پرداخت مبهم مالیات پنج بانک

مدتی است که بحث ادغام پنج بانک و مؤسسه مالی؛ انصار، حکمت، قوامین، مهر اقتصاد و مؤسسه کوثر در بانک سپه به جریان افتاده است. هرچند موضوع ادغام بانک‌ها از سال گذشته مورد بحث بود؛ اما تاکنون به مرحله اجرای نهایی درنیامده است.

شعار سال: امیر باقری، معاون امور بانک و بیمه وزارت اقتصاد، چندی پیش اعلام کرد ادغام بانک‌های نیروهای مسلح در دستور کار دولت و بانک مرکزی قرار گرفت و خبر از جدی‌شدن انحلال برخی از این مؤسسات داد. آن‌طور که از آخرین گزارش‌های منتشرشده در سایت کدال سازمان بورس از عملکرد این بانک‌ها برمی‌آید، بانک‌ها و مؤسسات مالی مزبور 164 ‌هزار ‌میلیارد تومان سپرده جذب کرده و یک‌ میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده‌اند. برخی از این بانک‌ها زیان‌ده و برخی سودده هستند و حالا در فرایند ادغام، برخی از آنها قدرت بازپرداخت پول به سپرده‌گذاران را ندارند و قرار است بخشی از این زیان از حساب نهادهای مختلف و بخشی را هم دولت پوشش دهد. در‌این‌میان بدهی مالیاتی این بانک‌ها و مؤسسات مالی نیز محل ابهام است. آیا بعد از ادغام آنها مشمول بخشودگی مالیاتی می‌شوند؟ طبق محاسبات مجموع سپرده جذب‌شده پنج بانک و مؤسسه اعتباری انصار، حکمت، قوامین، مهر اقتصاد و مؤسسه کوثر بیش از 164‌هزار‌و 741 ‌میلیارد تومان و سود آنها در مجموع 489 میلیارد تومان بوده، درحالی‌که فقط یک‌ میلیارد تومان مالیات (مالیات بر سود عملکرد) پرداخت کرده‌اند.

تاوان ناترازی ترازنامه‌ها
درحالی‌که خبرها از ادغام پنج بانک در بانک سپه و تقبل 20‌ هزار ‌میلیارد تومان زیان آنها از سوی نهادهای نظامی و بقیه از سوی دولت حکایت دارد، گزارش‌ها نشان می‌دهد مجموع سپرده جذب‌شده پنج بانک و مؤسسه اعتباری انصار، حکمت، قوامین، مهر اقتصاد و مؤسسه کوثر بیش از 164‌هزار‌و 741 ‌میلیارد تومان بوده؛ درحالی‌که فقط یک‌ میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده‌اند. براساس آخرین گزارش‌های منتشرشده در سایت کدال سازمان بورس، مؤسسه کوثر و بانک انصار گزارش مربوط به پایان سال 96 و بانک حکمت گزارش تا پایان خرداد 97 خود را در سامانه کدال منتشر کرده‌اند؛ اما بانک قوامین از پایان شهریور 96 گزارشی منتشر نکرده و میزان سپرده‌ها و تسهیلات 21 ماه گذشته این بانک نامعلوم است و بانک مهر اقتصاد هم از پایان 95 تاکنون گزارش سپرده‌ها و تسهیلات خود را منتشر نکرده است.
جواد بابایی، پژوهشگر بورس، درباره صورت‌حساب‌های این بانک‌ها توضیح داد: درحالی‌که حجم سپرده‌های دریافتی این بانک‌ها حداقل 200‌ هزار ‌میلیارد تومان است، به دلیل انتشار‌نیافتن گزارش‌های دو سال گذشته برخی از این بانک‌ها ازجمله قوامین و مهر اقتصاد، معیار بررسی آخرین گزارش منتشرشده آنها خواهد بود که بر‌اساس‌این، پنج بانک و مؤسسه مزبور براساس آخرین گزارش اعلامی خود بیش از 164‌هزار‌و 741‌ میلیارد تومان سپرده جذب و بالغ بر 118‌هزار‌و 571‌ میلیارد ریال تسهیلات پرداخت کرده‌اند.
به گفته بابایی اگر آمار غیررسمی تعاونی اعتباری ثامن‌الائمه را به رقم فوق اضافه کنیم، حجم سپرده‌های دریافتی شش بانک و مؤسسه به 178‌‌هزار‌و 741 ‌میلیارد تومان و تسهیلات پرداختی آنها هم به 126‌هزار‌و 721 ‌میلیارد تومان خواهد رسید. بدون لحاظ اعتباری ثامن‌الائمه که هیچ گزارشی منتشر نکرده است، بانک‌ها و مؤسسات دیگر در مقابل جذب بیش از 164 هزار ‌میلیارد تومان سپرده و خلق نقدینگی فقط یک‌ میلیارد تومان مالیات در مقابل کسب سود 489 ‌میلیارد‌تومانی پرداخت کرده‌اند که عملا رقمی نیست.
این کارشناس بازار مالی چند پرسش را مطرح کرد: با این سود و این مالیات، جای سؤال است که آیا گزارشی از تسهیلات و محل مصرف نقدینگی این بانک‌ها و نقش آنها در نوسانات ارز و سکه و ملک و خودرو منتشر خواهد شد یا خیر؟
عباس هشی، عضو انجمن حسابرسی ایران، نیز در‌این‌باره توضیح داد: اقدام بانک مرکزی برای ادغام این بانک‌ها که فعالیت گسترده و غیرشفافی نیز پیدا کرده بودند، اقدامی بسیار معقول و منطقی است؛ اما موضوع اینجاست که این بانک‌ها بدهی مالیاتی چشمگیری نیز به نظام مالیاتی دارند که در کنار خالص دارایی‌های منفی و مطالبات معوق این بانک‌ها، در صورت انتقال این زیان‌ها به دولت می‌تواند خطر کسری بودجه شدیدی را برای سال آینده ایجاد کند. بخشی از دارایی‌های این بانک‌ها برگشت‌ناپذیر است و تجربه دهه 60 ادغام بانک‌ها نشان می‌دهد بدهی مالیاتی بانک‌های ادغام همواره یکی از معضل‌های جدی ترازنامه‌های بانک‌هاست و اگر دولت برنامه دقیق و روشنی برای آن نداشته باشد و بخواهد تاوانش را از محل موجودی بانک مرکزی جبران کند یا به بخشودگی‌های مالیاتی روی بیاورد، کسری بودجه شدیدی را رقم می‌زند.