شعار سال: چهارمین کنفرانس ملی فرهنگ سازمانی با رویکرد آینده پژوهی ارزش‌های اجتماعی روز سه شنبه اول بهمن در دانشگاه خاتم برگزار شد. این کنفرانس در دو روز با برگزاری نشست‌های تخصصی، مسوولیت اجتماعی را از مناظر مختلف بررسی کرد و از منتخبان چهارمین دوره مسوولیت اجتماعی مدیریت نیز تقدیر به عمل آورد. مجید قاسمی، رییس انجمن مدیریت ایران در این کنفرانس تاکید کرد که مسوولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی صرفا رسیدگی به امور خیریه نیست و این مساله ابعاد گسترده تری دارد. رضا اردکانیان، وزیر نیرو نیز با شرکت در این کنفرانس به تشریح مساله «بخشی نگری» در فرهنگ سازمان‌های دولتی پرداخت و این نگرش را، چون آفتی دانست که از هم افزایی سازمان‌های مختلف جلوگیری می‌کند.

 

دکتر مجید قاسمی، رییس انجمن مدیریت ایران در سخنانش با محور تعهد به مسوولیت اجتماعی مدیریت خطاب به همکاران و محققانی که در نظریه‌های مدیریت در جست وجوی بهترین‌ها هستند، گفت: ما نمی‌توانیم در راس سلسله مراتب نیاز‌های مازلو سازمانی را پیدا کنیم که به مسوولیت اجتماعی عمل نکرده باشد. مدیرعامل و نایب رییس هیات مدیره بانک پاسارگاد تاکید کرد که این مسوولیت اجتماعی از آنجایی اهمیت دارد که انسان بابت هر آن و هر ثانیه خود باید در پیشگاه خداوند پاسخگو باشد و انسان باید بتواند در طول زندگی خود برای همنوعانش ارزش افزوده ایجاد کند. مدیرعامل بانک پاسارگارد با تاکید بر اینکه مسوولیت اجتماعی در بانک پاسارگارد به صورت علمی ۶ سال است که با جدیت پیگیری می‌شود، گفت: «بسیار جست وجو کردم تا ببینیم آیا سازمان‌های دیگری هم گزارش‌های مسوولیت اجتماعی خود را سالانه منتشر می‌کنند یا خیر، تاکنون به شخصه به نتیجه ا‌ی برخورد نکرده ام.» او با اشاره به اینکه بانک پاسارگارد برای چهارمین سال متوالی به برگزاری این کنفرانس اقدام کرده است، گفت: «مسوولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی فقط این نیست که بنگاه‌ها به خیریه‌ها کمک کنند و این تمام مسوولیت اجتماعی نیست.» نایب رییس هیات مدیره بانک پاسارگاد اذعان کرد: «عمل به قانون، عمل به تکالیف، تعهد به ذی نفعان و بهبود کیفیت زندگی در زمره مسوولیت‌های اجتماعی قرار می‌گیرند و مجموع همه این‌ها کمک می‌کند تا شهروندان مسوول شناخته شوند.» رییس انجمن مدیریت ایران تاکید کرد که یکی از الزامات مسوولیت اجتماعی، مدیریت شرکت هاست به شکلی که این شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی بتوانند به توسعه و رفاه جامعه خود کمک کنند: «مسوولیت اقتصادی شرکت‌ها فقط کسب سود نیست بلکه باید به بهبود اقتصادی جامعه خود از طریق پرداخت بهای مناسب و تضمین بازار آن‌ها هم کمک کنند.» قاسمی تاکید کرد: «مدیریت عامل بنگاه‌ها نقش مهمی در تبیین و رهبری رفتار‌های مسوولیت اجتماعی ناب در میان مردم دارند و زمانی که مدیران به مسائل مربوط به مسوولیت اجتماعی شرکتی غلبه می‌کنند، سرمایه انسانی به مدیریت عالی خود افتخار می‌کند.» مدیرعامل بانک پاسارگارد تاکید کرد: «سازمان‌هایی که در دنیا ناظر بنگاه‌ها هستند، پیشبرد هدف‌های مسوولیت اجتماعی را به دقت می‌سنجند. برای مثال بانک جهانی ۳ دسته بندی کلی را برای مسوولیت اجتماعی متصور است: اجتماعی، محیط زیست، اقتصادی. در این دسته بندی حتی رعایت حقوق بشر که همان حقوق طبیعی انسان است ذیل مسوولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌ها قرار می‌گیرد.» قاسمی با اشاره به اینکه اخلاق حرفه‌ای در مسوولیت اجتماعی جایگاه بالایی دارد، گفت: «مجله فورچن از سال ۲۰۰۵ به بعد در رتبه بندی ۵۰۰ بنگاه برتر جهان میزان تعهدات به مسائل اخلاقی و مسوولیت‌های اجتماعی را به عنوان یکی از معیار‌های سنجش و رتبه بندی خود قرار داد.» به گفته رییس انجمن مدیریت ایران، مهم‌ترین دستاورد‌های مسوولیت اجتماعی، مسوولیت و پاسخگویی، قانون مداری، ارتقای عملکرد سازمان ها، رعایت اخلاق حرفه ای، ترویج سلامت اداری، مقاوم سازی در برابر بحران ها، توسعه برند و خوشنامی و ارزش آفرینی اجتماعی هستند. پیامد نهایی تمام این دستاورد‌ها هم خوب زیستی و رفاه اجتماعی است.

 

رضا اردکانیان، وزیر نیرو نیز در این نشست صحبت هایش را به موضوع توسعه نیافتگی بر اثر ساختار و فرهنگی سازمانی بخشی نگری اختصاص داد. وزیر نیرو با اشاره به اینکه برخی از مشکلات امروز ما نتیجه حل نشدن مسائل جزئی نگری هستند و این فرهنگ، فرهنگ حاکم بر سازمان‌های ماست، گفت: «بخش نگری جنبه‌ای بسیار خسارت بار و حاکم در نظام سازمانی ما است. بخش نگری نوعی از نظام اداره سازمان‌ها و روحیه و منش و رویکردی است بر رویه‌ها و ساختار حاکم بر سازمان ها. هر سازمان متولی عرصه‌های خاصی است که با سایر عرصه‌ها هم ارتباط دارد، اما ارتباط میان سازمان‌ها اثربخش نیستند. برای مثلا دو بخش آب و کشاورزی به هم مرتبط هستند، اما در روابط بین سازمانی به این ارتباطات توجه نشده است.»

اردکانیان با اشاره به اینکه سازمان‌ها فاقد توابع بین بخشی هستند، گفت: «هر سازمانی بر بستر سازمانی خود تعریف می‌شود بدون اینکه این سازمان‌ها در کلیتی فراگیر مثل آمایش سرزمین ادغام شده باشند و مسوولیت مشترکی میان آن‌ها طرح شده یا شاخص سازی برای آن‌ها طرح شده باشد. هر سازمانی صاحب جزیره خود است.»

وزیر نیرو ادامه داد: «فقدان تعریف مسوولیت مشترک در بخش اجتماعی امروز بازتاب جدی یافته است، اما سازمان‌ها عادت‌های خود را از یاد نبرده اند و هنوز بخشی نگری جزو فرهنگ حاکم بر سازمان هاست. شاخص‌های ادغامی که موفقیت در چند عرصه را تعریف کنند به ندرت تعریف شده اند.» اردکانیان اشاره کرد که اگر کشور با همین شاخص‌های منفرد پیش برود در آینده مجموعه یا موفقیت‌های منفرد ستایش برانگیز خواهیم داشت، اما در کنار آن‌ها هم مسائل دیگری شکل خواهد گرفت. او با تاکید به اینکه تجربه بخشی نگر بروکرات ها، اعتماد بین سازمانی را ضعیف کرده و خلاقیت اجتماعی سازمان‌ها را به شدت کاهش داده است، گفت: «برای رفع این بخشی نگری و تبدیل آن به میان نگری به الزاماتی، چون وجود طرح مصوب آمایش سرزمین و اصلاح اقتصاد بزرگ دولتی نیازمندیم.» او درمورد طرح آمایش سرزمین گفت: «متاسفانه در کشور یک سند مصوب که محدودیت‌ها و قابلیت‌های توسعه را در مناطق کشور ببیند، وجود ندارد. نداشتن یک برنامه مصوب به معنای نبودن آن نیست بلکه به معنای پر بودن آن و تک تک مدیران به تعداد خودشان در ذهن خود برنامه آمایش دارند».

علاوه بر این اردکانی کمبود دانش سیاست گذاری و فقدان نظام حزبی را جزو دیگر مسائلی دانست که منجر به بخشی نگری در سازمان‌ها شده است: «ضعف احزاب و برنیامدن مدیران ارشد از نظام‌های حزبی سبب می‌شود هر وزیر برنامه‌ای جداگانه برای خود داشته باشد، انتظار می‌رود با ارایه برنامه به وزیران از جایگاه اجتماعی خود از بخشی نگری احزاب صیانت کنند.» محسن قدمی، مشاور و مدرس مدیریت در این نشست با موضوع «مسوولیت اجتماعی مدیریت به عنوان ارزش نهادینه شده جهانی» صحبت کرد. دانشیار دانشکده مدیریت جنس مسوولیت اجتماعی را از جنس «ارزش» دانست و به مفهوم «مدیریت ارزش» اشاره کرد و گفت: «مهندسی ارزش، مدیریت ارزش و عملیاتی سازی ارزش ۳ مقوله پیوسته هستند.» او افزود: «مهندسی ارزش روش عملیاتی برای برآورده کردن خواست و نیاز‌های مشتریان است. به نوعی که با کمترین هزینه بالاترین سود حاصل شود. مهم‌ترین دیدگاه مدیران موفق این است که نگاه مدیران ارشد باید از تمرکز روی ایجاد مرکز هزینه جهت افزایش اثربخشی سازمانی به تمرکز بر استقرار نظم‌های ایجادکننده ارزش تغییر کند.»

او یکی از اصلی‌ترین ارزش‌ها را مسوولیت اجتماعی دانست و گفت: «امروز مشتری و کارکنان غیرقابل تفکیک از هم هستند. در سازمان‌های موفق جهانی مشتری در بطن سازمان است، مشتری منزجر نمی‌شود و بنگاه‌ها توانسته اند با مشتری مداری واقعی سود ببرند. علاوه بر مشتری با صاحبان سهام، مردم و سایر ذی نفعان نیز چنین برخوردی می‌شود.» قدمی افزود: «مسوولیت اجتماعی دو وجه دارد: مسوولیت پذیری و مسوولیت بخشی.» این مدرس دانشگاه گفت: «تا قبل از ورود به هزاره سوم می‌گفتیم، سازمان یا جامعه باید بر مبنای پول و تجهیزات و منابع اولیه کار کند، ما حتی آدم‌ها را هم به شکل عدد می‌دیدیم. اما حالا سازمان‌ها توانسته اند، فضایی ایجاد کنند که دیگر آدم‌ها عدد نباشند. در حال حاضر ما آموخته ایم باید فضایی را ایجاد کنیم تا افراد هم یاد بگیرند و هم یاد بدهند. مساله چند وجهی بودن در مدیریت به این معناست که ما در راه حل‌های خود حداقل دو راهکار پیش رو داریم.» به زعم قدمی در حال حاضر و در بنگاه‌های اقتصادی بزرگ دنیا، مهارت‌های تعاملی اهمیت بیشتری از مهارت‌های تخصصی پیدا کرده اند و بر اساس این نوع تعامل، مجموعه خطای خود را در قالب یک فرآیند می‌پذیرند. در واقع افراد مشغول به کار در یک سازمان از ساختار‌های وظیفه ا‌ی خارج می‌شوند، خود را متحد می‌بینند و دنبال فرآیندسازی می‌روند. در این ساختار است که افراد می‌توانند خلاقیت و نشاط داشته باشند.

مرتضی روغنی، عضو هیات علمی- راهبردی جایزه مسوولیت اجتماعی مدیریت با موضوع «ارایه تجربیات شرکت‌های برتر دنیا در حوزه مسوولیت اجتماعی مدیریت» صحبت کرد. او با تشبیه مدیریت یک بنگاه اقتصادی با زیست بوم گفت: «همان طور که در دنیا به هم خوردن زیست بوم‌های طبیعی منطقه‌ای منجر به به هم خوردن اکوسیستم آن منطق می‌شود هر کاری هم در همان منطق در زیست بوم کسب و کار مجاز نیست. مسوولیت اجتماعی ضامن حفظ این زیست بوم است.» او اشاره کرد که بنگاه‌های عظیم اقتصادی جهان با پیش گرفتن رویکرد‌هایی مثل حقوق انسانی، حقوق کودکان و حفظ محیط زیست توانسته اند به تولید ارزش مشترک برسند و در حوزه مسوولیت اجتماعی به مواردی بپردازند که آن موضوعات هم برای بنگاه اهمیت دارد، هم برای سهامداران و هم برای مردم. او با تاکید بر اینکه در حوزه مسوولیت اجتماعی موضوعات باید با دقت بالا انتخاب شوند، گفت: «مسوولیت اجتماعی زیست بوم، کسب و کار را تقویت می‌کند و پرداختن به آن پایداری را افزایش می‌دهد. نمی‌توان هر موضوع داوطلبانه و خیریه را به عنوان مسوولیت اجتماعی شناخت بلکه این موضوعات به بررسی دقیق تری نیازمندند.»