شعارسال: بیش از 20 روز از اولین روزهای درگیرشدن شهرهای کشور خصوصا شهرهای شمالی می‌گذرد و هنوز مشکلات بسیاری در حد بحران در استان‌های اصلی ازجمله گلستان، لرستان و خوزستان وجود دارد که مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

گلستان

همانطور که گفتیم گلستان یکی از استان‌های اصلی و البته از اولین استان‌های درگیر با سیلاب‌های ناشی از بارندگی‌های بی‌سابقه در کشور بوده است که بخش‌های بسیاری از آن ازجمله گنبدکاووس، آق‌قلا، گمیشان و... از تبعات ناشی از سیلاب‌ها متضرر شده‌اند و این ضررها همچنان هم ادامه دارد. طبق آخرین اخبار موجود با گذشت بیش از 15روز از سیل، همچنان در آق‌قلا آب وجود دارد و نه انفجار‌ها کارساز واقع شد و نه پیش‌بینی‌ها و سایر اقدامات کمکی به کاهش حجم آب موجود در شهر کرد و این اموال و زمین‌های مردم است که روزبه‌روز و لحظه به لحظه به نابودی تمام نزدیک می‌شوند. برای اعلام میزان خسارت‌های وارد‌شده به این استان باید دسته‌بندی‌هایی ایجاد کرد؛ خسارت‌های وارد شده به بخش کشاورزی، صنعتی و مسکونی که به هرکدام هم آسیب‌های جدی وارد کرده است.

خسارت 30 تا 100 درصدی به زمین‌ها

حمیدرضا علیمحمدی، مدیرکل شرکت غله و خدمات بازرگانی استان گلستان در ارتباط با خسارات وارد‌شده به اراضی استان گلستان گفت: «اراضی گلستان تا 300هزار هکتار دچار آسیب 30 تا 100 درصدی شدند که البته قرار است در قالب مصوبات دولت، خسارات آنها پرداخت شود.»

خسارت 400 میلیاردی به بخش صنعتی

حسینقلی قوانلو، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گلستان با اشاره به اینکه شهرک صنعتی آق‌قلا بزرگ‌ترین شهرک صنعتی استان گلستان است، گفت: «شهرک صنعتی آق‌قلا با دارا بودن حدود ۲۱۵ واحد صنعتی بیشترین خسارت را درسیل اخیر دیده و تا ارتفاع حدود سه‌ متر زیر آب رفته است. بین ۱۸۵ واحد فعال این شهرک، ۶۰ واحد اصلا دچار آبگرفتگی نشده‌اند و ۱۰۰ تا ۱۲۰ واحد صنعتی هم از ۲۰ تا ۸۰ درصد دچار آبگرفتگی شده‌اند. می‌توان مبلغ کلی خسارت واحد‌های صنعتی در آق‌قلا را حدود ۲۰۰ میلیارد تومان برآورد کرد. خسارت واحد‌های صنفی در استان گلستان، حدود ۵۰۰ واحد صنفی در شهرستان گنبد و حدود ۱۸۰۰ واحد صنفی در شهرستان آق‌قلا است. درمجموع حدود ۲۲۰۰ واحد صنفی استان گلستان در سیل اخیر آسیب دیده‌اند که در کل میزان خسارات وارد‌شده حدود ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود. ۱۰‌هزار قالیباف در آق‌قلا، گنبد، بندرترکمن و گمیشان نیز خسارت دیده‌اند. در کل مجموع برآورد اولیه خسارت بخش صنعت در سیل استان گلستان حدود ۴۰۰ میلیارد تومان است.»

تخریب 17هزار واحد مسکونی

شهرام کوسه‌غراوی، نماینده مردم مینودشت در مجلس شورای اسلامی ضمن ارائه گزارشی از وضعیت شهرهای استان گلستان در سیل اخیر، گفت: «متاسفانه سیل در استان گلستان جدی گرفته نشد، زیرا اگر جدی گرفته می‌شد، آمار تخریب و خسارات تا این حد بالا نبود. بالغ بر 17‌هزار واحد مسکونی در استان گلستان تخریب شده است. میزان خسارت وارده در سیل گلستان حدود سه‌هزار میلیارد تومان است.»

خانه‌های در آب مانده قابلیت اسکان دوباره دارند؟

یکی از نکات قابل‌تامل در ارتباط با خانه‌ها و اماکن آسیب‌دیده از سیل گلستان موضوع مقاومت آنهاست. طبق آخرین اطلاعات و اخبار موجود همچنان در بخش قابل‌توجهی از آق‌قلا تا سطح نیم‌متر آب وجود دارد و با تمام اقدامات انجام‌شده نظیر انفجار جاده و... میزان آب موجود در منطقه کم و زیاد می‌شود و خانه‌ها و اماکن بسیاری همچنان در آب هستند. این در آب ماندن مداوم و طولانی‌مدت نکته قابل‌توجهی است که منطقا به خانه‌ها و استحکام آنها آسیب وارد کرده است. این موضوعی است که از سوی شاهدان و حاضران محلی بارها به آن اشاره شده است.

به گفته کارشناسان هم باید تمام خانه‌های درگیر با موضوع سیلاب مورد ارزیابی قرار گیرند و استحکام و مقاومت آنها سنجیده شود. از همین‌رو هم البته اطلاعات و آماری در این باره منتشر شده است. به گفته محمدتقی زمانی‌نژاد، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان گلستان کارشناسان ارزیاب بنیاد به همه روستا‌ها و خانه‌های حادثه‌دیده مراجعه می‌کنند و به مراجعه مردم نیازی نیست. ۹۰ تیم ارزیابی از کارشناسان بنیاد مسکن استان به‌منظور ارزیابی خسارت در روستا‌ها حضور دارند. بیشترین حجم خسارات مربوط به شهر‌های گنبدکاووس، آق‌قلا و گمیشان است و از واحد‌های ارزیابی‌شده دوهزار و ۸۰۰ واحد احداثی و هشت‌هزار واحد تعمیری است. هزار و ۸۰۰ نفر از سیل‌زدگان آق‌قلا در مدارس اسکان داده شدند و همه مدارس این شهرستان تعطیل است. با این تفاسیر نیروهای جهادی، مردمی و امدادی باید در نظر داشته باشند که توان و وقت خود را صرف خالی کردن گل و لای از خانه‌هایی که باید تخریب و بازسازی شوند، نکنند و این تصور را در مردم و مسئولان ایجاد نکنند که این خانه امکان اسکان دارد.

سد وشمگیر نقشی در کنترل سیل نداشت

مضاف بر بررسی وضعیت خانه‌ها، بررسی نقش سد وشمگیر در ایجاد سیلاب استان گلستان است. محمد درویش، فعال محیط‌زیست در این باره به «فرهیختگان» گفته بود: «در سیل گلستان فاجعه‌ای رخ داد، میزان سیل 250 مترمکعب بر ثانیه بود و چون سد وشمگیر را باز نکرده بودند و یک‌دفعه از ترس شکسته‌شدن باز کردند خروجی شد 500 مترمکعب برثانیه، مشخص است که رودخانه گنجایشش را ندارد و سیل اتفاق می‌افتد. یعنی خود سد که قرار بود جلوی هجوم آب و سیلاب را بگیرد، باعث ایجاد سیل شد.»

لرستان

سیل 11 فروردین لرستان یکی‌دیگر از سلسله‌سیل‌های اخیر کشور بود که از لحاظ گستره و خسارات و تلفات می‌توان آن را جزء پرخسارت‌ترین‌ها نام برد.

در گفت‌وگو با مردم و کارشناسان یکی از علل افزایش خسارات و همچنین جان‌باختن 15 نفر از هموطنان لرستانی بر اثر سیل اخیر عدم‌پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی صحیح در ارتباط با جاری شدن سیل در مناطقی همچون پلدختر بود. با این همه تخریب‌ها و خسارات بسیاری در حوزه‌های مختلف در لرستان ایجاد شده است که در دسته‌های مربوط به اراضی و کشاورزی، صنعتی و میراث فرهنگی، مسکونی و... قابل تقسیم‌بندی است.

900 میلیارد خسارت به کشاورزی

همانطور که در تصاویر منتشر شده از سیل لرستان قابل‌مشاهده است، بخش زیادی از اراضی کشاورزی این استان دچار مشکل جدی شده‌اند. به گفته عبدالرضا بازدار، رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان در اثر وقوع سیل کم‌سابقه در لرستان متاسفانه به بخش کشاورزی به‌شدت آسیب وارد آمده است. طبق برآورد‌ها بالغ ‌بر ۹۰۰ میلیارد تومان به زیربخش‌های مختلف کشاورزی استان خسارت وارد شده است. براساس اینفوگرافی سازمان هلال‌احمر در ارتباط با خسارات لرستان هم حدود ۳۰هزار هکتار از ۸۵۰هزار هکتار اراضی کشاورزی از بین رفته‌اند و به ۱۵۰ مرزعه پرورش ماهی در این استان خسارت وارد شده‌ است.

خسارت به 80 اثر تاریخی استان

محمد‌حسن طالبیان، معاون میراث ‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در ارتباط با میزان خسارت‌های وارد شده به آثار تاریخی استان لرستان بر اثر سیل اخیر گفت: «سیل اخیر به بیش از 80 اثر تاریخی و زیرساخت گردشگری در لرستان بالغ بر 70 میلیارد تومان خسارت زده است.»

تشکیل ۱۰هزار پرونده خسارت منازل مسکونی

مسعود رضایی، مدیرکل بنیاد مسکن لرستان با اشاره به فعالیت تیم‌های ارزیاب در مناطق سیل‌زده تصریح کرد: «تا الان ۱۰هزار پرونده خسارت‌دیده از سیلاب تشکیل شده است.» او با تاکید بر اینکه آمار به روز تغییر می‌کند و دقیق نمی‌شود میزان خسارت‌ها را گفت، افزود اما بنابر آخرین جمع‌بندی، هفت‌هزار واحد تعمیری و سه‌هزار احداثی بوده است. مضاف بر این به گفته امید اسدی، دبیرکل جمعیت حامیان صلح پایدار تخریب ۷۲۰۰ واحد مسکونی، از بین رفتن ۵۷ پل، از بین رفتن ۲۵۰ کیلومتر راه اصلی و بزرگراه، از بین رفتن ۳۰ هکتار اراضی کشاورزی، تخریب ۱۵۰ مزرعه پرورش ماهی، تخریب صددرصدی ۵۵ مدرسه، کشته شدن ۱۵ نفر بخشی از خسارات تحمیل شده بر لرستان در ارزیابی‌های اولیه بوده است.

30هزار نفر بی‌خانمان شدند

حمیدرضا کاظمی، نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه هزاران میلیارد خسارت به پلدختر وارد شده و کمک‌رسانی به سیل‌زدگان به سختی انجام می‌شود، اضافه کرد: «۳۰هزار نفر بی‌خانمان شدند، رئیس مجلس نمایندگان و وزرا شاهد بودند که چه بلایی سر مردم آمده است، ما درخواست شناور داشتیم و می‌خواهیم ارتباط ۷۰ روستا وصل شود تا از مرگ مردم جلوگیری کنیم. اگر مردم از بی‌عرضگی ما تلف شوند خدا ما را نمی‌بخشد.» علاوه‌بر آنچه گفته شد در سایر بخش‌ها ازجمله صنعت و زیرساخت‌ها و... نیز خسارات سنگینی به استان لرستان و خصوصا شهر پلدختر وارد آمده است.

به گفته سخنگوی وزارت ارتباطات بیشترین خسارت در شبکه ارتباطی مربوط به پلدختر با حدود ۳۵۰ میلیارد تومان بوده است. تمام مراکز مخابراتی، سوئیچ و شبکه فیبر در این منطقه نابود شده است.

بی‌تدبیری در لرستان

همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم و کارشناسان و مسئولان می‌گویند، یکی از علل اصلی جاری شدن سیل در استان لرستان و البته وارد آمدن خسارت‌های زیاد علاوه‌بر بارش‌های بی‌سابقه سوءمدیریت‌ها و عدم پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی صحیح بوده است. سوءمدیریت را می‌توان در حوضه آبخیزداری و همچنین جنگل‌کاری‌ها و به‌روز نکردن سیستم سدها جست‌وجو کرد. نابودی میلیون‌ها اصله درخت در بالادست و کاهش حجم پوشش گیاهی زاگرس یکی از دلایل بروز سیل بوده است.

محمدرضا ملکشاهی‌راد، نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی گفته است: «خسارات مردم باید کاملا پرداخت شود، چون مقصر دولت بوده و بی‌تدبیری مسئولان خانه‌های مردم را ویران کرده است. اگر در لرستان آب‌ها مهار می‌شد و آبخیزداری صورت می‌گرفت و سدها ایجاد می‌شد لرستان مشکلی نداشت. من به‌عنوان نماینده مردم از وزارت نیرو و وزارت راه قطعا به قوه قضائیه شکایت می‌کنم.»

محمد درویش هم در ارتباط با سیل لرستان به «فرهیختگان» گفته بود: «رودخانه‌ها در لرستان متاسفانه مجهز به سیستم پایش هشداردهنده نیستند، چیزی که سازمان آب در خوزستان دارد و مدام هم تلویزیون آن را نشان می‌دهد و وضعیت سد و پایین‌دست و... را نشان می‌دهد متاسفانه در دیگر استان‌های منطقه زاگرس نداریم و این اهمال بزرگی است که شرکت مدیریت منابع آب وابسته به وزارت نیرو انجام داده است که باید مورد بازخواست قرار بگیرد چرا این تجربه خوبی را که در خوزستان داشتیم و پیش از وقوع سیل اطلاع‌رسانی شد در لرستان و... نداشتیم درحالی که این مجال فراهم بود. مردم نباید شوکه می‌شدند و تلفات می‌دادند و وسایل حیاتی‌شان را هم از دست می‌دادند.»

خوزستان

در ارتباط با وضعیت سیل در خوزستان روز گذشته در همین صفحه اطلاعاتی داده شد اما مضاف بر آن و به دلیل اینکه برخلاف سایر استان‌های سیل‌زده در خوزستان خطر سیل رفع نشده است و هر لحظه خبری منتشر می‌شود از تخلیه و لزوم تخلیه شهرها و روستاها باید وضعیت خوزستان را به همین سرعت پیشروی سیلاب، بررسی و پیگیری کرد. سوای مشکلاتی که کرخه و دز و کارون ایجاد کرده‌اند، سوای حجم بالای آبی که از سایر استان‌ها سرازیر شده است و به خوزستان رسیده و آنجا سیل جاری شده است.

چرا خانه‌ها تخلیه نمی‌شوند؟

طبق اطلاعاتی که از منابع محلی و خبرنگار-عکاس حاضر در محل کسب کردیم، یکی از بزرگ‌ترین مصائبی که این روزها مشکل‌ساز شده است عدم‌تخلیه منازل توسط مردم است. قبل‌تر نوشتیم بی‌اعتمادی مردم به وعده‌های دولتی در کنار بی‌توجهی به اخطار‌ها باعث شده مردم منازل خود را ترک نکنند و در خطرناک‌ترین مناطق همچون سوسنگرد که بارها اطلاع داده شد تا شهر تخلیه شود، این اتفاق به صورت کامل نیفتد.

نبود امکانات بهداشتی و درمانی

مضاف بر این نبود امکانات بهداشتی و درمانی مکفی و نیاز مردم به رسیدگی‌های پزشکی باعث بروز بحران جدی در این حوزه شده است. به هرحال حجم بالایی از مردم قبل و حین اتفاقات اخیر مبتلا به بیماری‌هایی بوده و شده‌اند که برای درمان آنها نیاز به مراجعه به پزشکان دارند و به دلیل تخلیه شهر‌ها و انبوه جمعیت مراجعان دسترسی به پزشک یکی از سخت‌ترین کارهاست.

ماجرای اسکان چندصدهزار نفری

100هزار نفر، 400هزار نفر، 500هزار نفر و بیشتر از اینها اعدادی است که لحظه به لحظه از سوی مقامات رسمی و غیررسمی در ارتباط با تعداد آوارگان و افراد دورشده از خانه و کاشانه خود می‌شنویم. ساماندهی و رسیدگی و حفظ این تعداد حتما به راحتی بیان و مخابره اخبارشان نیست و باید تدابیر ویژه و خاصی برای اسکان آنها اندیشیده شود. بخشی از این افراد به سمت خانه و محل سکونت اقوام‌شان رفته‌اند و در کنار آنها زندگی می‌کنند. به دلیل طغیان رودخانه کرخه، دز و کارون و رهاسازی آب از سدهای کرخه و دز بسیاری از مناطق استان درگیر سیلاب هستند و تاکنون حدود 110 روستا و 6 شهر نیز تخلیه شده‌اند.

معضلات جانبی سیل

دزدی‌ها و کامیون‌ها و خیران دروغین هم معضل دیگری است که گریبانگیر مردم سیل‌زده شده است. به گفته شاهدان محلی تعدادی کامیون و خودرو به بهانه کمک به سمت شهرها و روستاها رفته‌اند و با بیان این موضوع که آمده‌ایم کمک کنیم و اسباب و وسایل شما را به جای امن ببریم، اموال مردم را به غارت می‌برند و همین موضوع تشدید نظارت‌ها و اقدامات امنیتی را ایجاب می‌کند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه فرهیختگان، تاریخ انتشار: 19فروردین1398 ، کدخبر: 167988 : www.newspaper.fdn.ir