شعارسال: قاسم محبعلی می‌گوید اگر شدت بحران به خاطر پنهان‌کاری چینی‌ها باشد، باید شاکی باشیم و نه اینکه مثل آنها لاپوشانی کنیم و اگر بحث بر سر منافع ملی است، رابطه‌ی نامناسب ما با آمریکا و اروپا خسارت بیشتری به منافع ملی وارد می‌کند. او راه برون رفت از وضعیت نامناسب سیاست خارجی را ارتباط با همه‌ی کشورها به تناسب منافع ملی می‌داند و می‌گوید «باید مناسبات خوبی با چین، اروپا و آمریکا داشته باشیم، در عین حال اختلاف داریم، مگر الان همه‌ی سیاست‌ها با روسیه یکسان نیست، حتی با ترکیه هم بدون اختلاف نیستیم. اما لازم است کشورها در عین حال که بایکدیگر اختلاف دارند، با هم همکاری و مشارکت داشته باشند». او همچنین در بخش دیگری اشاره می‌کند که ایران به دلیل تحریم‌ها مجبور است به چین بابت نگهداری ده‌ها میلیارد دلار، پول بدهد -بجای اینکه سودی دریافت کند- و آنها از این شرایط کشورها استفاده می‌کنند
 
سخنگوی وزارت بهداشت روز یکشنبه هجدهم فروردین در نشست خبری  گفته بود: به نظر می‌رسد آمارهای چین یک شوخی تلخ بود. زیرا بسیاری در همه جهان فکر کردند این بیماری مثل آنفلوآنزا است و مرگ و میر کمتری دارد. همه این موارد مبتنی بر گزارش‌هایی بود که از چین گزارش می‌شد.
 
پس از آن، جهانپور در توییتی نیز نوشت: مباحث علمی را هیچگاه نه می توان و نه باید با سیاست آمیخت. همه محافل آکادمیک دنیا بر پایه اطلاعات اپیدمیولوژیک و گزارش محققین چین، حداقل آنفلوانزای تیپ A را از ویروس نوپدید کرونا وخیم تر قلمداد کردند. امروز یافته‌ها خلاف این را نشان می دهد. به یافته های خودی اطمینان بیشتری داریم.
 
اما این توییت و آن اظهارات روز گذشته جهانپور واکنش سفیر چین را به همراه داشت. چانگ هوا، سفیر چین در ایران توییت کرد: وزارت بهداشت چین هر روز نشست خبری برگزار می کند. پیشنهاد می‌کنم برای نتیجه‌گیری اخبار آنها را با دقت بخوانید.
 
پاسخی که واکنش منفی برخی کاربران ایرانی را بدنبال داشت.
 
سپس کیانوش جهانپور پاسخ داد: بسیار عالی! وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران هم روزانه دو کنفرانس خبری، نشست تخصصی ساعت ۱۱:۳۰ و نشست سخنگو ساعت ۱۴:۳۰ هر روز با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی برگزار می کند که تقریبا کم نظیر هست و برای سفرای محترم و اصحاب رسانه و همه کشورها بویژه کشورهای دوست قابل استفاده خواهد بود.
 
سفیر چین نیز در پاسخی دوباره به سخنگوی وزارت بهداشت ایران نوشت: آقای عزیز، بنابراین امیدوارم که شما به حقایق و تلاش های بزرگ مردم چین احترام بگذارید.این اظهارات با واکنش امروز عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز همراه شد. او بدون اشاره مستقیم به سخنان کیانوش جهانپور در صفحه توئیتر خود نوشت: شجاعت، فداکاری و عملکرد حرفه ای چین در مهار کووید ۱۹ را باید تائید کرد.» وی همچنین تاکید کرد که ایران قدردان پکن در این «شرایط دشوار» است.
 
اظهارات کیانوش جهانپور  باعث واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی شد و عده‌ای از کاربران صحبت‌های او را در این شرایط غیرمنطقی خواندند و معتقد بودند منافع ملی را به خطر می‌اندازد در مقابل عده‌ای دیگر هم موافق با این گفته‌ی سخنگوی وزرات بهداشت بودند و این نکته را مطرح می‌کردند، اگر بحث بر سر منافع ملی است، رابطه‌ی ما با آمریکا و اروپا منافع ملی را بیش از این به خطر انداخته است، در ارتباط با واکنش این دو گروه به صحبت‌های کیانوش جهانپور با قاسم محبعلی دیپلمات سابق گفت‌وگویی کردیم که متن کامل آن در پی می‌آید:

وزارت خارجه و دولت مسائل را سیاسی می‌بینند
 
برخی صحبت‌های آقای جهانپور را در قامت سخنگوی وزارت بهداشت و در شرایط فعلی غیرمنطقی می‌دانند؛ نظر شما چیست؟
 
اگر صحبت‌های سخنگوی وزارت بهداشت از روی یک ارزیابی پزشکی یا آمار کشته شده‌ها و تلفات کرونا در چین باشد، یک مسئله‌ی پزشکی است و ارتباطی با سیاست و تبلیغات ندارد. اگر به دلایل سیاسی آن حرف را زده باشد، این یک بحث دیگری است. متاسفانه وزارت خارجه و دولت مسائل را سیاسی می‌بینند و این مسئله باعث می‌شود در کشور ما یا چین واقعیت‌ها پنهان شود و  آن چیزی که اتفاق می‌افتد را به اطلاع مردم نرسانند؛ در جوامعی مثل چین که جامعه‌ای آزاد نیست، رسانه‌ها محدود هستند و یک حکومت تک حزبی، استبدادی و دیکتاتوری حاکم است، این مسئله امری عادی است، رسانه‌ها را کنترل می‌کنند، اظلاعات را قطره چکانی و در حدی که بنفع حکومت باشد منتشر می‌کنند. این یک واقعیت در چین است، چون حالا با آمریکا اختلاف داریم و چون چین دوست ماست، ما هم واقعیت را پنهان کنیم، این همان گناهی است که اگر چین انجام داده باشد، پس ما هم در این گناه شریک هستیم، با این پنهان‌کاری چینی‌ها باعث شدند انسان‌های زیادی در جهان بمیرند و ضربه‌ی زیادی به اقتصاد بخورد. به خاطر این پنهان‌کاری ما هم بی‌توجه شدیم و رفت‌ و آمد به چین ادامه پیدا کرد و بعد ویروس کرونا به ایران انتقال پیدا کرد و باعث شد که این بحران در کشور به وجود بیاید، این هم ناشی از پنهان‌کاری چینی‌ها است و باید شاکی باشیم و نه اینکه مثل آنها لاپوشانی کنیم.
 
به نظر می‌رسد بخشی از طیف منتقد به اظهارات جهانپور کسانی هستند كه در مسائلی چون حمله به سفارت عربستان یا برخی کارشکنی‌ها در زمان مذاکرات برجام، یا موافق این اقدامات بودند و یا در مورد آن سکوت کردند. تحلیل شما چیست؟
 
این گروه به دلیل منافع و یا اعتقادات و باورهایی که دارند، حاضر هستند واقعیت‌های علمی و پزشکی را نادیده بگیرند، واقعیت را آنطوری که دوست دارند، انتقال بدهند. این مشکلی است که در جریان تندرو و افراطی و محافظه کار و کسانی که حاضر نیستند واقعیت‌های بین المللی و جامعه‌ی خودمان را ببینند، وجود دارد. اگر مناسبات ما با چین ضربه بخورد منافع ملی ما هم به خطر می‌افتد، از آن طرف هم حالت تخاصمی رابطه‌ی ما با آمریکا هم خسارت بسیار جدی‌تری به منافع ملی و امنیت ما وارده کرده است. همین تحریم‌های گذشته و الان حداقل سالانه صد میلیارد دلار به اقتصاد ایران ضربه می‌زند. پس اگر بحث منافع ملی است، قطعا بهبود رابطه‌ی ایران و آمریکا بیشتر به منافع ملی ما خدمت می‌کند تا حفظ این رابطه‌ی کج دار و مریزی که با چینی‌ها داریم؛ زیرا از روی ناچاری با چین رابطه برقرار کردیم، چون تحت تحریم آمریکا و اروپا بودیم و چینی‌ها از این فرصت استفاده کردند و رابطه‌ی خود را با ما گسترش دادند.
 
یعنی به نظر شما ارتباط ما با چین در راستای منافع ایدئولوژیک است؟
 
بله از روی ناچاری و ایدئولوژیک است، در دنیای امروز کشورهایی موفق هستند که مناسبات خود را چند جانبه داشته باشند، یعنی هرکسی انتخابات متعددی در مناسبات خارجی داشته باشد، توانایی بیشتری دارد. یعنی مناسبات در دنیای امروز براساس سه محور همکاری، رقابت و اختلافات است. همه‌ی کشورها حول این سه محور با یکدیگر رابطه برقرار می‌کنند، بالاترین روابط چین با آمریکا است، بیشترین سرمایه‌گذاری آمریکا در چین است اما در عین حال با یکدیگر اختلاف دارند، روس‌ها هم با آمریکا اختلاف دارند. بنابراین علی‌القاعده باید ما هم همین چارجوب را داشته باشیم، آنجایی که منافع ملی ما اجازه می‌دهد، همکاری کنیم و در جایی دیگر رقابت کنیم، آنجایی که اختلاف داریم باید به تناسب رابطه را حفظ کنیم. اما چون سیاست را یک طرفه انتخاب کردیم با آمریکا فقط تخاصم می‌ورزیم، ناچار شدیم از این طرف به روسیه و چین باج  و امتیاز بدهیم یا کشورهای دیگری که از این وضعیت حداکثر استفاده را می‌کنند، ناچار هستیم به دلیل این وضعیت با آن‌ها رابطه داشته باشیم.
 
منافع جمهوری اسلامی ایران چقدر به ارتباط مسالمت آمیز ایران با چین گره خورده است؟
 
وقتی این مسئله قابل ارزیابی است که مناسبات ما با دنیا و کشورهای مختلف حالت عادی داشته باشد، جمهوری اسلامی به دلیل نوع سیاستی که انتخاب کرده است، در درگیری و تخاصم با غرب، پس ناچار است با روسیه و چین کار کند. این مسئله هزینه‌ی ما را بالا برده است، انتخاب دیگری نداریم، مثلا الان ده‌ها میلیارد دلار در چین پول داریم، چینی‌ها به جای اینکه سود این را بدهند از ما هزینه‌ی نگهداری آن را می‌گیرند. در حالیکه اگر مناسبات ما با اروپا و آمریکا خوب بود و این تحریم‌ها نبود، هیچ لزومی نداشت پول‌های خود را در بانک‌های چینی نگه داریم. یا اینکه ناچار باشیم ماشین‌های چینی را با این وضعیت وارد ایران کنیم. نوع اشتباهات و عدم توازن در سیاست خارجی باعث شده ما هزینه‌های زیادی را بدهیم، هیچ دو  کشوری در دنیا نیست که با یکدیگز اختلاف نداشته باشند اما همزمان منافع آنها با یکدیگر گره خورده و رقابت هم باهم دارند.
 
در دنیای امروز سیاست خارجی باید حول این سه محور تنظیم شود، نه اینکه با یک طرف دوست باشیم  و با طرفی دیگر دشمن باشیم و این هزینه‌ی ملی کشور را بالا می‌برد. رشد و توسعه را متوقف می‌کند، کما اینکه این اتفاق در ایران افتاده است. اگر از سال ۱۳۹۰ تولید ناخالص ایران را ببنید چیزی حدود ۵۵۰ میلیارد دلار بوده اما الان کمتر از ۴۰۰ میلیارد دلار است. به جای  افزایش، تولید ناخالص داخلی کاهش پیدا کرده است. این حاصل مناسبات ما در سیاست خارجی است، به جای اینکه سیاست خارجی به توسعه‌ی ملی کمک کننده باشد، به آن خسارت وارد می‌کند و این نشان می‌دهد، این سیاست خارجی منافع ملی ایران را تامین نمی‌کند.
 
اینکه ایران به روسیه و چین امتیاز می‌دهد، در تضاد با استقلال و عدم دخالت کشورهای دیگر در ایران نیست و استقلالی که جمهوری اسلامی همیشه بر آن تاکیده کرده است؟
 
همانطور که عرض کردم، باید مناسبات خوبی با چین، اروپا و آمریکا داشته باشیم، در عین حال اختلاف داریم، مگر الان همه‌ی سیاست‌ها با روسیه یکسان نیست، حتی با ترکیه هم بدون اختلاف نیستیم. اما لازم است کشورها در عین حال که بایکدیگر اختلاف دارند، با هم همکاری و مشارکت داشته باشند تا بتوانند سیاست را براساس منافع ملی دنبال کنند. به عبارت دیگر اقتصاد تک‌محصولی و چند محصولی است، اگر کشوری دارای اقتصاد چندمحصولی است، فرصت‌های زیادی دارد؛ اگر تک محصولی باشد، اقتصاد آن همیشه آسیب‌پذیر است. سیاست خارجه‌ی یک طرفه هم همیشه آسیب‌پذیر است. اگر فردا روسیه و چین با آمریکا توافق کردند، کمااینکه برسر مسئله‌ی هسته‌ای هم با آمریکا توافق کردند و ایران را در شورای امنیت تحت تحریم قرار دادند، فردا هم اگر روسیه و چین به دلیل حجم همکاری بیشتر با آمریکا توافق کردند، ایران دیگر در آن زمان انتخابی ندارد و ما دچار یک بن بست  و وضعیت نامناسبی می‌شویم و مردم دچار بحران خواهند شد؛ اما اگر همزمان متناسب با منافع ملی با چین، روسیه، ژاپن، اروپا و آمریکا و کشورهای خاورمیانه مثل عربستان، متناسب با منافع رابطه برقرار کنیم، فرصت این را داریم  تا اگر آنها هم خواسته باشند علیه ما بازی کنند، پس بازی را تغییر دهیم و در این شکاف‌ها امتیازهای خود را بگیریم.
 

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از  پایگاه خبری تحلیلی انصاف نیوز   ،تاریخ انتشار: 20  فروردین    1399،کدخبر  : 226240 ،www.ensafnews.com