تصمیم‌ گیری درباره انتخاب رشته، شغل و حرفه یکی از سرنوشت‌ سازترین موضوعات در زندگی هر فردی بخصوص در دنیای امروز که رشد تکنولوژی و فناوری های نوین و گرایش به سمت برخی از مشاغل و بی توجهی به مشاغل دیگر مشکلاتی را در زمینه بازار کار و تصمیم گیری های شغلی افراد ایجاد کرده، بشمار می رود.
در سال های اخیر گرایش جوانان و نوجوانان به سمت و سوی رشته تجربی و بی توجهی به سایر رشته ها منجر به افزایش آمار تحصیل کرده های بیکار فاقد مهارت در جامعه شده است.
بر این اساس و برای کمک به انتخاب آگاهانه دانش آموزان و ایجاد توازن و تعادل بین رشته های مختلف کارشناسان و متوایان امر طرحی را با عنوان هدایت تحصیلی ایجاد کردند و درصدند به دانش آموزان برای انتخاب رشته ای آگاهانه با هدف تامین آینده شغلی شان کمک کنند.
کارشناسان بر این عقیده اند این طرح گامی رو به جلو است و با اجرای درست آن نه تنها وضعیت شغلی کشور در آینده رو به بهبود خواهد بود بلکه تعادل و توازنی نیز در بین رشته های تحصیلی ایجاد می شود البته تحقق این مهم در گرو باور خانواده ها و دانش آموزان به اجرای طرح است.
بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و شیوه نامه خود طرح، این مهم در نهایت باید به طراحی یک مسیر صحیح برای دانش آموز به منظور انتخاب آگاهانه و آزادانه رشته تحصیلی وی منجر شود.
  با توجه به اهمیت موضوع هدایت تحصیلی و موانع و مشکلاتی که در راستای اجرای این طرح وجود دارد، میزگردی را با حضور مسئولان آموزش و پرورش و کارشناسان این حوزه برگزار کرد تا موضوع را به صورت دقیق بررسی و معایب و مزایای آن را برای جوانان، نوجوانان و خانواده ها تشریح کنند.

** هدایت تحصیلی تلاشی برای تامین آینده شغلی
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش کردستان گفت: هدایت تحصیلی بحث آینده شغلی است و اگر درست انجام شود فرد زندگی و آینده اش تضمین شده و می تواند فارغ از دغدغه های شخصی اش بر روی جامعه نیز تاثیر مثبت بگذارد.
مهدی نامدار با بیان اینکه هدایت شغلی و تحصیلی همانند انتخاب اسم بر روی مسایل روحی و روانی و حتی شخصیت انسان ها تاثیر گذار است، اظهار داشت: هدایت تحصیلی و انتخاب رشته باید بدرستی انجام شود چون اگر شغل با درونیات انسان هماهنگ نباشد فرد تا آخر عمر احساس سرخوردگی می کند.
وی افزود: در سال های اخیر گرایش شدید به برخی از رشته ها و عدم استقبال از رشته های دیگر به مشکلی برای خانواده ها و جامعه تبدیل شده و نهایتا بر روی کنکور در مناطق مختلف بخصوص استان کردستان تاثیر مخرب گذاشته است.
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش کردستان اضافه کرد: برای جبران این مشکل طرح هدایت تحصیلی مطرح شد و آموزش و پرورش تلاش دارد با هدایت تحصیلی دانش آموزان در پایان دوره متوسطه اول، در حقیقت هدایت شغلی و آینده فرد را تضمین کند.
وی یادآور شد: براساس این طرح، دانش آموز از پایه نهم هدایت تحصیلی شده و برایش مشخص می شود که چه رشته ای را انتخاب کند لذا وقتی به پایه دهم یا همان متوسطه دوم ورود پیدا می کند مثل گذشته دغدغه انتخاب رشته ندارد.
نامدار تاکید کرد: دانش آموز بدلیل شرایط سنی پایین با مشاغل آشنایی کمتری دارد بنابراین این احتمال وجود دارد که تحت تاثیر جو روانی جامعه و گروه همسالان قرار گرفته و در انتخاب خود دچار اشتباه شود.
وی با بیان اینکه گروه همسالان بیشترین تاثیر را در انتخاب رشته دانش آموزان دارد، گفت: بر این اساس در طرح هدایت تحصیلی تلاش می شود با دادن اطلاعات لازم به دانش آموزان و خانواده های آنان در زمینه وضعیت و آینده شغلی هر رشته و انتخاب بر اساس علاقه و استعداد، آنها را در زمینه انتخاب درست کمک کند.
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش کردستان افزود: با اجرای این طرح سال گذشته در استان ورود به رشته تجربی که در صدر انتخاب دانش آموزان بود تا حدودی کنترل شد اما دو مشکل اساسی شامل عدم تمایل دانش آموز به رشته ریاضی و فربه شدن رشته انسانی ایجاد شده است.
وی اظهار داشت: دانش آموز از ترس رشته ریاضی به انسانی پناه آورد و یک دفعه این رشته همانند تجربی متراکم شد و در مقابل از رشته های کار و دانش استقبالی نشد اما امسال تغییراتی ایجاد و برای رشته انسانی و ریاضی سهمیه تعیین شد.

** رمز موفقیت انسان های بزرگ درسطح دنیا انتخاب درست است
رئیس بنیاد نخبگان کردستان نیز در این میزگرد با بیان اینکه هدایت تحصیلی یکی از مهمترین و سرنوشت سازترین مسایل در زندگی هر فرد است، گفت: رمز موفقیت انسان های موفق در سطح دنیا این بود که وقتی بر سر دوراهی یا چند راهی قرار گرفت، درست انتخاب کرده باشد.
رحمت صادقی افزود: هدایت تحصلیی یکی از دو راهی هایی است که اگر دانش آموز بتواند براساس علاقه و استعداد خود و همچنین با توجه به شرایط، امکانات و بازار کار انتخاب رشته کند می تواند در آینده یکی از انسان های موفق و تاثیرگذار بر جامعه باشد.
وی اظهار داشت: اجرای طرح هدایت تحصیلی در این مدت بسیار خوب بود، هر چند به مرحله ای نرسیده که ادعا کنیم تمام مشکلات حل شده است اما گامی رو به جلو بوده و تا حدودی تغییراتی ایجاد کرده اما هنوز کافی نیست.
رئیس بنیاد نخبگان کردستان تاکید کرد: بسیاری از دانش آموزانی که با رتبه های عالی در بهترین دانشگاه های کشور پذیرفته شده اند گاهی وسوسه می شوند که به رشته تجربی بروند و این مساله بسیار خطرناک است و باید با جدیت به آن پرداخته شود.
وی یادآور شد: عوامل متعددی بر روی انتخاب رشته دانش آموزان تاثیر دارد اما والدین بیشترین تاثیرگذاری را دارند چون بر این باورند که هر کس رشته تجربی را انتخاب می کند حتما موفق است در حالیکه اینگونه نیست و تجربی نیز فقط چند رشته اش دارای بازار کار و جذبه است.

** اجرای درست طرح هدایت تحصیلی می تواند تعادل میان رشته ها ایجاد کند
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش کردستان نیز در این میزگرد گفت: هدایت تحصیلی اگر بدرستی اجرا شاید در چهار سال آینده بتواند هجوم به کنکور که امروز وجود دارد را تقریبا بشکند و تعادلی میان رشته ها ایجاد کند.
طالب معتصمی افزود: امروز دیدگاهی که نسبت به بازار کار در جامعه وجود دارد، یک جانبه است ولی اکثر مردم ما فقط به یک رشته خاص توجه دارند و به این باور رسیده اند که سایر رشته ها بازار کار ندارند.
وی اظهار داشت: در کشورهای پیشرفته بر عکس کشور ما به جای توجه به مدرک روی تخصص افراد سرمایه گذاری می شود اما متاسفانه مهارت و تخصص در کشور ما مغفول مانده و توجه چندانی به آن نمی شود.
رئیس اداره مشاوره تربیتی و تحصیلی آموزش و پرورش کردستان یادآور شد: با این روند اجرای طرح هدایت تحصیلی به تنهایی در آموزش و پرورش نمی تواند جوابگو باشد مگر اینکه تمام ارگان های ذینفع، مردم و خانواده ها در این زمینه همکاری داشته باشند.

** کاهش گرایش به ریاضی رشته های مهندسی را دچار بحران می کند
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش کردستان با بیان اینکه بزرگترین مشکل ما اکنون در زمینه هدایت تحصیلی کشوری است، گفت: امروز گرایش دانش آموزان در کل کشور به رشته ریاضی به عنوان علم پایه کم شده و دانش آموزان متوسط به سمت این رشته می روند.
وی یادآور شد: با ادامه این روند این امکان می رود که رشته های مهندسی در آینده با بحران مواجه شوند چرا که ورود دانش آموزان با سطح متوسط به رشته ریاضی موجب می شود در آینده مهندس متوسط تحویل جامعه شود.
نامدار با بیان اینکه با برنامه ریزی های انجام شده امسال آرام ترین سال از نظر هدایت تحصیلی است و با کمترین تنش در این زمینه مواجه هستیم، افزود: خانواده ها تقریبا مجاب شده اند که هر کس رشته تجربی را انتخاب کند حتما موفق نیست و استعداد، رغبت و میل قلبی هم مهم است.
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش کردستان تاکید کرد: آمار ثبت نام های انجام شده برای سال تحصیلی 98 - 97 در استان نشان می دهد که 60 درصد دانش آموزان به رشته نظری و 40 درصد نیز به رشته های شاخه کار و دانش و فنی حرفه ای بروند.
وی اظهار داشت: از مجموع دانش آموزان ثبت نامی رشته نظری قرار است 41 درصد در رشته تجربی، 18 درصد ریاضی، 40 درصد انسانی و یک درصد هم در رشته معارف تحصیل کنند.
نامدار دلیل گرایش شدید مردم به رشته تجربی را اجرای طرح تحول سلامت و استخدام های فارغ التحصیلان این رشته اعلام کرد و گفت: این امر موجب شد گرایش به سمت تجربی بیشتر شود اما امروز تا حدودی این آگاهی در جامعه ایجاد شده که هر کسی به این رشته ورود پیدا می کند قطعا پزشک نمی شود.
وی اضافه کرد: الگوهای منفی همانند وجود چند نفر فارغ التحصیل بیکار برخی رشته ها در یک خانواده می تواند عاملی بازدارنده در این زمینه باشد اما اگر کشور تا حدودی صنعتی شود گرایش به رشته های فنی مهندسی بیشتر خواهد شد.

** رشد ناموزون دانشگاه ها تعداد فارغ التحصیلان برخی رشته ها را افزایش داده است
رئیس بنیاد نخبگان کردستان نیز با اشاره به رشد ناموزن دانشگاه ها در سطح کشور گفت: در حال حاضر در اکثر شهرهای کشور دانشگاه هایی وجود دارند که در رشته های مختلف فارغ التحصیل بیرون می دهند و این مساله یک معضل جدی برای آینده است.
صادقی با بیان اینکه تعداد دانشگاه های ایران از دانشگاه های کشور چین با آن جمعیت بیشتر است، افزود: ما اگر بخواهیم هدایت تحصیلی و شغلی درست داشته باشیم باید موانع را در کشور شخم بزنیم تا به هدف مورد نظر خود برسیم.
وی با اشاره به اینکه عوامل درونی و بیرونی زیادی بر روی هدایت تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارد، اظهار داشت: عوامل بیرونی همچون خانواده، اطرافیان، دوستان و چشم و هم چشمی مواردی هستند که تاثیر گذاری منفی دارند و در کنترل فرد نیستند.
صادقی یادآور شد: یکی دیگر از عوامل بیرونی تاثیرگذار بر هدایت تحصیلی دانش آموزان، رسانه، فضای مجازی و اطلاع رسانی های غطلی است که پیش بینی نشده و غیر قابل کنترل است و پیامدهای منفی زیادی هم دارند.
رئیس بنیاد نخبگان کردستان تاکید کرد: محیط آموزشی نیز تاثیر زیادی دارند و گاهی معلمان از قبولی در رشته های پزشکی و دندانپزشکی به عنوان نقاط قوت دانش آموزان نام می برند و با این روند مساله را بزرگ کرده و به نوعی به این رشته ها جذبه می دهند.
وی افزود: ظرفیت پذیرش نیز تاثیرگذار بوده و غیرقابل کنترل است و گاهی برخی دانش آموزان به ظرفیت پذیرش نگاه می کنند که احتمال قبولی شان در چه رشته ای است و به سایر مسایل توجه چندانی ندارند.
صادقی اضافه کرد: کنکور نیز خود سد راه دانش آموزان برای تحصیل در رشته مورد علاقه شان است چرا که کسانی هستند که درک زیادی در برخی رشته ها دارند اما در کنکور نمی توانند موفق باشند.
وی گفت: بازار کار نیز از همه مسایل مهمتر است و در حال حاضر رشته های پزشکی و پیراپزشکی از این نظر در اولویت انتخاب دانش آموزان و خانواده هاست و از کنترل مشاور و مدرسه نیز خارج است.
رئیس بنیاد نخبگان کردستان اظهار داشت: عوامل درونی زیادی نیز از جمله هوش و استعداد، علاقه و رغبت و اعتماد به نفس دانش آموز که تحت تاثیر حرف دیگران قرار نگیرد بر روی هدایت دانش آموزان به سمت انتخاب رشته درست تاثیرگذار است.

** دانش آموزان قربانی ناکامی آرزوهای والدین خود می شوند
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش کردستان در ادامه گفت: بزرگترین مشکل آموزش و پرورش در هدایت تحصیلی دانش آموزان خانواده ها هستند، بخصوص دختران در روستاها که 50 درصدشان از رشته های انتخابی خود راضی نیستند.
وی با بیان اینکه بسیاری از خانواده ها در هدایت تحصیلی فرزندانشان بدنبال جبران شکست دوران کودکی خود هستند، افزود: برخی والدین چون در دوران کودکی و یا تحصیل خود آرزوی رشته ای را داشته و به آن نرسیده اند امروز برای جبران شکست خود فرزندان شان را قربانی می کنند.
نامدار اظهار داشت: علاقه مبتنی بر شناخت، استعداد فردی، نیاز جامعه و ظرفیت رشته مورد نظر چهار موضوعی است که بر روی هدایت تحصیلی و آینده شغلی فرد تاثیر می گذارد لذا باید با جدیت مورد توجه قرار گیرد.
وی با بیان اینکه اقدامات بسیار خوبی در این زمینه انجام شده اما کماکان خانواده ها مهمترین معضل در این زمینه هستند، یادآور شد: هم اکنون در حال مشاوره دادن به خانواده ها هستیم هر چند باور به مشاوره نیز در جامعه ما بسیار کم است و این کار به سختی انجام می شود اما تمام تلاش خود را انجام می دهیم.
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش کردستان تاکید کرد: در کشورهای پیشرفته تمکین خانواده ها به مشاوران مدارس وجود دارد اما ما با مشکل جدی در این زمینه مواجه هستیم.

** شناسایی استعداد دانش آموزان نیاز به پروسه طولانی دارد
رئیس بنیاد نخبگان کردستان با بیان اینکه برای هدایت تحصیلی درست پروسه ای طولانی لازم است، گفت: باید در طول چندین سال مشخص شود فرد به چه رشته ای علاقه دارد و برای این کار باید هدایت تحصیلی حداقل از کلاس چهارم و پنجم ابتدایی آغاز شود.
وی اظهار داشت: در حال حاضر این کار با اجرای طرح شهاب یا همان شناسایی استعدادهای دانش آموزان در حال انجام است و با این روند در پایه نهم و زمان انتخاب رشته می توان والدین را راضی کرد.
صادقی افزود: با اجرای طرح شهاب اطلاعات و مستندات کافی در زمینه استعداد و علاقه دانش آموز وجود دارد اما امروز عدم اطلاعات کافی مانعی در زمینه راضی کردن خانواده ها برای انتخاب رشته دانش آموزان است.
وی اضافه کرد: البته در حال حاضر ممکن است اجرای هدایت تحصیلی و قانع کردن دانش آموزان و خانواده ها مدتی جواب دهد اما دوباره وضعیت به روال گذشته بر می گردد.
رئیس بنیاد نخبگان کردستان یادآور شد: مسأله بزرگی که امروزه جامعه ما را تهدید می‌کند این است که تمام انسان های با هوش، توانا و تیزهوش می خواهند پزشک و دندانپزشک شوند و این مسأله برای جامعه بسیار خطرناک است.
وی ادامه داد: قطعا جامعه برای رشد و توسعه جدای از پزشک و دندانپزشک به نظریه پرداز علوم انسانی، مهندس خوب و بسیاری رشته های دیگر نیاز دارد.
صادقی تاکید کرد: هر چند هدایت تحصیلی در این زمینه یک قدم رو به جلو است اما کافی نیست و وزارت علوم بخصوص در ساختار دانشگاه ها باید تغییراتی ایجاد کند.
وی گفت: بی شک اگر ما دانش آموز و خانواده ها را قانع کنیم که به رشته های دیگر روی بیاورند اما برای آینده شغلی آن برنامه نداشته باشیم وضعیت به عقب بر می گردد.
صادقی اضافه کرد: باید دانشگاه ها اصلاح شده و رشته هایی را تغییر داده و رشته هایی جدید و کاربردی براساس نیازهای جامعه ایجاد کنیم.
وی با تاکید بر اینکه دانشگاه باید فارغ التحصیل کارآمد تحویل جامعه بدهد، گفت: دانشجویی که از دانشگاهی فارغ التحصیل می شود باید آنقدر خوب آموزش دیده و توانایی داشته باشد که بدون معطلی شغلی برای خود ایجاد و درآمد کسب کند.
رئیس بنیاد نخبگان کردستان افزود: تا دانشگاه ها سامان پیدا نکند و ساختار جامعه تغییر نیابد این بحران شاید کمی خفیف شود اما همچنان وجود دارد.

** کارآفرینی حلقه مفقوده در جامعه ما است
رئیس اداره مشاوره و تربیت تحصیلی آموزش و پرورش کردستان نیز گفت: والدین دانش آموزان باید آگاه شوند و بدانند که فرزندشان برای هدایت تحصیلی در چه زمینه ای استعدادی خاص دارد.
وی افزود: سال گذشته 640 هزار نفر در کشور در کنکور تجربی شرکت کرده اند این در حالی است که شاید در مجموع حدود چهار هزار نفر پذیرش در رشته های پزشکی، پیرا پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی داشته باشیم.
معتصمی با بیان اینکه مساله ای که در کشور ما کمتر مورد توجه بوده کارآفرینی است، اظهار داشت: یکی از اساس اصلی هدایت تحصیلی انتخاب رشته براساس استعداد، علاقه، آگاهی، توانایی و دانایی است اما چیزی که در کشور ما خیلی جا افتاده مدرک گرایی و پشت میزنشینی است.
وی افزود: اگر مساله کارآفرینی را در جامعه جا بیفتد بسیاری از مشکلاتی که امروز در بازار کار وجود دارد رفع می شود ‌و رسانه در این زمینه می توانند بسیار تاثیرگذار باشد.
رئیس اداره مشاوره و تربیت تحصیلی آموزش و پرورش کردستان یادآور شد: کشوری مثل ژاپن با حدود 170 میلیون نفر جمیعت 300 هزار کارمند دارد اما کشور ما بیش از سه میلیون کارمند دارد یعنی ما قبل از اینکه به کارآفرینی و بازار کار خصوصی فکر کنیم به سمت کار دولتی و پشت میزنشینی می رویم.
وی تاکید کرد: این مساله دیدگاه غلطی در جامعه است و باید تلاش کنیم آن را تغییر دهیم و انتخاب رشته براساس علاقه، استعداد و آگاهی باشد.
معتصمی با بیان اینکه بازار کار درست برای مردم تبیین نشده است، گفت: مردم باید به این درجه از آگاهی برسند که ما در چهار سال آینده علاوه بر رشته های پزشکی به افراد متخصص در رشته های دیگر نیز نیاز داریم.
وی افزود: بی شک اگر دانش ‌آموزان امروز به سمت رشته های فنی و مهارتی سوق داده شوند در پایان تحصیلات خود دغدغه کار ندارند و بسیاری از مشکلات موجود در جامعه رفع می شود.

** خانواده ها اجازه دهند فرزندانشان اشتباه کنند
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش کردستان در ادامه با بیان اینکه امسال به نسبت سال گذشته وضعیت بهتری در زمینه هدایت تحصیلی داریم گفت: استقبال خانواده ها از مشاوران به نسبت بهتر شده اما کماکان در انتخاب رشته فرزندان دخالت بی مورد می کنند.
وی با تاکید بر اینکه خانواده ها اجازه دهند فرزندانشان حتی اگر اشتباه اما خود برای آینده شغلی شان تصمیم بگیرند، اظهار داشت: اشتباه تحمیلی هیچگاه فراموش نخواهد شد.
نامدار یادآور شد: هر چند دانش آموزان در زمینه مشاغل آگاهی ‌و اطلاعات کافی ندارند اما در هدایت تحصیلی چون براساس علاقه انتخاب انجام می شود، کمتر اشتباه می کنند.
رئیس بنیاد نخبگان کردستان نیز گفت: خانواده ها فکر نکنند هر کسی که رشته تجریی انتخاب می کند حتما پزشک می شود چون این امکان برای همه وجود دارد ندارد و سالانه تعداد زیادی از فارغ التحصیلان رشته تجربی سرگردان می شوند.
صادقی ابراز امیدواری کرد با تغییر ساختار دانشگاه ها و تغییر سرفصل ها و اجرای دقیق هدایت تحصیلی بحران حاکم بر جامعه رفع شود.
رئیس اداره مشاوره و تربیت تحصیلی آموزش و پرورش کردستان نیز گفت: خانواده ها باید بدانند انتخاب رشته با شخصیت انسان در ارتباط است و اگر دانش آموزی با اجبار وارد رشته ای شود ممکن است پس از مدتی انصراف داده و یا تغییر رشته بدهد.
وی با تاکید بر تلاش برای تغییر دیدگاه خانواده ها افزود: رسانه ها می توانند با فرهنگ سازی و اطلاع رسانی به جامعه در این زمنیه سیار تاثیرگذر باشند.
به گزارش ایرنا، در کنکور سراسری 97 تعداد 26 هزار و 316 داوطلب کردستانی در پنج گروه آزمایشی با هم رقابت کردند که از این تعداد شرکت کننده، یک هزار و 794 داوطلب در گروه آزمایشی علوم ریاضی، 16 هزار و 194 داوطلب در گروه علوم تجربی و چهار هزار و 206 داوطلب نیز گروه علم انسانی بودند و یک هزار و 265 نفر در گروه آزمایشی هنر و 2 هزار و 857 نفر نیز در گروه آزمایشی زبان های خارجه شرکت کردند.
تعداد شرکت کنندگان استان کردستان در آزمون امسال نسبت به سال گذشته 16 درصد بیشتر شده بود.
در سال تحصیلی 97 - 96 بیش از 285 هزار دانش آموز در مدارس استان کردستان مشغول تحصیل بودند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار3شهریور97، کدخبر: 83010809، www.irna.ir