شعار سال: همانقدر که با قدم زدن در جنگل‌های شمال کشور می شود لذت برد و انرژی گرفت، می شود به این طلای سبز با عینک سودجویی نگریست و فکری برای کسب درآمد بیشتر کرد. جنگل خواری و از بین بردن پوشش گیاهی در شمال کشور داستانی با قدمت یک دهه دارد. به نظر می‌رسد حتی ورود سازمان بازرسی به این موضوع هم، باعث کاهش حجم این خلاف ها نشده و هر سال بیش از بیش این مناطق دچار آبرفت می‌شوند. جنگل خواری با شیوه‌های متفاوتی خود را نشان می دهد؛ مثلا به شکل ساخت ویلایی روی زمین‌های کشاورزی یا باغات و جنگل‌ها و یا گاهی به شکل فروختن چوب ها و قاچاق چوب.

هر چند باتوجه اینکه افزایش جمعیت، نیاز مردم به زمین به همان اندازه بالا رفته، اما این موضوع باید مدیریت شود تا ساخت و سازها در جایگاه مناسب صورت گیرد.

البته تجارت چوب هم همیشه مورد طمع سودجویان بوده و در بیشتر مواقع با پیگیری‌ها متوجه بهره برداری از چوب به دست نهادهای خصوصی و غیردولتی می‌شویم.

برای جلوگیری از این اقدامات، طرح تنفس جنگل به عنوان راهی برای جلوگیری از زیاده خواهی شرکت‌های بهره بردار چوب و سوداگران عرصه تولید چوب طراحی شده است. در طرح تنفس جنگل، بهره برداری چوبی از درختان جنگل‌های کشور از ابتدای سال چهارم برنامه ششم توسعه ممنوع اعلام شد و به دولت اجازه داده نشد که طرح‌های جنگل داری را تمدید کند. درباره طرح‌هایی هم که در سه سال ابتدایی برنامه ششم، به پایان نمی‌رسیدند، دولت مکلف شد این طرح‌ها را اصلاح کرده یا تعیین خسارت کند.

در ادامه این ماده مصوب شد بهره برداری چوبی از طرح‌های جنگلداری طی سال‌های اول تا سوم برنامه توسعه صرفا از درختان شکسته، افتاده و ریشه کن در چارچوب قوانین و مقررات بدون مانع است.

البته براساس مصوبه مجلس، برداشت از درختان جنگلی برای طرح‌های عمرانی در صورت دارا بودن ارزیابی زیست محیطی و کد شناسایی با مجوز سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری مانعی ندارد. همچنین بهره برداری از درختکاری و جنگل هیرکانی دست کاشت به منظور زارعت چوب با تشخیص و مجوز سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری مجاز اعلام شد. نکته قابل تأمل اینکه وقتی پای اجرای قانون به میان می‌آید، بیش از آنکه ماده‌های قانونی مورد توجه باشند، گروهی به سراغ تبصره‌ها و استثنائات می‌روند و از دل قانون، موارد نقض آن را بیرون می‌کشند.

اجرای طرح تنفس با اینکه با انتقادات کارشناسان بسیاری مواجه شد، اما از ابتدای سال ۹۷ به اجرا رسیده است. این موضوع را ابوطالب قزل‌سفلو، مدیرکل جنگل ها، مراتع و آبخیزداری گلستان در گفتگو با خبرنگار ما عنوان می‌کند و می‌گوید: از ابتدای سال ۹۷ همه عرصه‌های جنگلی فاقد اجرای طرح‌های جنگلداری با هدف بهره برداری چوبی بوده و همه طرح‌ها در قالب طرح‌های حفاظتی در حال اجرا است.

اما اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست که دغدغه هایش درباره طبیعت ایران را شنیده ایم، هم به بررسی علل موفق نبودن طرح‌های جنگل داری برای حفظ و بازسازی جنگل‌ها اشاره کرده و گفته  طرح‌هایی که تاکنون برای جنگل‌های هیرکانی ایران اجرا شده، راه به جایی نبرده اند. کهرم معتقد است دلیل بی نتیجه بودن این طرح ها، اشکالات عمده‌ای است که در جنگل‌ها و اداره این منابع طبیعی وجود دارد، اما کسی برای این اشکالات نسخه‌ای نپیچیده است.

  مسعود مولانا، عضو شورای هماهنگی شبکه ملی تشکل‌های محیط زیستی هم معقتد است که این طرح بودجه مناسبی ندارد و به همین دلیل بدون زمینه اجرایی و در حد تئوری اتفاق افتاده و در نتیجه آن همان اندک نظارتی که در جنگل‌ها وجود داشته، از بین رفته است.

البته موضوع جنگل خواری در استان گلستان که در جریان سیل فروردین ماه سال گذشته هم بی تأثیر نبوده است، توسط دانشجویان این استان به طور جد در حال پیگیری است. پیش از این دانشجویان در جلساتی با مسئولان دادگستری اسنادی مربوط به زمین خواری در این منطقه را ارائه کرده بودند؛ اسنادی که با تحقیقات دانشجویان به ویژه دانشجویان قرارگاه شهید احمدی روشن گلستان به دست آمده بود.

در مازندران هم اوضاع مانند گلستان است و حتی پای مافیای چوب هم در کار است. با اجرای طرح تنفس جنگل که در سال ۹۴ ابلاغیه آن صادر شد، قرار شد ۳ تا ۴ سال به شرکت‌های بهره برداری که از جنگل سود می‌برند، مهلت داده شود تا نیروهای خود را تعدیل کنند. در مازندران چندین شرکت با ۳۵۰۰ نفر فقط در طرح حفاظت از جنگل‌ها مشغول کار بودند که حالا با این طرح از کار بیکار می شوند. به طور مثال شرکت صنایع چوب و کاغذ وهمچنین شرکت نکاچوب به دلیل طرح تنفس جنگل دیگر نمی‌تواند از جنگل استفاده کنند و مجبور به تعدیل و یا جابجایی نیرو هستند.

به گفته زحمتکش، فعال رسانه ای مازندرانی؛ به شرکت‌های بهره بردار ابلاغ شده بود که سه سال فرصت دارید تا نیرو‌های خود را تعدیل کنید و قطعا شرکت در طول این بازه زمانی، راحت تر به فکر مزایا و سنوات نیروهای تعدیلی خواهد بود. اما مشکل از اینجا جدی تر شد که سازمان جنگلها زیر قول خود زد و سال بعد به صورت ناگهانی، خواستار تعدیل یکباره نیروها در بازه زمانی بسیار کوتاه شد. بازار عرضه و تقاضا در این حالت به نفع وارداتچی‌ها تمام شد و شرکت‌های بهره‌بردار مجبور به تعطیلی چرخه تولید خود شدند و از نیرو‌های تولیدی خود که دارای مدارک بالای مهندسی نیز بودند، برای طرح حفاظت از جنگل‌ها استفاده کردند. 

بیژنی ، دبیر قرارگاه احمدی روشن بسیج دانشجویی مازندران هم به ورود دانشجویان به این موضوع پرداخت و گفت: ما دقیقا از دی ماه سال 97 به موضوع تعدیل نیرو در شرکت‌های بهره بردار ورود کردیم، اما تنها یک نماینده به ما قول پیگیری مجدانه این موضوع را داد و در طی آن نامه‌ای به مسئولین زیربط نوشت؛ فوریت نامه از این قرار بود این بود که چرا در جریان این اتفاقات کارگران باید بیکار شوند؟ و این در حالی است که سیل اخیر کارگران را شدیدا تحت فشار مالی گذاشته است، و این روند تنها باعث فشار اقتصادی دوچندان به روی آن‌ها خواهد بود.

او گفته که  آقایی «در پاسخ به نامه ها و اعتراضات دانشجویان گفت: «اصلاً بنا نداریم که کارگران را اخراج کنیم. هدف ما این نیست که جنگل‌ها را از نیرو‌های حفاظتی خالی کنیم، ما به دنبال یک طرح جایگزین برای این موضوع هستیم که در این طرح نیرو‌های حفاظتی توانمندتری جایگزین شوند»؛ اما پس از گذشت زمان و در اول خرداد ماه که موعد قرارداد کارگران بود، به شرکت‌های بهره بردار نامه نوشته شد و طی آن نامه فرم درخواست اخراج تمام کارگران صادر گردید.

جنگل‌های گیلان هم در سال‌های اخیر به علت بهره برداری‌های مضاعف، تصرفات غیر مجاز، آتش سوزی ها، استفاده از تنه و شاخه‌های درختان برای تامین سوخت و مصالح ساختمانی و حصارکشی اراضی تصرفی ، از تخریب بی بهره نبوده و هر ساله مساحت قابل توجهی از آن نابود می‌شود. 

در استان گیلان۵۶۴ هزار هکتار جنگل و ۲۲۴ هزار هکتار مرتع وجود دارد که جنگل و مراتع آن تنها با ۲۳۷ محیط‌بان و جنگل‌بان حفاظت می‌شود؛ اما زمین خواری و یا  کوه خواری معضلی است که اخیرا محیط زیست گیلان با آن درگیر شده است.

یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه گیلان در این باره می‌گوید: باتوجه اینکه جمعیت افزایش پیدا کرده، نیاز مردم به استفاده از اراضی به همان اندازه بالا رفته است و مدیریت استقرار مردم در جایگاه مناسب نیاز به برنامه ریزی مدون دارد. در شرایط کنونی با توجه به مسائل اقتصادی در بخش قیمت گذاری‌های زمین سبب می‌شود مردم به اطراف شهر‌ها هجوم بیاورند و این هجوم آوردن باعث تخریب و صدمه زدن اراضی می‌شود.
وی با بیان اینکه کمبود نیروی کار و امکانات لازم در سازمان‌های نظارتی، موجب عدم کنترل‌ مناسب شده، گفته که سیاست گذاری کلان دولتی برای اسکان مردم قطعا می‌تواند تا حدی این فشار را کاهش دهد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجو، تاریخ 15 فروردین 99، کد مطلب: 833654: www.snn.ir