گزارشی از مصوبه دولت برای حذف یارانه سه دهک پردرآمد

سه دهک پردرآمد جامعه حدود 24 میلیون نفر هستند که با یک حساب ساده می‌توان گفت سه دهک در هشت سال گذشته حدود 105 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی دریافت کرده‌اند؛ این مبلغ دو برابر کل وام‌هایی است که به مسکن مهر اعطا شده است.

شعار سال: به عبارتی با یارانه پولدارها در هشت سال گذشته می‌شد چهار میلیون واحد مسکن مهر دیگر احداث و مشکل مسکن در کشور را ریشه‌کن کرد. اگر یارانه این 24 میلیون نفر در سال جاری حذف شود، هر ماه حدود هزار میلیارد تومان به نفع دولت می‌شود که با این پول می‌توان به یارانه اقشار کم‌درآمد اضافه کرد. اکنون با ابلاغ مصوبه دولت برای حذف یارانه سه دهک پردرآمد باید به انتظار نشست که آیا امسال این قانون اجرا می‌شود.

بازخوانی مواضع چند سال اخیر
در سال‌های قبل که مجلس در قوانین بودجه مصوباتی برای حذف یارانه‌های افراد پردرآمد تصویب می‌کرد، دولتی‌ها اعلام می‌کردند حذف سه دهک جامعه از لیست یارانه‌بگیران امکان‌پذیر نیست.
مثلاً محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه زمانی که بودجه سال 95 هنوز به تصویب نمایندگان مجلس نرسیده بود با حضور در مجلس با طرح برخی نمایندگان برای بر حذف سه دهک جامعه مخالفت کرد و آن را ناعادلانه خواند.
نوبخت معاون رئیس‌جمهور در سال 95 معتقد بود امکان شناسایی و حذف سه دهک پردرآمد جامعه وجود ندارد در حالی که سال 93 علی‌طیب نیا، وزیر وقت اقتصاد با بیان این‌که تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از مردم برای دریافت یارانه نقدی ثبت‌نام نکرده‌اند، گفت: 10 میلیون نفر از افراد پردرآمد شناسایی شده‌اند که چنانچه برای دریافت یارانه ثبت‌نام کنند، زمینه حذف آنها از سوی دولت فراهم شده است. طیب نیا تصریح کرد: دولت تلاش کرده، فرآیند حذف پردرآمدها با حداقل تنش صورت گیرد تا اهداف مجلس نیز محقق شود. آمارها نشان می‌دهد از حدود 80میلیون جمعیت ایران حدود 78 میلیون نفر یارانه دریافت می‌کنند.

یک ماه زمان برای تهیه مفاد آیین‌نامه
احمد میدری معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره حذف یارانه سه دهک پردرآمد جامعه به خبرنگار ما گفت: قرار است تا یک ماه آینده مفاد آیین‌نامه آن توسط وزارت تعاون تهیه شود.
وی با بیان اینکه هنوز بانک اطلاعاتی جامعی در اختیار نداریم تاکید کرد: یارانه نوزادان در حال پرداخت است و مشکلی از بابت منابع این بخش نداریم.
همچنین احد رستمی، مدیرکل دفتر مطالعات و رفاه اجتماعی وزارت تعاون با اظهار بی‌اطلاعی از وظایف دولت و وزارت تعاون برای حذف یارانه سه دهک گفت: در مورد یارانه نقدی سخنگوی دولت باید صحبت کنند و بنده در جایگاهی نیستم که بخواهم اظهارنظر کنم.
وی در مورد یارانه نوزادان تصریح کرد: یارانه نوزادان طبق دستور آیین‌نامه عمل خواهد شد.

قانون خاک خورده مجلس اجرا نمی‌شود
مهرداد لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس از اقدام اخیر دولت برای حذف یارانه نقدی انتقاد کرد و به جام جم گفت: چندین سال است که مجلس به دولت در این مورد اختیار تام داده اما متأسفانه معلوم نیست دولت چرا این قانون را اجرا نکرده است.
وی تاکید کرد: نمایندگان مجلس که برای رأی آوری در حوزه انتخابی خود محدودیت‌هایی دارند صلاح و منافع کشور را در نظر گرفتند و اعلام کردند برای حذف سه دهک پردرآمد جامعه همراه دولت هستند اما متأسفانه دولت در این زمینه خودخواهانه عمل کرد و اقدامی برای حذف یارانه ثروتمندان انجام نشد.
لاهوتی با بیان اینکه هنوز هم در دولت عزمی برای اجرای قانون حذف سه دهک درآمدی جامعه وجود ندارد تصریح کرد: فضایی که اکنون مشاهده می‌کنیم بیانگر این نیست که دولت بخواهد یارانه پردرآمدها را حذف کند و همین روال باطل ادامه دارد.
این نماینده مجلس افزود: سال‌هاست که مجلس این اختیار را به دولت داده اما بعد از پنج سال آیین‌نامه آن در دولت به تصویب رسیده است. ماهم نمی‌دانیم که دولت چه هدفی را دنبال می‌کند و چه برنامه‌هایی برای اداره کشور دارد.

تعارف دولت و مجلس
در سال‌های گذشته مجلس و دولت عزم جدی برای حذف یارانه پولدارها نداشته‌اند؛ البته مجلس چند بار مصوباتی در این زمینه در قوانین بودجه درج کرد اما دولت تمایلی به اجرا نشان نداد و مجلسی‌ها هم هیچ‌گاه از ابزار نظارتی خود برای اجرای مصوبات مذکور استفاده نکردند؛ بنابراین با وجودی که معمولاً هر سال در بودجه‌های سالانه حکم حذف یارانه پولدارها درج شده، اما این اقشار خیال‌شان راحت بوده که دولت و مجلس فقط روی کاغذ، دنبال حذف یارانه آنها هستند. اسحاق جهانگیری معاون اول دولت دوازدهم مصوبه هیات وزیران درباره حذف سه دهک پردرآمد از فهرست یارانه نقدی را به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کرد. در این تصویب‌نامه آمده است وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری وزارت ارتباطات و وزارت کشور (استانداری‌ها) باید تا یک ماه آینده آیین‌نامه شناسایی و حذف افراد پردرآمد را تهیه کنند. نکته مهم دیگر مصوبه دولت مربوط به یارانه نوزادان است که در این تصویب‌نامه تاکید شده یارانه موالید جدید در صورت وجود منابع پرداخت می‌شود. بر اساس این مصوبه، افرادی که یارانه آنها حذف شود در صورت اعتراض، باید به وزارت کار مجوز سرکشی به حساب‌های بانکی خود را بدهند تا این وزارتخانه، مجدداً اقدام به بررسی وضعیت درآمدی آنها کند. دولت در حالی اعلام کرده قصد دارد سه دهک بالای درآمدی جامعه را حذف کند و آیین‌نامه آن را هم تصویب کرده که در چند سال اخیر مجلس در قوانین بودجه به دولت دستور می‌داد تا سه دهک پردرآمد جامعه را حذف کند اما این قانون اجرا نمی‌شد. سؤال اصلی اینجاست که آیا این بار این قانون حذف یارانه پردرآمدها اجرا خواهد شد؟ سؤال دیگر این است که اگر یارانه بیش از 20 میلیون نفر اقشاری که جزو سه دهک درآمدی پردرآمد هستند، حذف شود، پول حاصله کجا خرج خواهد شد؟

سرکشی به حساب بانکی مردم
19 آذر96 پس از انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری لایحه بودجه سال 97 راهی مجلس شورای اسلامی شد. در این لایحه دولت پیشنهاد داده بود یارانه 34 میلیون نفر از یارانه‌بگیران را حذف کند و تنها به افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی کل کشور پرداخت یارانه‌ای انجام شود که مجلس با این موضوع مخالفت کرد. این در حالی است که در کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری دوازدهم اسحاق جهانگیری نامزد انتخاباتی تصریح می‌کرد چطور می‌توان تشخیص داد چه کسی پولدارتر از دیگری است؟ چگونه می‌توان تشخیص داد که من پولدارتر هستم یا رحمانی وزیر کشور. دوم اسفند 96 هم که در مجلس بحث حذف یارانه افراد پولدار در بودجه 97 مطرح شد، بار دیگر نوبخت عنوان کرد: حذف یارانه دهک‌های پردرآمد طی سه ماه امکان‌پذیر نیست. امنیت اقتصادی با سرکشی به حساب‌های بانکی مخدوش می‌شود. نوبخت ادامه داد: سرکشی به حساب‌های بانکی برای حذف یارانه نقدی به این معناست که ما باید حساب و تراکنش 80 میلیون جمعیت را کنترل کنیم که این عملاً باعث محدود شدن امنیت در عرصه اقتصاد می‌شود.

78 میلیون یارانه‌بگیر داریم
در حال حاضر بیش از ۷۸ میلیون نفر در سال یارانه نقدی دریافت می‌کنند که این تعداد قابل توجه از جمعیت ایران، حجم سنگینی از منابع را از سال ۱۳۸۹ که قانون هدفمندی یارانه‌ها به مرحله اجرا درآمده صرف خود کرده است؛ به طوری که بالغ بر ۳۴۰ هزار میلیارد تومان در این چند سال به پرداخت یارانه‌های نقدی به مجموعه‌ای که در آن ثروتمند و نیازمند قرار دارند اختصاص پیدا کرده است.
رقم ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی در حالی طی این سال‌ها پرداخت شده که به گفته مسؤولان اکنون ارزش آن به زیر ۲۰ هزار تومان رسیده است ولی همین رقم ناچیز را نیز دولت به ثروتمندان هر ماه می‌پردازد و مصوبات مجلس برای حذف دهک‌های بالای درآمدی به جایی نرسیده است.
این در حالی است که در این رابطه، تنها اقداماتی که انجام شد حذف یارانه حدود چهار میلیون نفر بود که با توجه به خطاهای صورت گرفته و اعتراضاتی که از سوی حذف‌شدگان مطرح شد، نزدیک به یک میلیون نفر به جمع یارانه‌بگیران برگشتند.
در سال گذشته نیز با وجود این تکلیف اتفاقی نیفتاد و به اذعان مسؤولان دولتی و گزارش مجلس یارانه کسی قطع نشد و ثروتمندان به دریافت ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان ادامه دادند.
از این رو با توجه به اینکه به صراحت اعلام می‌شود بانک‌های اطلاعاتی قوی برای شناسایی افراد پردرآمد وجود نداشته و ممکن است افراد نیازمند طی این غربالگری آسیب ببیند به نظر نمی‌رسد در سال جاری نیز مصوبه حذف سه دهک بالای درآمدی اجرایی شود، چراکه راهکار مشخص و دقیقی برای این مسأله از سوی دولت ارائه نشده و تاکنون در این رابطه اعلامی نداشته است، در این شرایط تکرار ماجرای مصوبات روی کاغذ حذف دهک‌های بالایی و پرداخت‌های چند هزار میلیاردی به افراد ثروتمند دور از ذهن نیست.

اجرای یک قانون خوب به نفع مردم
هادی قوامی، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس گفت: بالاخره دولت پس از چند سال تصمیم گرفت یک قانون به نفع مردم اجرا کند و آن هم حذف یارانه ثروتمندان است.
وی با اشاره به بند آخر آیین‌نامه تصویب شده در دولت مبنی بر پرداخت یارانه نوزادان در صورت داشتن منابع افزود: مجلس این اجازه را به دولت نداده و دولت مکلف است یارانه نوزادان را پرداخت کند.
به گفته این نماینده مجلس، اگر دولت منابع کافی برای پرداخت یارانه نوزادان ندارد باید ثروتمندان بیشتری را از لیست یارانه‌بگیران خارج کند تا این منابع تأمین شود.