در این زمینه تارنمای «انترست» آمریکا در گزارشی درباره دیپلماسی سعودی ها نوشت: بحران هایی که عربستان از آن رنج می برد به طور روزافزونی در حال رشد است. این بحران ها به دلیل سیاست های گستاخانه «محمد بن سلمان» که از تایید «ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا برخوردار می باشد، به وجود آمده است.

شبکه خبری «الجزیره» قطر هم در این خصوص نوشت: محمد بن سلمان در دو حوزه سیاست داخلی و خارجی عربستان جنجال های بسیاری به پا کرده است. انتقاد کشورهای غربی از مسائل حقوق بشری و سیاسی در عربستان، ریاض را از نظر دیپلماسی در شرایط بغرنجی قرار داده است. روز دوشنبه (15 مرداد) و در پی درخواست کانادا برای آزادی فعالان حقوق بشری بازداشت ‌شده در عربستان، ریاض سفیر خود را از کانادا فراخواند و سفیر کانادا را نیز «عنصری نامطلوب» معرفی کرد. این کشور همه تعاملات تجاری و سرمایه گذاری خود در کانادا را به حالت تعلیق در آورد.

کارشناسان معتقدند که اقدام عربستان در قطع روابط دیپلماسی با کانادا و تعلیق همه تعاملات تجاری نشان می دهد که مسائل حقوق بشری در عربستان دردسرهایی را برای ریاض در محافل بین المللی به دنبال دارد و این موضوع روابط دیپلماسی این کشور را در شرایط بغرنجی قرار داده است.

این نخستین بار نیست که عربستان در عرصه دیپلماسی با دردسر روبرو می شود، بلکه این کشور در قطع روابط با کشورهایی که از سیاست های ریاض انتقاد می کنند، کارنامه سیاهی دارد. در مارس 2015 میلادی (اسفند 93) سوئد از پایبند نبودن عربستان به حقوق بشر انتقاد کرد. عربستان هم در عکس العمل به این اقدام، همکاری نظامی با سوئد را متوقف کرد و با فراخواندن سفیر خود از استکهلم سبب ساز تنش هایی در روابط دوجانبه شد.

همچنین در اواخر سال 2017 میلادی(آذر 96) روابط عربستان و آلمان به دلیل موضع گیری برلین درباره بازداشت «سعد الحریری» نخست وزیر لبنان در ریاض و محاصره قطر دچار تنش شد که به دنبال آن عربستان برای مشورت سفیر خود را از آلمان فراخواند و این کشور هم فروش سلاح به ریاض را به حالت تعلق در آورد.

پیش از این رویداد نیز آلمان اتهام‌هایی را علیه عربستان مبنی بر دست داشتن ریاض در گسترش افراط گرایی در جهان مطرح کرد و از عربستان خواست تا مراکز فرهنگی خود در آلمان را ببندد.

با وجود اینکه عربستان و انگلیس در ظاهر این گونه وانمود می کنند که دارای روابط خوبی هستند، اما بسیاری از نمایندگان مجلس عوام انگلیس و برخی دیگر از مسوولان این کشور از وضعیت حقوق بشر در عربستان انتقاد و دولت انگلیس را درباره چشم پوشی از اوضاع ناگوار حقوق بشر در عربستان و حمله سعودی ها به یمن متهم می کنند.

در سال 2016 میلادی، ترکیه و مصر نیز به تدریج از سیاست های ریاض فاصله گرفتند. مصر در تصمیم‌گیری سیاسی به استقلال دست یافت و به سوریه روی باز نشان داد. مقامات مصر راه حل بحران سوریه را به تصمیم مردم این کشور مرتبط دانستند. قاهره همچنین با جنگ در یمن مخالفت کرد و ائتلاف خود ساخته عربستان و امارات در این جنگ خانمانسوز فاصله گرفت. ترکیه هم با اقداماتش در پرونده سوریه، عربستان را به حاشیه راند.

با نزدیک شدن موضع ترکیه با موضع روسیه و ایران و مشارکت مقامات این کشور در چندین مذاکره برای حل بحران سوریه، ریاض هر چه بیشتر در پرونده سوریه به حاشیه رانده شد. در نتیجه این تحولات و ورود نیروهای روسیه به جنگ سوریه، عربستان سعودی جهت گیری نهایی در جنگ سوریه را نیز از دست داد.

در 5 ژوئن سال 2017 میلادی (15 خرداد 96)، عربستان، امارات، بحرین و مصر با متهم کردن قطر به حمایت از تروریسم روابط خود با این کشور را قطع کردند و مرزهای زمینی و دریایی و هوایی خود را به روی قطر بستند. این تنش از یک سال گذشته تاکنون سبب بروز اختلافات شدید میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس شده است.

تنها بیش از 3 ماه از مرگ عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه سابق عربستان و روی کار آمدن سلمان بن عبدالعزیز به اریکه قدرت در ریاض نگذشته بود که محمد بن سلمان وزیر دفاع بی‌تجربه عربستان با پشتوانه پدرش فرماندهی اتاق عملیات حمله به یمن را در اختیار گرفت تا آغازگر سیاست تهاجمی عربستان در منطقه باشد. عربستان و امارات با تشکیل یک ائتلاف خودخوانده و با چراغ سبز آمریکا از ششم فروردین ماه 94 به بهانه بازگرداندن «عبد ربه منصور هادی» رئیس جمهوری معزول و فراری یمن به قدرت، حملات همه جانبه خود به این کشور فقیر عربی را آغاز کردند. این جنگ تاکنون ادامه دارد و در نتیجه آن بیش از یازده هزار یمنی کشته و 22هزار تن دیگر زخمی و یک هزار تن دیگر معلول شده اند.

بن سلمان در پرونده یمن نه تنها عملکرد مطلوبی از خود نشان نداده که جنگ علیه این کشور بعد از سه سال و نیم تنها به توسعه توانمندی نظامی ارتش و کمیته های مردمی یمن منجر شده است.

در 13 آبان ماه 96 «سعد الحریری» نخست وزیر لبنان در ریاض و از طریق شبکه «العربیه» عربستانی کناره گیری خود را اعلام کرد. بسیاری از تحلیلگران و ناظران این استعفا را به اجبار سعودی ها دانستند و به آن اعتراض کردند. حریری سرانجام 18روز پس از اعلام کناره گیری خود در عربستان و به دنبال رایزنی های مصری ها و فرانسوی ها، 21 نوامبر(30آبان) به لبنان بازگشت و استعفای خود را پس گرفت و به کار خود ادامه دهد.

بازگشت حریری به لبنان از دید ناظران مسائل منطقه ای و بین المللی یک ناکامی بزرگ در سیاست خارجی سعودی به شمار می رود که ریاض در نتیجه این اقدام نه تنها نتوانست دستاورد قابل توجهی را به دست بیاورد. بلکه عربستان با این ماجراجویی وجهه خود را هم در افکار عمومی لبنانی ها و جهان عرب از دست داد.

با روی کار آمدن دولت اعتدال گرای «حسن روحانی» در سال 92، تهران بیش از پیش در مسیر تنش زدایی و برقراری روابط با کشورهای منطقه و فرامنطقه گام برداشت. اما رخدادهایی مانند شهادت شیخ «باقر نمر النمر» روحانی برجسته شیعه توسط آل سعود، واقعه کشتار حجاج در منا و همچنین حمله عده ای از افراد خود سر به کنسولگری و سفارت عربستان در مشهد و تهران سبب شد که روابط دیپلمات تهران و ریاض به طور کلی در دی ماه 96 قطع شود. هرچند بعد از افت و خیزهای زیاد اکنون به نظر می رسد گشایش هایی در روابط دو کشور در حال رخ دادن است.

تارنمای «الخلیج اونلاین» امارات چند روز پیش نوشت: عربستان پس از سال ها قطع روابط با ایران و به صدا در آوردن شیپور جنگ اکنون از تهدیدهای خود علیه ایران چشم پوشی کرده است. این کشور از نظر عملی نیز اعلام کرده است که دفتر حافظ منافع ایران در عربستان کار خود را از سرخواهد گرفت و ریاض برای گفت و گو با تهران آماده است.

روزنامه «العربی الجدید» چاپ لندن نیز از آمادگی «عمران خان» رهبر حزب پیروز در انتخابات اخیر پاکستان برای کمک به حل اختلاف میان ایران و عربستان سخن به میان آورد. با توجه اینکه پاکستان روابط خوبی با ایران و عربستان دارد این کشور می تواند با میانجیگری خود در از سرگیری روابط تهران و ریاض گام های مثبتی را بردارد. ناظران آغاز فعالیت سرپرست دفتر حفاظت منافع ایران در جده و آمادگی عمران خان برای میانجیگری میان ایران و عربستان را گام ها و پیام های مثبتی برای از سرگیری روابط دیپلماتیک تهران و ریاض به شمار آورده اند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری ایرنا ، تاریخ انتشار: 22 مرداد 1397 ، کدخبر: 82999481 ، www.irna.ir