این روزها در حالی سر دولت به مهم ترین دغدغه جامعه یعنی بیکاری گرم است اما گویا جای خالی زیرساخت‌ها در برخی از طرح‌های به چشم می‌خورد و امروز طرح‌هایی برای افزایش اشتغال کلید می‌خورد که بازار فروش برایشان طراحی نشده است. از جمله این طرح ها طرح اشتغالزایی با رویکرد مشاغل خانگی است که اخیرا معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی در این باره گفته است: ٢٠ هزار شغل در هشت استان کشور از طریق عملیاتی کردن اشتغال فراگیر در بخش خانگی ایجاد می‌شود و اکنون اجرای این طرح در کشور شروع شده است.  به گفته منصوری ظرفیت‌های استان‌ها شناسایی شده و با استفاده از تسهیلات برای آموزش مهارت و مداخله در اتصال مشاغل به بازار، این نوع اشتغال پیگیری می‌شود. او گفته است که برای تحقق اشتغال فراگیر همکاری و تعامل خوبی بین دستگاه ها ایجاد شده است.

اگرچه مسئولان معتقد به حمايت از مشاغل خانگي هستند اما مساله‌ای که در این میان از سوی کارشناسان مطرح می‌شود مربوط به زیرساخت‌های این طرح است.  به اعتقاد آن‌ها موضوع اصلي كه بايد پيش از كليد خوردن اين طرح مورد بررسي قرار مي‌گرفت، مربوط به بازار فروش مشاغل خانگي است كه تا به حال هيچ‌كدام از مسئولان در خصوص آن صحبت‌ نكرده‌اند. در بخش اشتغال برای سامان دادن به وضعیت بیکاری در سال‌هاي گذشته در وزارت کار، پای طرح‌هايي به ميان آمده است كه مشابه طرح «مشاغل‌خانگی» بوده است. برای مثال پیشتر طرح خوداشتغالي کلید خورد اما موقت بود و در عین حال به موفقیت نرسید. در حال حاضر پروژه مشاغل خانگي در صورتی می‌تواند مفيد باشد که با اقدامات تكميلي همراه شود. در صورتي كه اين طرح با اقدامات تكميلي همراه نباشد همچون طرح‌ها و برنامه‌های گذشته شكست خواهد خورد. 

البته اگر مشاغل خانگي به تولید محصولاتي در محیط خانه ختم می‌شد، مفيد بود و به خانواده‌ها کمک می‌كرد. اما باید توجه داشت کالاهایی که در محیط خانگی تولید می‌شود، احتیاج به بازار فروش و تجارت كالا نيز نياز به تخصص دارد. بنابراین اگر بخواهیم مشاغل خانگی، رونق اقتصادی را افزایش دهد باید به بازاريابي تخصصي پرداخته شود. اگر به این مساله مهم رسيدگي نشود، دير يا زود این پروژه همچون ساير پروژه‌هاي دولت به مشكل برمي‌خورد. از سوی دیگر با توجه به اینکه مشاغل خانگي محصولات محدودي را شامل مي‌شود و نمي‌تواند با توليدات كارخانه‌اي مدرن و پيشرفته رقابت كند بايد براي بازار مشاغل خانگي برنامه‌ريزي و بررسي صورت گيرد.

از آنجايي كه مشاغل خانگي به تخصص نيز احتياج دارد براي ايجاد تخصص در افراد بايد به آموزش آنان پرداخت و اين آموزش به‌طور حتم براي دولت هزينه بالايي در بردارد. مساله مهم ديگر در بازاريابي، رقابت است. سوالي كه در اين ميان مطرح مي‌شود، اين است كه آيا به لحاظ هزينه‌اي، توليدات مشاغل خانگي قادر به رقابت با بازار كالاهاي صنعتي كه در كارخانه‌ها با دستگاه‌هاي مدرن توليد مي‌شود، است يا خير؟

اما اخیرا وزارت کار سیاست دیگری را با نام اشتغال انتخابی  و برای تخصیص منابع مالی برای توسعه سیاست‌های بازار کار   را در دست دارد. که بر اساس آن اولویت بندی رشته‌های دارای ظرفیت اشتغال صورت می‌گیرد. به گفته مسئولان طی سنوات گذشته، سیاست‌های اشتغالزایی و تخصیص یارانه اشتغال، بدون توجه به رشته و نوع مشاغل اولویت دار اجرا شده است.پیش ترغالب منابع اشتغالزایی هم، بدون ارائه توجیه فنی و اقتصادی تخصیص پیدا می‌کرد؛ در حالی که ممکن است طرح مذکور توجیه اقتصادی و اشتغالزایی نداشته باشد.

 امروز سیاست‌های سنتی پرداخت تسهیلات برای اشتغالزایی، دیگر پاسخگو نیست؛ بلکه این سیاست اشتغال انتخابی است که مشخص می‌کند چه منابعی در چه صنایعی باید هزینه شود تا بتواند کالاهای تولیدی را به بازارهای جهانی متصل کرده و کالاهای داخلی را فراتر از مرزها عرضه کند. اگر تسهیلات و منابع مالی، متناسب با ظرفیت صنایع با تمرکز بر میزان اشتغالزایی تخصیص یابد؛ می‌توان به پاسخگویی سیاست‌های اشتغالزایی امیدوار بود. بنابراین تمرکز ویژه در تخصیص منابع بر روی صنایع اشتغالزا خواهد بود؛ به طوریکه با اولویت‌بندی رشته‌های دارای ظرفیت اشتغال با معیارهای مشخص، سیاست اشتغال انتخابی را پیاده سازی می‌کنیم تا منابع در صنایع منتخب و اشتغالزا هزینه شوند.

اکنون در حالی شاهد افزایش نرخ بیکاری در کشور هستیم که این معضل بزرگ، مهم‌ترین علت افزایش بزهکاری‏‌های اجتماعی، کاهش روابط اجتماعی و سست شدن پیوند فرد با پیکره اجتماع بوده و توسعه اقتصادی و اجتماعی را با مشکل روبه‌رو می‌‏کند. بنابراين برای بهبود وضعیت بیکاری ابتدا باید طرح‌های پیشنهادی کسب و کار را مورد آسیب‌شناسی قرار داد و از طرح‌های شتاب‌زده برای جبران بیکاری جلوگیری كرد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری پارسینه، تاریخ انتشار 14 مهرماه 96، کد خبر: 383837، www.parsine.com