شعار سال: این روزها صحبت از حفظ یک پل تاریخی در منطقه کن است که حس و حال خوشی را برای دوستداران میراث فرهنگی و تاریخی رقم زده؛ پلی که به گفته تهران‌شناسان و اهالی میراث فرهنگی تنها پل قدیمی تهران است که سازه آجری دارد، قدمت آن به اواخر دوران قاجار برمی‌گردد و زمانی تنها مرز ارتباطی روستاهای میانی رشته کوه البرز با شهر بود. البته اگر همت اهالی محله کن نبود شاید این پل هم به سرنوشت همنوعان خود مبتلا می‌شد و حالا خبر خراب شدن آن را می‌شنیدیم.

زمان زیادی می‌گذرد از زمانی که پل آجری کن تنها راه ارتباطی با شهر بود. اهالی روستاهای کیگا، امامزاده داود(ع)، کشار، تالان و رندان از روستاهای بالادستی رودخانه کن بودند که فقط از راه همین پل می‌توانستند به شهر رفت‌وآمد کنند. قبل از این پل یعنی حدود سال 1290 هم پلی روی رودخانه کن ساخته شد اما با وجود سیل‌های زیاد در این منطقه و بالا آمدن آب رودخانه کن خراب می‌شد. اما در سال 1312 پل آجری با همت یکی از اهالی کن به نام حاج محمدعلی محمدی ساخته و وقف اهالی کن شد. می‌گویند تا سالیان سال به این پل، پل حاج محمدعلی می‌گفتند. البته اهالی قدیمی هم می‌گویند نسل بعدی حاج محمدعلی به این پل، پل قجری می‌گفتند. چون در زمان قاجاریه ساخته شده است.

حاج محمدعلی علاوه بر این پل، باغ‌ها و زمین‌های زیادی را هم وقف اهالی کن کرد. این پل هم در یکی از باغ‌های وقفی او قرار دارد. «علیرضا محبعلی» دبیر شورایاری محله کن می‌گوید: «پل تاریخی کن که در دوران قاجار روی رودخانه کن ساخته شد با تلاش و تعامل شهرداری منطقه پنج و سازمان‌های میراث فرهنگی و گردشگری با شماره ۳۱۹۲۷ به ثبت ملی رسید. این پل در قسمت شرقی رودخانه کن با نمای آجری واقع شده و از ایام قدیم تنها راه ارتباطی روستاهای کن و اطراف آن بوده و اکنون در محله بهاران منطقه ۵ قرار گرفته است. با توجه به ظرفیت بالای محله قدیمی کن از جمله وجود درختان کهنسال چند صد ساله، امامزادگان و بناها، حفظ و بازسازی این جاذبه‌ها و ثبت آن به‌عنوان شناسنامه ملی و تاریخی اهمیت بالایی دارد.»

او از اهمیت این پل در زمان خود این‌طور می‌گوید: «محله کن از قدیم مهم بود. چون مسافران و زائران زیادی از این محله می‌گذشتند تا به زیارت امامزاده داود(ع) بروند. به همین دلیل قریب به 40 کاروانسرا در کن وجود داشت. تنها مسیری هم که مردم می‌توانستند از روی رودخانه کن به سمت روستای امامزاده داود(ع) بروند همین پل آجری بود. قبل از ساخت این پل رفتن به زیارت کار بسیار سختی بود. چون اکثر مردم با قاطر و بار به سفر می‌رفتند و زمانی که پل آجری ساخته شد و مردم با قاطرهایشان روی آن می‌ایستادند‌ گویی رویداد بسیار بزرگی به وقوع پیوسته است.»

سه بار سیل آمد اما خراب نشد

اهمیت پل آجری جدا از قدمت و معماری آجری‌اش به استحکام آن است. محبعلی می‌گوید: «از اواخر اسفند ماه تا پایان خرداد ماه آب رودخانه کن بالا می‌آید و اگر پل استحکام نداشته باشد کم‌کم پوسیده می‌شود و حتی ممکن است خطرناک شود. به علاوه اینکه در زمان قدیم در روستاهای اطراف کن سیل‌های بسیار عظیمی آمده است. قبل از آن هر پلی که در روی رودخانه کن ساخته می‌شد با آمدن سیل خراب می‌شد. اما پل آجری استحکام زیادی دارد تا جایی که بعد از آمدن سه سیل بسیار شدید در این منطقه حتی کوچک‌ترین آسیبی هم ندیده است. آن‌طور که شنیده‌ایم بعد از آمدن سیل‌ها خرابی‌های زیادی به جا می‌ماند. یک مثال بین اهالی کن رایج است که می‌گویند یک مینی‌بوس در روستا سر از جاده قم درآورد اما پل آجری سر جایش ماند. قدیمی‌های محله کن می‌گویند چون این پل را مرد خیّری ساخت و آن را وقف کرد خراب نشده اما گویا سازه آن خیلی مستحکم است که در مقابل حوادث طبیعی سالم مانده است.»

تنها پل قدیمی تهران

«سجاد عسگری» دبیر کمیته حفاظت از بناهای تاریخی شهر تهران درباره این پل محله کن توضیح می‌دهد: «ما به جز پل آجری محله کن هیچ پل تاریخی دیگری در تهران نداریم. البته نه اینکه هیچ پلی وجود نداشت. پل معروف زرگنده که قطعاً یک میراث تاریخی به حساب می‌آمد خراب شد و پل‌هایی دیگر هم به همین سرنوشت دچار شدند. خوشبختانه پل آجری کن به ثبت ملی رسید. برای حفظ این پل تا امروز باید از بازماندگان واقف پل قدردانی کرد. چون نه تنها اجازه خراب شدن آن را ندادند بلکه برای مرمت آن هم تلاش کردند. اما اینکه این پل چرا ارزش تاریخی دارد به چند دلیل است. اول اینکه این پل سازه آجری دارد. دوم به این دلیل که وقفی است و دلیل سوم هم اینکه در زمان خود یک راه ارتباطی بین روستاها و شهر بود. با توجه به اینکه این پل به ثبت رسیده اداره میراث فرهنگی تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا این اثر تاریخی حفظ شود.»

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه همشهری، تاریخ انتشار 27 خرداد 97، کد مطلب: 19929، www.newspaper.hamshahri.org