شعار سال: نامه این مدیر
دولتی باعث شده واکنشهای مختلفی از هنرمندان را در رسانهها درباره این موضوع
شاهد باشیم که نظرات متفاوتی در مورد ورود بخش دولتی به موضوع اصالتسنجی آثار
هنری دارند. بر همین اساس گفتوگویی با غلامحسین امیرخانی، ابراهیم حقیقی و فرشید
مثقالی درباره کپی آثار هنری داشتهایم که در ادامه میخوانید.
دولت و کارشناسان هنری در برابر کپیکاران
غلامحسین امیرخانی، استاد خوشنویسی، درباره برخورد با کپیکاران گفت:
دولت و قوه قضائیه در مورد کپی آثار هنری با همکاری با کارشناسان هنری ورود کنند. این
چهره ماندگار هنر خوشنویسی درباره دستور معاون هنری وزارت ارشاد برای پیگیری کپی
آثار هنری گفت: متأسفانه کپی آثار هنری سبب شده است در حوزه هنر هرجومرج به وجود
آید که باید هرچه سریعتر جلوی این هرجومرج گرفته شود. دستور معاون هنری وزارت
ارشاد شاید بتواند روزنه امیدی باشد، ولی نیاز به پیگیری دارد تا به نتیجه دلخواه
برسیم. امیرخانی در ادامه
بیان کرد: باید با تدبیر پیش برویم تا بتوانیم جلوی این مشکل بزرگ را بگیریم. مهمترین
کار این است که برنامهریزی درست صورت گیرد. اگر بدون برنامهریزی شروع کنیم
مطمئنا بیفایده خواهد بود. این
خوشنویس افزود: حتما
باید در این زمینه دولت و قوه قضائیه ورود کنند، زیرا تنها از این طریق میتوانیم
جلوی افراد متقلب را بگیریم. دولت میتواند این افراد را متوجه اشتباهشان کند و
اگر متوجه نشدند، باید جریمههای سنگینی برای آنها در نظر گرفته شود. غلامحسین
امیرخانی در ادامه تأکید کرد: همچنین در این زمینه دولت باید از حضور کارشناسان
هنری استفاده کند، زیرا کارشناسان میتوانند به راحتی تشخیص دهند که یک اثر هنری
اصل یا کپی است. دولت و کارشناسان هنری در کنار هم میتوانند در این کار مفید واقع
شوند. امیرخانی
خاطرنشان کرد: متأسفانه خیلیها موضوع ایدهگرفتن از آثار هنری را با کپیکردن
اشتباه گرفتهاند و بعضیهای دیگر از این موضوع سوءاستفاده میکنند؛ یعنی زمانی
که از آنها میپرسند چرا کپی کردهاند؟ میگویند در هنر معاصر موضوع ایدهبرداری
از برخی از آثار هنری ممکن و پذیرفتهشده است، درصورتیکه این افراد ایدهبرداری
نمیکنند، بلکه کاملا کپی میکنند و این کار دزدی است.
برای شناسایی آثار هنری نیاز به ورود
دولت نیست
ابراهیم حقیقی اما درباره ورود دولت به موضوع برخورد با کپیکاران هنری
نظر متفاوتی دارد؛ او معتقد است که به دیوار آویختن آثار هنری اصل، وظیفه گالریدار
است و خریدار نیز باید از حضور کارشناسان خبره استفاده کند. در این میان دولت
وظیفهای در قبال خریدوفروش آثار کپی ندارد. ابراهیم
حقیقی درباره دستور برخورد با کپیکاران هنری گفت: من گمان نمیکنم بررسی اصالت
آثار هنری کار نهادهای دولتی باشد. یک گالریدار باید آنقدر به کار خودش مسلط
باشد که بتواند اثر اصل را از کپی تشخیص دهد. یادم میآید خیلی سال قبل جواز تأسیس
گالری به هر کسی داده نمیشد. گالریدار یا باید تحصیلات هنری داشت یا تاریخ هنر
یا تجربه کافی و ثابتشده در زمینه هنر داشت. وی
افزود: شاید در این سالها ملاکها تغییر کرده که شاهد مشکلات زیادی در این عرصه
هستیم. البته ممکن است گالریدار حرفهای باشد، اما به اندازه کافی وقت برای بررسی
همه آثار نداشته باشد. اینجاست که در کنار خودش یک کارشناس هنری دارد که این
مسئولیت مهم را برعهده میگیرد. گالریدار است که باید درک ارائه اثر هنری قابل
نمایش برای ارتقای فرهنگ جامعه را داشته باشد. این وظیفه دولت نیست که دراینباره
دخالت کند.
این گرافیست مطرح کشورمان گفت: گالریدار باید به خریدار سرتیفیکیت
بدهد. این
وظیفه اوست یا اینکه باید اثر هنرمند شاخصی را بفروشد. در کنار این، خود خریدار هم
حتما به اصول کارش وارد است و باید بتواند تابلو یا مجسمه یا هر اثر اصل دیگری را
شناسایی کند. حقیقی درباره هنرمندانی
که در قید حیات نیستند، نیز گفت: وزارت ارشاد میتواند در این زمینه مکانهایی را
در نظر بگیرد که ضمانت لازم را به خریدار اثر هنری بدهند و او را مطمئن کنند که
اثر اصلی یک هنرمند بزرگ را میخرد؛ وگرنه اصل و کپیبودن کار یک هنرمند تازهکار
آنقدر مهم نیست که نیاز به دفتر و دستک و سازوکار دولتی و اداری داشته باشد. او درباره
اتفاقهای اخیر در دنیای هنر نیز گفت: واقعا این مسائل زیاد مهم نیست و نباید روی
آن تأکید شود. این اخبار وقتی پروبال پیدا کرد که پای یک هنرمند شناختهشده به
میان آمد. نباید به دنبال وقوع چنین رخدادهایی سریع به فکر بگیروببند بیفتیم.
این هنرمند درباره نظر خودش توضیح داد: مخالف ورود دولت و نظام قضائی
هستم؛ چون همهچیز را پیچیدهتر میکند. امروز شاهد سازمانیافتن گالریها هستیم.
گالریدارها کمکم به جایی رسیدهاند که خط قرمزهای نظام را شناختهاند و در
انتخاب آثار هنری دقت میکنند و خودشان حدود را رعایت میکنند. این اتفاقها خوب
است و باید حمایت شود. حالا ناگهان با ورود دولت به بخش انتخاب اثر به خاطر تشخیص
آثار اصل و غیراصل ممکن است خللی در این نظم پیش بیاید. ابراهیم
حقیقی گفت: یکی از مشکلات هنر این است که نمیتوانیم تعریف درستی از دزدی اثر و
ایدهبرداری ارائه دهیم. هیچ کجای دنیا هم این تعریف وجود ندارد؛ چون به محض
اینکه یکی ادعا کند یک اثر دزدی است، دیگری هم میتواند ادعا کند که اثر اقتباسی
است. زیاد نمیشود به قانونمندکردن این تعاریف دل بست. جلوی سرقت را با قانون نمیتوان
گرفت. همه میدانند که کپیکردن اثر داوینچی یا پیکاسو جرم است و زندان و جریمه
دارد؛ ولی باز هم در دنیا این کپیها اتفاق میافتد و درباره آن فیلم ساخته میشود. این
هنرمند همچنین مهارت مجموعهداران را عامل مهمی در تعیین اصالت آثار هنری دانست و
گفت: گرچه اصل این است که یک حراج بزرگ هنری آبروی خودش را به خاطر یک تابلو نمیبرد؛
ولی در کنار اعتمادی که یک خریدار به فروشنده دارد، میتواند از همراهی کارشناسان
نیز استفاده کند تا احتمال خطا از بین برود. ابراهیم حقیقی ورود اثر فیک به چرخه
عرضه و فروش آثار تجسمی را ناشی از تشخیص نادرست گالریداران و کارشناسان هنری
آنها دانست و اینطور نتیجه گرفت: میتوان در بررسی اثر هنری به دو عامل رسید، اول
عقلانیت و درک خریدار و دوم حرفهایبودن گالریدار، دراینمیان نظارت و حضور
نهادهای دولتی نقشی ندارد.
کسانی که جعل میکنند باید مجازات شوند
فرشید مثقالی در این موضوع بیشتر با امیرخانی همنظر است و معتقد است
که دولت و قوه قضائیه هم باید در این زمینه به وزارت ارشاد کمک کنند.
فرشید مثقالی، تصویرگر و مجسمهساز باسابقه گفت: دستور معاون هنری
وزارت ارشاد برای رسیدگی به موضوع کپی آثار هنری در وزارت ارشاد خیلی خوب است؛ فقط
نباید در نیمه راه این اقدام را رها کنیم؛ زیرا بینتیجه خواهد بود؛ پس بهترین کار
این است یا این کار را شروع نکنیم یا اگر شروع کردیم تا بهنتیجهرسیدن هدف پیش
رویم. مثقالی در ادامه
بیان کرد: به نظر من دولت و قوه قضائیه هم باید در این زمینه به وزارت ارشاد کمک
کنند؛ زیرا کسانی که جعل میکنند، باید مجازات شوند. تازمانیکه دولت در این
زمینه همکاری نکند، نمیتوانیم به نتیجه دلخواه برسیم. فرشید
مثقالی افزود: قوه قضائیه اگر ورود کند، بسیاری از کسانی که کپی میکنند و اثر را
به اسم خودشان میزنند، حساب کار دستشان میآید. همچنین باید برای این افراد جریمه
در نظر گرفته شود تا دیگر به سراغ این کار نروند.
مثقالی در ادامه تأکید کرد: به نظر من باید از حضور کارشناسان هنری هم
در این موضوع استفاده کنند؛ زیرا این افراد اطلاعات دقیقی دارند و اگر یک اثر را
ببینند، سریع متوجه میشوند که اثر کپی یا اصل است. کارشناسان هنری اگر در این
حوزه کمک کنند، این کار به نتیجه میرسد. هنرمندان هم باید تلاش کنند تا مانند
کشورهای دیگر به هدفمان برسیم. فرشید
مثقالی در پایان خاطرنشان کرد: البته بسیاری از این افراد که تخلف میکنند، معتقد
هستند که در هنر معاصر موضوع ایدهبرداری از برخی از آثار هنری ممکن و پذیرفته
است؛ ولی این فکر اشتباه است؛ زیرا ایدهبرداری درست است؛ ولی اینکه مانند یک اثر
را کپی کنیم، نادرست است.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انشار 25 مهر 97، شماره: 3270