شعارسال: کشاورزی، از دیرباز نقش محوری در اقتصاد ایران ایفا کرده است. صادرات محصولات کشاورزی علاوه بر تأمین ارز، در ایجاد اشتغال و توسعه روستایی نیز مؤثر بوده است. اما در سال‌های اخیر، صادرات این محصولات با چالش‌های متعددی همچون نوسانات ارزی، تحریم‌ها و تغییرات قوانین مواجه شده است. با این حال، آمار صادرات کالا نشان می‌دهند که در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳، صادرات محصولات کشاورزی ایران با رشد ۲۶ درصدی به رقمی معادل ۱.۷ میلیارد دلار رسیده است. این دستاورد قابل توجه، در شرایط پیچیده اقتصادی کشور، حاکی از پتانسیل بالای بخش کشاورزی ایران است.

در ادامه مطلب، به بررسی بیشترین محصولات کشاورزی صادراتی در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ می‌پردازیم.

۱. صادرات پسته با پوست تازه یا خشک (مغز پسته تازه یا خشک)
پسته به عنوان یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی ایران، به دلیل کیفیت بالا و طعم بی‌نظیرش، در بازار‌های جهانی تقاضای بالایی دارد. صادرات پسته، چه به صورت تازه، خشک یا مغز شده، می‌تواند فرصت‌های سودآوری بسیاری را برای صادرکنندگان ایجاد کند. بر اساس آخرین آمار گمرک، پسته در شش ماه نخست سال ۱۴۰۳ بیشترین سهم را در صادرات محصولات کشاورزی ایران داشته است. بر اساس این آمار در این بازه زمانی شاهد افزایش ۹۲ درصدی حجم صادرات پسته نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده‌ایم. از نظر ارزش صادرات نیز، صادرات پسته افزایشی ۱۷۴ درصدی داشته و در این مدت ۳۷۴ میلیون دلار بوده است.

هند، چین، امارات متحده عربی، روسیه، ترکیه، آلمان، قزاقستان، قرقیزستان، عراق، هنگ کنگ، پاکستان، لبنان، تاجیکستان، ایتالیا و اسپانیا به ترتیب اصلی‌ترین خریداران پسته ایرانی در شش ماه نخست سال ۱۴۰۳ بودند.

۲. صادرات گوجه فرنگی
پس از پسته، گوجه فرنگی با صادرات حدودی ۲۰۷ میلیون دلار دومین محصول صادراتی کشورمان در نیمه اول سال ۱۴۰۳ است. همان‌طور که می‌دانید گوجه فرنگی به عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد اولیه در صنایع غذایی بوده و تقاضای بالایی در بازار‌های جهانی دارد. در بسیاری از مناطق کشور، تولید گوجه فرنگی به صورت چهار فصل بوده و همین موضوع باعث می‌شود تا صادرات گوجه فرنگی فرایندی مستمر داشته باشد. از طرفی هزینه تولید گوجه فرنگی در ایران نسبت به بسیاری از کشور‌ها پایین‌تر است و همین موضوع باعث می‌شود تا قیمت گوجه فرنگی‌های ایران در بازار‌های جهانی رقابتی باشد.

مطابق آمار‌های صادراتی شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳، امارات متحده عربی، عراق، روسیه، قطر، افغانستان، عمان، ترکیه، ارمنستان، پاکستان، تاجیکستان، قزاقستان و ساحل عاج به ترتیب بزرگ‌ترین واردکنندگان گوجه فرنگی ایرانی هستند.

۳. صادرات هندوانه
بر اساس آخرین آمار گمرک، هندوانه در نیمه نخست سال ۱۴۰۳، پس از پسته و گوجه فرنگی، به عنوان سومین محصول صادراتی کشاورزی ایران شناخته شده است. با وجود رشد کلی صادرات محصولات کشاورزی، صادرات این محصول در این بازه زمانی با کاهش مواجه شده است. حجم صادرات هندوانه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۴ درصد کاهش داشته و از نظر ارزش ۷ درصدی کاهش داشته است. این آمار نشان می‌دهد که صادرات هندوانه تحت تأثیر عواملی همچون شرایط آب‌وهوایی نامناسب، نوسانات بازار جهانی و سیاست‌های تجاری قرار گرفته است.

خوشبختانه در بازار کشور‌های همسایه و حتی برخی کشور‌های اروپایی از جمله آلمان، انگلستان و روسیه، به دلیل کیفیت بالای هندوانه ایرانی، تقاضای زیادی برای این محصول وجود دارد. بر اساس آخرین آمار گمرک، عراق، امارات، عمان، روسیه، ترکیه و چندین کشور دیگر در منطقه، بیشترین واردکننده هندوانه ایرانی در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳ بوده‌اند.

۴. صادرات سیب
سیب یکی از دیگر محصولات کشاورزی کشورمان است که به دلیل طعم شیرین و کیفیت بالا در بازار‌های جهانی بسیار محبوب است. صادرات سیب می‌تواند فرصت‌های مناسبی را برای کشاورزان و بازرگانان کشورمان فراهم کند و سودآوری خوبی به همراه داشته باشد. این محصول کشاورزی پس از هندوانه جایگاه چهارم را در میان محصولات کشاورزی صادراتی در شش ماه نخست سال ۱۴۰۳ داشته است.

براساس آخرین آمار گمرک، صادرات سیب در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ رشد چشمگیری داشته است. این محصول با افزایش ۱۴۶ درصدی حجم و ۱۲۶ درصدی ارزش، توانسته است ارزشی معادل ۱۱۳ میلیون دلار برای کشور ایجاد کند.

نتایج آمار نشان می‌دهد که کشور‌های عراق، پاکستان، ازبکستان، افغانستان، امارات متحده عربی، ترکمنستان، قزاقستان، روسیه، هند، تاجیکستان، عمان، قرقیزستان، قطر، کویت، گرجستان، ترکیه، لیبی، بلاروس، سوریه، عربستان، آذربایجان، انگلستان و کانادا به ترتیب بیشترین خریدار سیب ایرانی در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳ بودند.

۵. صادرات انواع خرما
ایران با تولید سالانه بیش از یک میلیون و سیصد هزار تن خرما، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان این محصول ارزشمند در جهان است. صادرات خرما که در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ رشد چشمگیری (۱۴۶ درصد وزنی و ۱۲۶ درصد حجمی) داشته، نشان از پتانسیل بالای این محصول در بازار‌های جهانی دارد. با این حال، وجود موانعی مانند قوانین پیچیده، تحریم‌ها و سایر محدودیت‌ها، از رشد بیشتر صادرات خرما جلوگیری می‌کند.

هند، پاکستان، امارات متحده عربی، ترکیه، چین، افغانستان، روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ارمنستان، عراق، دانمارک، کانادا، سوئد و ازبکستان به ترتیب اصلی‌ترین واردکنندگان انواع خرما ایرانی در شش ماه نخست سال ۱۴۰۳ هستند.

۶. صادرات انواع سیب زمینی
سیب‌زمینی به عنوان یکی از محصولات اساسی کشاورزی و غذایی، نقش مهمی در سبد غذایی خانوار‌های ایرانی و همچنین در صادرات محصولات کشاورزی کشور ایفا می‌کند. بر اساس آخرین آمار گمرک، صادرات سیب‌زمینی در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳ با رشد ۲۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۶۶ میلیون و ۴۷۶ هزار دلار رسیده است. این رشد چشمگیر نشان‌دهنده افزایش تقاضا برای سیب‌زمینی ایرانی در بازار‌های جهانی است.

نتایج آمار نشان می‌دهد که افغانستان، امارت متحده عربی، ترکمنستان، آذربایجان، عراق، عمان، کویت، قطر، سوریه، ازبکستان، ترکیه، پاکستان، قزاقستان، روسیه و گرجستان به ترتیب پانزده کشور خریدار سیب‌زمینی ایران در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ بودند.

البته بازرگانان باید این موضوع را در نظر داشته باشند، که دولت بنا به سیاست‌های خود ممکن است در بازه‌های زمانی مختلف صادرات این محصول را محدود کند که این موضوع می‌تواند صادرکنندگان سیب زمینی را با چالش‌هایی همراه کند.

۷. صادرات انگور خشک کرده
تنوع و کیفیت بالای انگور خشک ایرانی، این محصول را به یکی از کالا‌های صادراتی پرطرفدار کشور تبدیل کرده است. با این حال، صادرات انگور خشک در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳ با کاهش ۱۰ درصدی ارزش و ۱۱ درصدی وزن مواجه شده است. دلایل این کاهش، عمدتاً به سیاست‌های پیچیده ارزی، تخصیص ناعادلانه ارز، مشکلات زیرساختی و رقابت شدید در بازار‌های جهانی برمی‌گردد. با وجود این چالش‌ها، انگور خشک شده همچنان به عنوان هفتمین محصول کشاورزی صادراتی کشور، نقش مهمی در اقتصاد ایران ایفا می‌کند.

ترکیه، عراق، امارات، روسیه، قزاقستان، پاکستان، آذربایجان، آلمان، قطر و گرجستان به ترتیب ۱۰ خریدار اصلی انگو خشک کرده ایرانی هستند.

۸. صادرات نخود
نخود با کسب سهم قابل توجهی از بازار جهانی، جایگاه ویژه‌ای در صادرات محصولات کشاورزی کشورمان دارد. کیفیت بالای نخود‌های ایرانی و هزینه تولید پایین‌تر نسبت به بسیاری از رقبا، این محصول را به یکی از پرتکرارترین محصولات کشاورزی صادراتی تبدیل کرده است. در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳، نزدیک به ۶۳ هزار تن نخود به ارزش ۵۰ میلیون دلار از ایران به کشور‌های پاکستان، افغانستان، عراق، امارات متحده عربی، ترکیه، ازبکستان، قزاقستان، سوریه، هند، ترکمنستان، تاجیکستان، سری‌لانکا و مالزی صادر شده است.

نتایج آمار صادرات این محصول در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که صادرات نخود در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال گذشته از نظر وزنی رشدی ۵۰ درصدی و از نظر ارزشی رشدی ۴۷ درصدی داشته است.

۹. صادرات زعفران
زعفران ایرانی، به عنوان یکی از باارزش‌ترین ادویه‌های جهان، به دلیل کیفیت بی‌نظیر و عطر و طعم دلنشینش، در بازار‌های جهانی از تقاضای بسیار بالایی برخوردار است. بررسی آمار صادرات زعفران در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که در این بازه زمانی ۵۷ کیلوگرم زعفران به ارزش ۴۹ میلیون دلار صادر شده است که در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال گذشته از نظر وزنی و ارزشی کاهشی ۴۱ و ۵۲ درصدی داشته است.

امارات متحده عربی با خرید بیش از ۱۳ میلیون دلار اصلی‌ترین مشتری زعفران ایرانی در نیمه نخست سال ۱۴۰۳ است. پس از امارات، کشور‌های چین، اسپانیا، افغانستان، قطر، ایتالیا، عمان، آلمان، بلژیک، هلند، هنگ کنگ، کویت، تایوان، هند، فرانسه و بحرین اصلی‌ترین مقاصد صادراتی زعفران کشورمان هستند. این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که زعفران ایرانی علاوه بر بازار کشور‌های همسایه، در بازار‌های جهانی نیز از محبوبیت بالایی برخوردار است

۱۰. صادرات انواع فلفل
ایران با بهره‌مندی از شرایط آب و هوایی متنوع و خاک حاصلخیز، به یکی از قطب‌های تولید انواع فلفل در منطقه تبدیل شده است. کیفیت بالای فلفل‌های ایرانی، از جمله فلفل دلمه ای، فلفل سبز تند و فلفل خشک، باعث شده تا این محصول در بازار‌های جهانی از تقاضای بالایی برخوردار باشد.

طبق جدیدترین آمار گمرک، صادرات فلفل ایران در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۳ رشد قابل توجهی داشته است. با صادرات ۱۱۰ هزار تن فلفل به ارزش ۴۲ میلیون دلار، این محصول توانسته است به دهمین محصول برتر کشاورزی صادراتی کشور تبدیل شود. این آمار نشان می‌دهد که فلفل ایرانی با وجود رقابت شدید در بازار‌های جهانی، همچنان از محبوبیت بالایی برخوردار است و می‌تواند نقش مهمی در افزایش درآمد‌های ارزی کشور ایفا کند.

روسیه، امارات متحده عربی، عراق، آذربایجان، عمان، ترکیه، قطر، قزاقستان، ارمنستان، ازبکستان، بلاروس، افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان، پاکستان، اوکراین، گرجستان، کویت، سوریه، ایتالیا و آلمان به ترتیب اصلی‌ترین خریداران انواع فلفل ایرانی در بازار‌های جهانی هستند.

سوال اینجاست که آیا پیش بینی‌های لازم برای تامین بازار داخلی و سپس اجازه صادرات دادن به مازاد مصرف داخلی صورت پذیرفته است؟ آیا محاسبه عوارض صادراتی برای محصولاتی که بهره‌مند از خدمات حمایتی بوده اند و یا از منابع داخلی ارزان قیمت (آب، گاز، برق و.) استفاده کرده اند انجام شده است؟ اصلا صادرات محصولات کشاورزی با توجه به محدودیت‌های آب و خاکی کشور، به صرفه و معقول است؟

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از نبض بورس، تاریخ انتشار:1آبان1403، کدخبر:84831، https://nabzebourse.com/