شعار سال: روز گذشته ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران، با ابراز نگرانی از اینکه «در سال‌های اخیر بالغ بر ۲۵ هزار نفر از پزشکان پروانه طبابت دریافت نکرده‌اند»، گفت: حذف پزشکان از چرخه درمان به دلیل مسائل اقتصادی و معیشتی و مهاجرت به کشورهای خارجی، دغدغه‌ای جدی و نگران‌کننده است. وجود این پزشکان، پرستاران و افراد متخصص و فوق‌تخصص که سرمایه‌های انسانی و درمانی کشور به شمار می‌روند، به‌مراتب از درآمد نفت، گاز و فروش منابع ملی سودمندتر و باارزش‌تر است و چنانچه این روند ادامه یابد، با هیچ بودجه و توانی نمی‌توان آن را جبران کرد». پيش از اين نیز‌ علیرضا زالی، رئیس‌کل سابق سازمان نظام‌پزشکی، اعلام كرده بود تعداد اين پزشكان 11 هزار نفر است و سال‌ها پس از آن نيز مسئولان و كارشناسان در آمار‌هايشان همين عدد را اعلام كردند و پس از اين آمار، سازمان نظام‌پزشكي آمار تازه‌تري از آن اعلام نكرد. این آمار جدای 15 هزار پزشکی است که یا مهاجرت کرده‌اند یا در مشاغل دیگری جز حرفه‌ پزشکی مشغول به کار هستند. کمبود این تعداد پزشک در شرایطی است که پيش از اين، سازمان نظام‌پزشکی کشور اعلام كرده بود بر اساس بررسي‌ها، کشور در شرایط عادی به ۲۵ هزار پزشک عمومی و در بهترین حالت، ۵۰ هزار پزشک عمومی نیاز دارد.
چندي پيش نيز محمد‌نعیم امینی‌فرد، نماینده مردم ايرانشهر در مجلس، با اشاره به برخی مسائل مبنی بر اینکه 15 هزار پزشک دارای شماره نظام‌پزشکی در مشاغل دیگر فعالیت می‌کنند، گفته بود: «برای تربیت پزشک در کشور ما هزینه سنگینی پرداخت می‌شود، البته این هزینه تنها مسئله مالی نبوده و حداقل هفت سال و حداکثر 11 تا 13 سال صرف آموزش پزشکی در دوره‌های تخصصی و فوق‌تخصصی می‌شود؛ بنابراین بهترین زمان و بهترین نیروی انسانی به کار گرفته می‌شود تا پزشکی مجرب، کارآزموده و متخصص تربیت شود»
اوايل سال جاری بود كه وزارت بهداشت اعلام كرد تعداد پزشکان، اعم از پزشک عمومی و به‌ویژه متخصص، در کشور کم است و حدود ۵۲ یا ۵۳ هزار پزشک عمومی و نزدیک به ۴۰ هزار پزشک متخصص داریم و مردم مناطق محروم از نداشتن پزشك شكايت دارند. پزشک متخصص در کشور به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت، دو تا دو‌و‌نیم پزشک و پزشک عمومی به‌طور متوسط ۷/۶ نفر است. تعداد پزشک متخصص در ایران ۴۸/۰ به ازای هزار نفر است. این در حالی است که در کشورهای دیگر، این عدد به ۵/۱ تا ۵/۲ پزشک به ازای هر هزار نفر می‌رسد و در شرایط کنونی، هم در سرانه پزشک متخصص کمبود داریم و هم در توزیع پزشکان با مشکل مواجه هستیم؛ به‌نحوی‌که در بعضی رشته‌ها حدود ۴۰ تا ۳۵ درصد پزشکان در تهران هستند.
كيانوش جهان‌پور، سرپرست روابط‌عمومي وزارت بهداشت، دراين‌باره مي‌گويد: «نمي‌دانم برخي از كارشناسان زماني كه پزشكي براي گرفتن شماره نظام‌پزشكي به اين ارگان مراجعه نكرده است، چطور متوجه مي‌شوند آنها در اين حوزه نيستند. ممكن است ما بگوييم پزشكي شماره نظام‌پزشكي دريافت كرده است و در حوزه پزشكي فعاليت نمي‌كند؛ اما اينكه بگوييم پزشكي فارغ‌التحصيل شده و شماره نظام‌پزشكي دريافت نكرده است، به نظرم چندان درست نباشد. آمار دقيقي را نمي‌توان از اين پزشكان عنوان كرد؛ اما مي‌توان گفت بيشتر آنها پزشكان عمومي هستند. من به‌عنوان پزشك عمومي چندين سال است نياز نبوده به نظام‌پزشكي مراجعه کنم؛ در‌حالي‌كه هم در حوزه پزشكي فعاليت داشته‌ام، هم در داخل كشور زندگي مي‌كنم؛ اما چون در بخش خصوصي يا در حوزه‌هايي فعاليت داشته‌ام كه نياز به اخذ مجوز نبوده‌، به اين ارگان مراجعه نكرده‌ام و شايد بنده نیز جزء همان 25 هزار نفر شمارش‌شده باشم.»
به گفته جهان‌پور، در ميان گروه‌هاي پزشكي، به‌خصوص پزشكان عمومي، مواردي داريم كه يا مشاغلي داشته‌اند كه درآمد بيشتري از آن كسب مي‌كردند يا به هر دليل ديگر وارد مشاغل ديگري شده‌اند. برخي نيز ممكن است در مؤسساتي كار كنند كه لزوما نيازی به شماره نظام‌پزشكي یا تمدید شماره نظام‌پزشكي و عضويتشان نبوده و نيست. برخي از آنها نيز ممكن است از كشور مهاجرت كرده باشند و فكر نمي‌كنم اطلاعات دقيقي از پزشكاني كه مهاجرت كرده‌اند، در نظام‌پزشكي ثبت شده باشد. بخشي از جامعه پزشكي كه در كشور عضو نظام‌پزشكي شده‌اند، يا در بخش پزشكي كار نمي‌كنند که نياز به مراوده با نظام‌پزشكي ندارند یا مهاجرت كرده‌اند که امری طبيعي است و در همه جوامع ديده مي‌شود.

مهاجرت پرستاران
اين فقط پزشكان نيستند كه پس از فارغ‌التحصيلی يا در حرفه خود باقي نمي‌مانند يا تن به مهاجرت مي‌دهند. دستمزد پایین، پرداخت‌نشدن به‌موقع حقوق و کارانه‌، تبعیض و اختلاف در پرداخت‌ها و تفاوت درخور توجه تعرفه پزشکی با تعرفه پرستاری، فشار و سختی کار و ده‌ها مشکل دیگر سبب شده در سال‌های اخیر شاهد مهاجرت پرستاران به شیوه‌های مختلف از کشور باشیم. بر اساس آمار‌هاي غيررسمي، سالانه بیش از 700 نفر از طرق مختلف به کشورهای مختلف ازجمله کانادا، استرالیا و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مهاجرت می‌کنند تا از حقوق و مزایای بالاتری بهره‌مند شوند. مهر سال جاري محمد شریف‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار، درباره مهاجرت پرستاران گفته بود: «در بحث مهاجرت، آمار دقیقی وجود ندارد؛ چراکه کانال‌های خروجی کشور متفاوت‌اند و پرستاران به طرق مختلف مهاجرت می‌کنند. بر همین اساس، عده‌ای به سازمان نظام پرستاری مراجعه می‌کنند و تأییدیه می‌گیرند؛ اما امکان دارد تأییدیه برای همه کشورها پذیرفته‌شده نباشد. آماری وجود دارد مبنی بر اینکه پرستارانی که می‌خواهند به خارج از کشور بروند، در سال حدود 400 نفر هستند». در نشست سال‌‌هاي گذشته جامعه جهانی پرستاری در ژنو، عنوان شد حدود ۲۸ میلیون نفر کمبود نیروی کار پرستاری در دنیا وجود دارد که همین مسئله باعث شده است کشورهای توسعه‌یافته به‌راحتی به جذب نیروهای آموزش‌دیده سایر کشورها اقدام کنند. از همین رو، ایران به‌عنوان یکی از کشورهای هدف برای جذب نیروی پرستاری شناخته می‌شود. پرستاران ایرانی به علل مختلفی ازجمله توانمندی، هوش و کارایی بالا، با استقبال دیگر کشورها مواجه می‌شوند که متأسفانه این جذب بالا و ایجاد شرایط بهتر برای اشتغال پرستاران در کشورهای پیشرفته، باعث شده است سالانه بیش از هزار پرستار از کشور خارج شوند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 5 اسفند 97، شماره: 3374