در این زمینه گفت‌وگویی با اسدالله عسگراولادی رئیس اتاق ایران و چین داشته که در ادامه می‌خوانیم.

• به نظر شما پشت پرده تفاهم اقتصادی اخیر آمریکا و چین چیست؟

در این زمینه پشت پرده‌ای وجود ندارد بلکه دولت چین مدتی است از تغییر رویکرد اقتصادی خود برای افزایش واردات کالاهای خارجی سخن گفته است و اکنون با آمریکا به عنوان یکی از شرکای اصلی تجاری خود، آن را اجرایی کرده است. چین امروز در شرایطی قرار گرفته که 2350 میلیارد دلار صادرات در مقابل 2100 میلیارد واردات دارد. یعنی در سال حدود 250 میلیارد دلار مازاد تجاری به خود دیده است که چندی پیش دولت این کشور تصمیم گرفت این مازاد را به شکل کالا داخل مرزهایش استفاده کند.

• استفاده از سیستم ذخایر ارزی برای این کشور منطقی‌تر نیست؟

ببنید هر کشور شرایط اقتصادی خاص خودش را دارد و ما نمی‌توانیم بگوییم این تصمیم منطقی بوده یا خیر. بطور کلی مسئولان اقتصادی کشور چین تصمیم‌گرفته‌اند به جای اینکه مازاد صادراتی خود را به اقتصاد کشورمان تزریق کنند یا اینکه در کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری کنند به شکل کالای مورد نیاز وارد و در چرخه اقتصادی خود بکارگیرند. اوایل سال جاری میلادی بود که رئیس جمهور چین رسما چنین سیاستی را اعلام کرد و از تمام کشورها خواست اگر کالایی مناسب بازار این کشور تولید می‌کنند از فرصت استفاده کنند. حتی بارها به ایران هم چنین پیشنهادی ارایه کرده که می‌توانیم از آن استفاده کنیم.

چین در شرایطی قرار گرفته که 2350 میلیارد دلار صادرات در مقابل 2100 میلیارد واردات دارد. یعنی در سال حدود 250 میلیارد دلار مازاد تجاری به خود دیده است که چندی پیش دولت این کشور تصمیم گرفت این مازاد را به شکل کالا داخل مرزهایش استفاده کند.

• پس شما فکر می‌کنید روابط اخیر اقتصادی دو کشور شیطنت آمریکا علیه ایران نبوده است؟

خیر؛ چین پول اضافه دارد و این پول را اگر اینگونه استفاده کند باید آن را در بانک‌های خارجی با بهره 1 یا 2 درصد سپرده کند. اما تصمیم‌گرفته کالا وارد کند، حالا این کالا خواه از آمریکا باشد یا هر کشور دیگر. خیر من فکر نمی‌کنم دسیسه‌ای درکار باشد.

• تحریم‌های احتمالی آمریکا علیه ایران چه تاثیری در ارتباط ایران و چین خواهد داشت؟

با توجه به شرایط اقتصادی و تنوع راه‌های ارتباطی می‌توان در این زمینه ارتباط را ایجاد کرد اما مهم خواست طرفین است. براساس آنچه می‌دانم از نظر بانک‌هایی که با آنها در ارتباط هستیم، هم اگر اروپایی‌ها و دیگر کشورهای طرف مذاکره بخواهند، می‌توانند راه‌هایی برای ارتباط با ایران پیدا کنند. به عنوان مثال سه - چهار بانک‌ در چین وجود دارد که با توجه به اینکه هیچ ارتباطی با بانک‌های آمریکایی ندارند، به راحتی با ما همکاری خواهند کرد و اگر طرفین قرارداد با ایران از اتحادیه اروپا و دیگر کشورها بخواهند در برجام بمانند، آمریکایی‌ها نمی‌توانند هیچ آسیبی به ما وارد کنند.

• بازگردیم به افزایش واردات چین رویکرد جدید چین درباره ایران فقط پیشنهاد بوده یا اقدامی هم صورت گرفته است؟

براساس همان سیاست که قبلا اشاره شد، دولت چین نمایشگاهی داخل کشور تدارک دیده تا کشورهای خارجی محصولاتشان را که فکر می‌کنند در بازار چین خریدار دارد عرضه کنند و برای خود بازاریابی کنند. در این راستا 500 متر سالن برای ایران اختصاص یافته که در اختیارمان قرار گرفته و می‌توانیم محصولات مورد نظر را در این بازار معرفی کنیم.

• به نظر شما چه کالایی از ایران توان ارایه در این بازار را دارد؟

با توجه به توان تولیدی داخلی کشورمان می‌توانیم کالای ساخته شده یا مواد اولیه که نیاز داخلی نداریم مثل مواد معدن، مس را در چین بازاریابی کنیم. براساس برآوردی که من از بازار چین دارم اکنون سنگ آهن، مس، آلومینیوم و سایر فلزات ایران بازار خوبی در این کشور دارد. این درحالی است که خشکبار، میوه و سبزیجات و برخی محصولات دامی نیز کاملا قابل رقابت در این بازار بوده و می‌توانیم ارزآوری قابل توجهی در این زمینه داشته باشیم. به عنوان مثال 60 هزار تن خشکبار سال 1396 به این کشور صادر شده است. نکته مهم این است که باید استانداردهای مورد نیاز این کشور را رعایت کنیم.

• اجازه دهید به داخل مرزهای ایران بازگردیم، بسیاری از صادر کنندگان برای تبدیل ارز حاصل از صادراتشان با چالش جدی روبرو هستند، شما این نکته را تایید می‌کنید؟

براساس برآوردی که من از بازار چین دارم اکنون سنگ آهن، مس، آلومینیوم و سایر فلزات ایران بازار خوبی در این کشور دارد. این درحالی است که خشکبار، میوه و سبزیجات و برخی محصولات دامی نیز کاملا قابل رقابت در این بازار بوده و می‌توانیم ارزآوری قابل توجهی در این زمینه داشته باشیم

بله، متاسفانه سیاست‌های ارزی بسیاری از بازرگانان را درگیر کرده است و صادر کنندگان هیچ منافعی از واقعی شدن نرخ ارز نداشته‌اند چون براساس قانونی قدیمی باید ارز حاصل از صادراتشان را به قیمت مصوب به بانک ارایه کنند. از این رو با مسئولان جلساتی برگزار کردیم که این روند متفاوت بشود و اجازه دهند صادرکنندگان ارز حاصل از صادراتشان را با قیمتی توافقی به واردکنندگان بدهند. به مسئولان اعلام کردیم اگر این شرایط مهیا نشود صادرات ایران بزودی صفر خواهد شد.

• منظور شما درباره قیمت توافقی چیست؟

ببینید قیمت تعیین شده دولتی 4200 است و ما اعلام کردیم کف قیمت هرچه دولت تعیین کرده باشد ولی اجازه دهند تفاوت آن با توافق طرفین یعنی صادر کننده (فروشنده) و واردکننده (خریدار) تعیین شود. در این زمینه توافقی صورت گرفته که سازمان توسعه تجارت بزودی اعلام خواهد کرد.

• شما عنوان می‌کنید کالا به چین صادر کنیم با توجه به سیاست‌های ارزی و بانکی چین بسیاری از ایرانیان دچار مشکل شده‌اند در این زمینه چه توضیحی دارید؟

ببینید به هرحال قوانینی بر دنیا حاکم است و کشورها این قوانین را اجرایی می‌کنند، یکی از این قوانین مربوط به قوانین نظارتی (FATF) است. به این ترتیب که افرادی که قصد انجام تراکنش مالی دارند باید مبداء و مقصد پولشان را شفاف اعلام کنند و عملیات بانکی خود را کاملا در راستای قانون مبارزه با پولشویی انجام دهند. از این رو چین هم برای تمام تراکنش‌های انجام شده بانکی خود چنین روندی را در جریان دارد که شامل ایرانیان هم می‌شود. اما نکته اینجاست که نام ایران و کره شمالی در فهرست کشورهای پرریسک قرار دارد و برخی از بانک‌ها سخت‌تر با اتباع این دو کشور برخورد می‌کنند.

• منظور شما این است که سلیقه‌ای برخورد می‌کنند؟

نمی‌توان گفت کاملا سلیقه‌ای برخورد می‌کنند اما بطور کلی دو برخورد از سوی بانک‌ها صورت می‌گیرد یکی اینکه کلا از خیر هرگونه افتتاح حساب و انجام امور بانکی با اتباع ایرانی می‌گذرند یا اینکه ترجیح می‌دهند فقط با شرکت‌هایی که اظهارنامه‌های شفافی ارایه می‌کنند طرف معامله باشند و اشخاص حقیقی را کنار می‌گذارند. این اتفاقی است که در چین روی داده است. لازم است بدانید اگرچه در چین طی سه یا چهار سال گذشته مواردی داشتیم که حساب‌های اشخاص بسته شده ولی به شکل جریان سازمان یافته حداقل در چند ماهه اخیر چنین موردی تجربه نشده که بخواهیم نگران باشیم.

• این سلیقه‌ای برخورد کردن درباره پرداخت پول نفت ایران با یوآن نیز صورت خواهد گرفت؟

اجازه دهید اینگونه توضیح بدهم که درباره خرید و فروش نفت دو طرف با یکدیگر مذاکره می‌کنند و براساس سیاست‌هایی که دنبال می‌کنند به نتیجه می‌رسد. بنابراین درباره اینکه پول نفت ایران توسط چین با یوآن پرداخت می‌شود یا هر واحد پولی دیگر یا اینکه اصلا کالا به ایران می‌فروشد باید از مسئولان نفتی سئوال کنید، این نکته‌ای میان طرفین است که ما از آن خبر نداریم.

• به نظر شما آیا چین اصولا به دنبال جایگزینی یوآن به جای دلار در معاملات نفتی است؟

بله؛ با توجه به اینکه یوآن در سبد ارزی بین المللی قرار گرفته است کاملا طبیعی است که مسئولان چین با استفاده از ارتباطات گسترده‌ای که در بازار‌های مختلف دارند به دنبال جایگزین کردن یوآن به جای دلار در معاملات نفتی باشند. این سیاست مربوط به دلار تنها نیست بلکه درباره کلیه انرژی‌هاست.

• برسیم به ایران آیا اینگونه معامله کردن برای ما صرفه اقتصادی دارد؟

اینکه اینگونه معامله نفتی با هر کشوری مثل چین به نفع ما خواهد بود یا خیر دقیقا به سیاست‌های کلان اقتصاد ایران بستگی دارد و سیاست‌گذاران قطعا در این زمینه مواردی را درنظر می‌گیرند که باید دلار دریافت کنیم یا یوآن از چین بگیریم. البته تصمیم‌گیری درباره هریک از شیوه‌های مطرح شده می‌تواند تبعاتی برای اقتصاد کشور داشته باشد که قطعا مسئولان در این زمینه برنامه‌ریزی کرده و به مصلحت منافع ملی گام برداشته‌اند.

• اجازه دهید شفاف بپرسم آیا محدودیتی برای دریافت پول نفت خودمان از چین داریم؟

خیر، ایران هیچ محدودیتی در اینکه پول در چین تحویل بگیرد یا اینکه کالا تحویل بگیرد ندارد. اما یک نکته را نباید فراموش کنیم که بانک مرکزی ایران اکنون درگیر محدودیت‌هایی برای جابجایی دارایی‌های نقدی خود از کشوری به کشور دیگر است چون وقتی تصمیم به ارسال پول می‌گیرد باید حسابی را در کشور مورد نظرش اعلام کند که این روند با توجه به کارشکنی آمریکا فعلا به سختی صورت می‌گیرد و در برخی موارد غیر ممکن است. به این ترتیب دست بانک مرکزی ایران در بازارهای بین المللی و خارج از مرزهای کشورمان باز نیست؛ از این رو به کشورهایی که نفت می‌فروشیم مثل چین، هند، کره جنوبی و ترکیه در مورد خروج پول نفت به شکل ارز‌های رایج محدودیت‌های بانکی داریم. اینجاست که مسئولان سیاست‌گذاری می‌کنند که اگر قرار است برای تامین کالایی مورد نیاز کشورمان خرید خارجی صورت پذیرد بهتر از از کشورهایی خرید کنیم که منابع مالی زیادی در آنها داریم. پس وقتی حجم بالایی از پول نفت در کشور‌های یاد شده ذخیره شده منطقی است که به جای ارسال دلار از منابع ارزی داخلی از همان منابع خرج کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازسایت جام جم آنلاین، تاریخ انتشار 20 خرداد97، کدخبر: 3306392353586696721، www.jamejamonline.ir