شعارسال: محیط‌زیست شهری اردبیل در یک سال گذشته داستان‌های تلخی به خود دیده است و البته بررسی آلودگی و تخریب‌ها نشان می‌دهد تنها شهروندان مقصر وضع به وجود آمده در این شهر نیستند.

ونوس بهنود: مرکز استان اردبیل در دشت اردبیل واقع است که با ۱۱ هزار و ۸۱ مترمربع محل سکونت نزدیک به نیمی از جمعیت استان و به عبارتی حدود ۵۰۰ هزار نفر به شمار می رود.

به لحاظ تمرکز امکانات استان در مرکز آن انتظار می‌رود به مراتب رفاه شهروندی نیز در این محدوده بیشتر باشد اما حداقل در برخورداری از محیط‌زیست شهری نه تنها رشدی محسوس مشاهده نمی‌شود بلکه سالی تلخ در این شهرستان سپری شده و با این وجود اقدامات نهادهای متولی نیز اغلب شعار زده است.

* کاهش منابع آبی و تهدید حیات دشت اردبیل

هر چند شهروندان پابه سن گذاشته به یاد دارند که اردبیل زمانی شهر چشمه‌های جاری بود و در نام‌گذاری مناطق مختلف شهر نیز به این موضوع توجه شده اما امروز نه خبری از آب‌های سطحی است و نه منابع زیرزمینی وضعیت مطلوبی دارند.

بیش از نیم دهه است که کاهش منابع آب دشت اردبیل عنوان می‌شود و اداره متولی ۱۵ پروژه تعادل بخشی نیز به این منظور در دست اجرا دارد اما در این نیم دهه به غیر از انسداد تعدادی چاه غیرمجاز و هوشمند کردن تعداد قلیلی دیگر اقدام شایان توجهی مشاهده نمی‌شود.

به تعبیر مدیرعامل آب منطقه‌ای استان، دشت اردبیل با کسری منابع مواجه است و ما آب، پنج سال آینده را نیز مصرف کرده‌ایم.

اصغر سلیمان زاده ۹۲ درصد از مصرف را متعلق به بخش کشاورزی و فقط هشت درصد را متعلق به شرب عنوان کرد و تأکید کرد: با این وضعیت برای تأمین حتی مصارف شرب در میان‌مدت باید به فکر انتقال فراحوزه ای آب باشیم.

این اظهارات در حالی نوش داروی پس از مرگ سهراب است که در دنیا طرح انتقال فراحوزه ای آب محکوم به شکست بوده و مدیران متولی پاسخگو نیستند که چرا در سال‌های اخیر حفر غیرمجاز چاه‌های کشاورزی تداوم داشته است؟

حتی با وجود ورود دادستانی اردبیل در این موضوع و دستگیری سه مدیر متخلف، همچنان اظهارنظرها در کلی‌گویی و دعوت مردم و کشاورز به مصرف کمتر محدود شده است و این در حالی است که به واقع هیچ برنامه مشخصی برای تأمین آب شهرستان اردبیل در افق میان‌مدت تا به امروز تدوین نشده و این خلأ زمانی نگران کننده است که همه حیات شهر و شهروندان به آب وابسته است.

* وضعیت ناخوش بالخلی چای و نمایش جشن آب‌ها در یک برکه

در کنار مشکلات دشت اردبیل که دیگر شوخی‌بردار نیست، یکی از شریان‌های اصلی محیط‌زیستی اردبیل رودخانه بالخلی چای است. طول رودخانه در محدوده واقع شده داخل شهر اردبیل هفت هزار و ۶۰۰ متر است. سال‌هاست که شهرداران مختلف بهسازی این رودخانه را در بودجه هرساله خود می‌نویسند. اما نه تنها بهسازی رشد محسوس نداشته بلکه هر روز وضعیت این رودخانه با تهدید جدی مواجه می‌شود.

هر چند دستگاه فرهنگ‌ساز جشن آب ها را در کنار این رودخانه و آن هم در محدوده کوچکی که بیشتر به برکه می‌ماند برگزار می‌کند اما سؤال اینجاست که آیا بهسازی یک رودخانه در عهده شهرداری اردبیل نیست و آیا این پروژه نباید در اولویت‌ها قرار گیرد که تا به امروز نیز به فرجامی نرسیده است و اساساً اولویت در ذهن این مجموعه که بارها شعار انسان‌محور بودن پروژه‌ها را داده است، چه عواملی است؟

به گفته معاون شهرسازی شهرداری اردبیل تاکنون سه هزار و ۸۰۰ متر با اعتبار ۸۰ میلیارد ریال از این رودخانه بهسازی شده که عملیات بهسازی شامل کف سازی، دیوار سازی و سیل بند است.

یوسف محمدی تصریح کرد: بهسازی این رودخانه در دستور کار بازآفرینی شهری قرار گرفته و بهسازی سه هزار و ۸۰۰ متر دیگر نیازمند ۱۲۰ میلیارد ریال اعتبار است.

* قطع درختان با تبر و باد

سالی که گذشت وضعیت مطلوبی برای درختان شهر نیز نبود. در ایامی وزش تندبادها برخی درختان را به زمین نشاند و در ایامی دیگر روییدن تابلوهای تبلیغاتی غیرمجاز موجب شد تا تبر به تنه درختان قسمت شود.

در ایامی وزش تندبادها برخی درختان را به زمین نشاند و در ایامی دیگر روییدن تابلوهای تبلیغاتی غیرمجاز موجب شد تا تبر به تنه درختان قسمت شود

این در حالی است که مطابق اظهارات خود شهردار اردبیل، سرانه فضای سبز در این شهر کمتر از استانداردها است.

به گفته حمید لطف‌اللهیان سرانه فضای سبز اردبیل امسال به ۷.۶ مترمربع رسیده و باید در سال آینده به هشت مترمربع افزایش یابد.

وی افزود: امسال ۱۰ درصد از بودجه به فضای سبز اختصاص یافته بود و توسعه فضای سبز و پارک‌ها قویاً دنبال می‌شود.

با این وجود در بودجه سال آینده شهرداری اردبیل نیز تغییر چندان محسوسی در رقم اختصاصی به سازمان پارک‌ها و فضای سبز مشاهده نمی‌شود و مشخص نیست با گرانی فزاینده چگونه طرح‌های به مراتب بیشتری به نسبت امسال اجرا خواهد شد؟

در عین حال نباید از سهم شهروندان در نگه‌داری فضای سبز نیز غافل شد. هنوز کندن گل از فضای سبز شهری و حتی کندن نهال با ریشه هم مشاهده می‌شود.

همچنان گل و درخت هر کجا که دید مغازه‌داری را مختل کند و یا خوشایند شهروندی نباشد در معرض تهدید است. باید گفت در یک سال گذشته به غیر از حساسیت‌هایی که از سوی رسانه‌ها ایجاد شده اقدام عملی فرهنگ‌سازی برای نگه‌داری فضای سبز را نیز شاهد نبودیم.

* زباله‌ها همچنین در کف خیابان

بخشی از دغدغه محیط‌زیست شهری زباله‌ها است. گفته می‌شود میزان تولید زباله در اردبیل بالا است. عده‌ای از کارشناسان معتقدند میزان تولید بالا نیست بلکه زباله‌ها تفکیک نمی‌شود و مردم هر چه مازاد مصرف دارند در مقابل درب خانه‌ها قرار می‌دهند.

اما هر کدام از این اظهارات صحیح باشد، نباید از بی‌توجهی عمومی به معضل زباله غفلت کرد. بی‌توجهی حاکم از سوی شهروند و مسئول که موجب شده همچنان معابر شهر اردبیل حتی نیم ساعت بعد از حضور رفتگران به زباله انباشته شود.

یکی از شهروندان معتقد است تا زمانی که زباله‌هایمان را در مقابل در همسایه قرار می‌دهیم یعنی هیچ مسئولیتی در مقابل آن نمی‌پذیریم.

رامین نجفی تصریح کرد: اینکه مأموران شهرداری موظف به جمع‌آوری زباله هستند، در جای خود صحیح است اما خود مردم برای تمیز نگه‌داشتن شهر اقدامی نمی‌کنند و منتظرند فرد دیگری حتی جلوی در خانه‌شان را جارو بزند.

وی معتقد است هنوز شعار شهر ما، خانه ما در اردبیل جا نیفتاده و شهروند، شهر را به مانند خانه خود نمی‌داند.

در یک سال گذشته نیز موضوع زباله همچنان دغدغه بود. چندین سال است که راه‌اندازی کارخانه زباله‌سوز در اردبیل مطرح شده اما مسئولی حاضر به پاسخگویی نیست که چرا این واحد تولیدی که گفته می‌شود تجهیزات خود را خریداری کرده و مجوزهای خود را دریافت کرده دایر نمی‌شود؟

بر خلاف آرمان‌های برنامه پنجم توسعه که باید شهری با جمعیت اردبیل موضوع دفن زباله را متوقف می‌کرد و به بازیافت زباله اهتمام می‌داشت، همچنان این شهر ۵۰۰ هزارنفری زباله را در زیرخاک خود دفن می‌کند تا ناخواسته منابع آبی و خاکی نیز آلوده شده و حیات نسل‌های بعدی مختل شود.

* هیچ مرجعی برای رصد آلودگی هوای شهر نداریم

اردبیل در یک اقلیم کوهستانی واقع شده است. وزش تندبادها که می‌تواند سطح گردوخاک هوا را افزایش دهد، پدیده‌ای است که امسال به کررات تجربه شد.

در برخی مناطق استان طی یک سال گذشته تندباد با سرعت ۱۲۰ کیلومتر نیز به وقوع پیوست اما در کل شهری با نیم میلیون نفر جمعیت حتی یک مرجع مناسب اندازه‌گیری آلودگی هوا نداریم.

تنها ایستگاه پایش وضعیت جوی در منطقه کم ترافیک شهری واقع شده و به‌هیچ‌عنوان آلودگی خودروها، تندباد و ریزگردها قابل سنجش نیست و تأکیدات محیط‌زیست استان برای نصب ایستگاه در مرکز شهر و مشارکت شهرداری همچنان روی زمین مانده است.

تنها ایستگاه پایش وضعیت جوی در منطقه کم ترافیک شهری واقع شده و به‌هیچ‌عنوان آلودگی خودروها، تندباد و ریزگردها قابل سنجش نیست

مجموع آلودگی‌هایی که دست‌به‌دست هم می‌دهیم و به افزایش آن کمک می‌کنیم حتی به واسطه حضور نمایشی سازمان‌های مردم‌نهاد نیز کاهش نیافت.

جمع‌آوری مقطعی زباله با سیل عظیم پوشش رسانه‌ای و درخت‌کاری‌های نمایشی مردم‌نهادها کارساز نبوده و در هیچ یک از بحران‌ها و معضلات اظهارنظری شنیده نمی‌شود.

می‌توان گفت محیط‌زیست شهری اردبیل در غربت است و از خود شهروندان انتظار می‌رود که اینبار بر خلاف متولیان عزم خود را جزم کرده و برای نجات نسل‌های آتی هم که شده به فکر بهتر کردن حال محیط‌زیست شهر خود باشند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 26 اسفند 1396، کدخبر: 4253383، www.mehrnews.com