شعارسال: چین قدیم حکومتی دموکرات نبود، ولی نهاد داشت و تصمیمات تابع نظرات افراد نبود.برای سیاستهای اقتصادی، آموزشی یا اجتماعی، نهادهایی بودند که در آن افراد دور هم جمع می شدند؛دیدگاه ها مطرح می شد، و براساس منفعت عامه تصمیم می گرفتند و آن تصمیم را اجرا می کردند. اما به تاریخ ایران معاصر که نگاه میکنیم، دو نفر را می شناسیم: پدر و پسر؛ رضا شاه و محمدرضا شاه. آن دو به خصوص در نیمه دوم حکمرانی شان، خودشان به شخصه تصمیم گیر بودند و اگر هم افرادی بودند مانند فروغی ها در دوره رضا شاه یا عالیخانی ها در دوره محمدرضاشاه که مشورتی می دادند خیلی زود کنار گذاشته شدند. شاید شنیده باشید که محمدرضا شاه در رامسر اقتصاد دانان را جمع کرد تا درباره آینده اقتصادی کشور صحبت کنند و در آن جلسه، به حاضران گفت من شما را جمع کرده ام که بگویم چکار کنید نه این که شما به من بگویید چکار کنم! گویا تا زمانی که ما درآمد نفتی داریم به دیالوگ نیازی نیست، و وقتی بحران فرا می رسد و درآمد نفتی پایین می آید برای دوره ای محدود به دیالوگ روی می آوریم.

در کره جنوبی در دهه 60 میلادیِ سه گروه، یعنی نظامیان و اندک گرو ه های بخش خصوصی و تعدادی از سیاستمداران به یک قرارداد اجتماعی رسیدند.مطالعه کردند و فهمیدند که کشوری کوچک با جمعیتی کم و بدون منابع طبیعی هستند. سپس انرژی خود را بر سه مزیت متمرکز کردند: کشتی سازی، فولاد و صنعت اتومبیل. نتیجه اش آن شده است که امروز 15درصد بازار اتومبیل آمریکا دست کره جنوبی است. استراتژی های دهه 60 میلادیِ نخبگان کره، حالا جواب داده و آن ها سهمشان را از بازار جهانی گرفته اند.

فولاد کره جنوبی با کیفت بالا و قیمتی پایین تر از بازارهای بین المللی سبب ورشکستگی صنعت فولاد آمریکا شده است. کره جنوبی در تولید کشتی های باری و نفتی رتبه سوم جهان را دارد و از طریق این مزیت نسبی، نه دولت و نظامیان که بخش خصوصی، ثروت قابل توجهی را ایجاد کرده است. امروز در برابر شهرت شرکت های کره ایِ ال جی و سامسونگ، حتی نمی توان یک شرکت روسی را نام برد که در سطح جهانی مطرح باشد. چین و کره جنوبی و پیش از آن ها ژاپن به این نتیجه، به این قرارداد اجتماعی، رسیدند که برای توسعه باید به سمت مدارهای جهانی حرکت کنند و از بازار جهانی سهمشان را بگیرند. ده سال پیش در میان ده بانک اول جهان هیچ بانک چینی وجود نداشت، اما اکنون چهار بانک از این ده بانک متعلق به چین است. ما ایرانیان به قرارداد اجتماعی نرسیده ایم. قرارداد اجتماعی یعنی مجموعه نخبگان، روشنفکران، نویسندگان، خبرنگاران و جریان های سیاسی مسلط در کشور به یک جمع بندی بر سر پارادایم مشترک شان برسند.ما نمی توانیم هر هشت سال مسیر کشور را عوض کنیم و یک جهان بینی جدید را مبنای عمل مان قرار دهیم. باید تکلیف خود را با نظام بین الملل مشخص کنیم و این احتیاج به یک توافق در بالا، به یک قرارداد اجتماعی در سطح عمومی، دارد.

در ایران سه طرز تفکر به صورت هم زمان وجود دارند. اول، جهان بینی اسلامی است. دوم، طرز تفکر سوسیالیستیِ دهه شصتی است که اولا دولت را همه کاره و مسلط به همه امور می داند و ثانیا ضدامپریالیستی است و معتقد است باید از دنیا و نظام بین الملل فاصله گرفت؛سوم طرز تفکر لیبرال است که ، متاثر از مدل توسعه کشورهایی مانند کره جنوبی، چین، مالزی و ترکیه به دنبال فهم مزیت نسبی کشور و تبادل و همکاری گسترده با جهان است. چالش ما این است که این سه جهان بینی قابل جمع نیست. تفکر اسلامی و تفکر سوسیالیستی با تفکر لیبرال قابل جمع نیست و هر کدام مبانی خود را دارند. این سه تفکر از لحاظ هندسی، دایره هایی هستند که حتی نقطه ای مماس با هم ندارند. مسیرها و رهیافت های مختلفی هستند که نمی توانند هیچ اشتراکی داشته باشند. این مشکلی است که از مشروطه داشته ایم و مشکل جدیدی هم نیست.

تضاد فعلی ما با جهان تصادفی نیست و ریشه در مبانی دارد. اصل نفی سبیل بنیانی دینی دارد و مصر است مقدرات مسلمانان نزد غیرمسلمانان نباشد. این اصل تابع رای افراد نیست بلکه در کانون تفکر اسلام سیاسی است

فراز و نشیب های اندیشه ای ما ایرانیان در دو قرن اخیر به موجب عدم تلاقی همین بنیان های فلسفی است. ما هم می خواهیم زندگی کنیم و هم مبارزه. هم چه گوارا باشیم و هم خانم مرکل. سخت است.

چین کشوری است با قدمت تاریخی، غرور ملی، و ناسیونالیسم مقتدر؛ اما به جریان جهانی توسعه پیوسته است. آن سه مکتب فکری می توانند به لحاظ فرهنگی در جامعه حضور داشته باشند؛ اما حکمرانی محل بحث های فلسفی نیست. فلسفه متعلق به دانشگاه است.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت مخبر، تاریخ انتشار: 4مرداد1397 ، کدخبر: 1120227 : www.mokhbernews.ir