شعارسال: آمریکا از تابستان سال گذشته، چند برنامه را به‌طور هم‌زمان برای اعمال «فشار حداکثری» بر جمهوری اسلامی در دستور کار قرار داد. «لغو معافیت‌های هسته‌ای»، «بازگرداندن هفت قطعنامه تحریمی که پس از تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی شده بودند» و «بازگرداندن تحریم‌های تسلیحاتی» سناریو‌های مهم کاخ سفید هستند که اولی (معافیت‌های هسته‌ای) لغو شد و دو مورد بعدی، در حال اجراست.

موضوع تمدید تحریم تسلیحاتی یکی از دغدغه‌های اصلی واشنگتن به شمار می‌آید چراکه هراس از تقویت توان دفاعی و تهاجمی کشورمان موجب خروج آمریکا از برجام و فشار برای نشاندن ایران پای میز مذاکره به‌منظور دستیابی به توافقی جدید شامل تحدید قدرت نظامی جمهوری اسلامی شد. لغو تحریم تسلیحاتی ایران بخشی از توافق هسته‌ای مصوب سال ۲۰۱۵ است که در ۱۸ اکتبر سال جاری (۲۷ مهر ۹۹)، لازم‌الاجراست و «مایک پمپئو»، از سال گذشته نسبت به آن هشدار داده بود. وی در مرداد سال گذشته در یادداشتی توئیتری با درج یک ساعت معکوس که ماه، روز، ساعت، دقیقه و حتی ثانیه باقیمانده تا ۲۷ مهرماه را نشان می‌داد و حاکی از اهمیت موضوع و نگرانی زاید الوصف کاخ سفید از آن بود، نوشت: «ساعت در حال تیک‌تاک کردن است، زمان باقی‌مانده پیش از آنکه تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران به پایان برسد و ممنوعیت سفر قاسم سلیمانی برداشته شود، به پایان نزدیک می‌شود. ما از متحدان و شرکای خود می‌خواهیم تا فشار‌ها علیه رژیم ایران را افزایش دهند تا رفتار‌های بی‌ثبات کننده خود را متوقف کند.»

مقامات کاخ سفید سه ساز و کار برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران اندیشیده و به نظر می‌رسد که در حال پیگیری هر سه آن‌ها به‌طور هم‌زمان باشند. اولین راهکار، ادعای واشنگتن برای اثبات عضویت در برجام است، این در حالی است که ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۹۸ رسماً از توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی خارج‌شده بود. روزنامه نیویورک‌تایمز در ۲۶ آوریل گزارش کرد که وزیر خارجه آمریکا با گروهی از مشاورانش در حال تدوین یک متن حقوقی هستند تا به پشتوانه آن، ایالات‌متحده را یکی از طرف‌های توافق هسته‌ای جا بزند و از این طریق، تحریم تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل را دائمی کند.

 

«برایان هوک»، رئیس گروه اقدام علیه ایران ۲۵ اردیبهشت سال جاری علناً اعضای شورای امنیت سازمان ملل را تهدید کرد چنانچه تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید نکنند، واشنگتن از طریق «مکانیسم ماشه»، همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را بازخواهد گرداند.

دقیقاً به همین دلیل است که رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا در حال آسمان‌وریسمان بافتن حقوقی به‌منظور اثبات حضور کاخ سفید در برجام است.

طبق مکانیسم ماشه، چنانچه یکی از اعضای توافق هسته‌ای بر مبنای بند ۳۶ و ۳۷ این توافق‌نامه ادعا کند ایران در حال نقض توافق هسته‌ای است و موضوع در مدت ۷۵ روز در نشست معاونان وزیران گروه ۱+۵، نشست وزیران، جلسه شورای سه‌نفره شامل ایران، کشور مدعی و یک عضو مستقل خارج از برجام حل نشود و قطعنامه‌ای در شورای امنیت درزمینهٔ لغو یا تعلیق تحریم‌ها صادر نشود، همه تحریم‌های گذشته به‌طور خودکار بازخواهند گشت.

واشنگتن در حال حاضر، پیش‌نویس قطعنامه‌ای در شورای امنیت در خصوص برنامه تسلیحاتی ایران تهیه‌کرده و در حال لابی کردن برای جلب حمایت اعضا به‌منظور تصویب آن است. این قطعنامه ضدایرانی برای تصویب، نیازمند ۹ رأی مثبت بوده و هیچ‌کدام از اعضای دائم شورای امنیت نیز نباید آن را وتو کنند. مقامات روسیه اعم از «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه، «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه، «میخائیل اولیانوف»، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی بار‌ها مخالفت خود را با تمدید تحریم تسلیحاتی ایران اعلام کرده و نماینده چین در سازمان ملل نیز تصریح کرده که آمریکا اساساً چنین حقی ندارد. ازاین‌رو، عدم موفقیت قطعنامه آمریکا از هم‌اکنون مسجل است.

گاوبندی آمریکا با اروپا

مسیر دوم، همراه سازی اروپاست، اما بررسی مواضع اخیر مقامات قاره سبز حاکی از آن است که آن‌ها سیاست «یکی به نعل و یکی به میخ» را در پیش‌گرفته‌اند. پس از اعلام تلاش پمپئو برای دست‌وپا کردن توجیه حقوقی عضویت آمریکا در برجام، «پیتر استانو»، سخنگوی امور خارجی و سیاست امنیتی کمیسیون اروپا در واکنش به این طرح تصریح کرد که تروئیکای اروپایی با پیشنهاد آمریکا موافقت نخواهند کرد چراکه پایان تحریم تسلیحاتی، بخشی از برجام به شمار می‌آید. وزارت امور خارجه فرانسه نیز در خصوص رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران، تصریح کرد که پاریس عمیقاً به قطعنامه ۲۲۳۱ و توافق وین، پایبند است.

 

از سوی دیگر، «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ۲۶ اردیبهشت سال جاری برخلاف اظهارات «استانو» در پاسخ به پرسش خبرنگار روزنامه «وال‌استریت ژورنال» مبنی بر اینکه آیا او به‌عنوان رئیس کمیسیون مشترک برجام با آمریکا برای تمدید ممنوعیت فروش سلاح به ایران همکاری خواهد کرد یا به توافق هسته‌ای پایبند خواهد ماند، گفت: «باید درباره آن فکر کنیم، ولی در حال حاضر نمی‌توانم درباره چیزی که اتفاق نیفتاده به شما توضیح دهم»!

در بهمن ۹۷، «ژان ایو لودریان»، وزیر خارجه فرانسه تهدید کرده بود که اگر گفتگوی غرب با ایران در مورد برنامه موشکی و بالستیک ایران پیشرفت نداشته باشد، تحریم‌های سختی علیه کشورمان اعمال خواهند کرد. آلمان و انگلیس، دیگر اعضای تروئیکای اروپایی نیز مواضع تقریباً یکسانی در مخالفت با تقویت تسلیحاتی کشورمان داشتند. هرچند، همراهی اروپا و آمریکا در طول دوره‌ای که ایران به‌صورت یک‌جانبه تعهدات برجامی‌اش را انجام می‌داد، مسجل است، اما باید منتظر ماند و دید که قاره سبز آیا علناً با این بند از برجام، مخالفت می‌کند یا موافقت.

برگ برنده آمریکا در دستان دبیر کل سازمان ملل

درصورتی‌که دو راه پیشین به بن‌بست برسد، آمریکا مسیر سوم را خواهد آزمود. شاید تهدید «برایان هوک» مبنی بر اینکه «اگر دیپلماسی آمریکا با حق وتو شکست بخورد، آمریکا خود را محق می‌داند که از روشی دیگر تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید کند»، ناظر به راه‌حل سوم یعنی «فشار بر دبیر کل سازمان ملل باشد تا از نفوذ او برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی استفاده کند. «آنتونیو گوترش»، دبیر کل فعلی سازمان ملل و نخست‌وزیر سابق پرتغال، با حمایت مستقیم آمریکا روی کار آمده و زیر بلیت کاخ سفید قرار دارد. مواضع وی نیز نشان داده است که اعتراضی به زیاده‌خواهی آمریکا ندارد.

این اظهارنظر، مهر تأییدی است که آمریکا با سوءاستفاده از انفعال دبیر کل سازمان ملل، درصدد است که آخرین شانس خود را از طریق وی علیه جمهوری اسلامی بیازماید.

پیروزی آمریکا در تمدید تحریم تسلیحاتی چرا مهم است؟

واقعیت این است که آمریکا حتی اگر در تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت راه به‌جایی نبرد، از طریق اعمال فشار بر دیگر کشور‌ها همچنان که در برجام نیز همین رویه را داشت، در مسیر تجارت قانونی سلاح جمهوری اسلامی کارشکنی خواهد کرد. پیروزی بعید واشنگتن در این هماورد، طبعاً کمک شایانی به بهبود جایگاه تضعیف‌شده ترامپ در داخل خواهد کرد؛ رئیس‌جمهوری که عملکرد وی در مواجهه با پاندمی کرونا به‌شدت زیر سؤال رفت و در ماجرای اعتراضات اخیر به قتل «جورج فلوید» با انتقاد شدیدی مواجه شد.

ترامپ حتی بر بستر آزادسازی «مایکل وایت»، نظامی آمریکایی از ایران سوار شد و با ذوق‌زدگی از کشورمان خواست تا پای میز مذاکره جدید بیاید. اتفاقاتی ازاین‌دست می‌تواند برای مستأجر کاخ سفید، حکم تخته‌پاره‌ای در دریای خروشان داشته باشد. با این اوصاف، وزارت خارجه آمریکا اگر موفق به اعمال مجدد تحریم علیه ایران در حوزه تسلیحات شود، امتیاز قابل‌توجهی در راستای بهره‌برداری انتخاباتی به دست خواهد آورد و می‌تواند این برگ برنده را برای پیروزی بر «جو بایدن»، رقیب سرسختش رو کند؛ و بالاخره اینکه، با توجه به ناکامی آمریکا در پیشبرد بخش‌های مختلف «راهبرد فشار حداکثری»، ازجمله به صفر رساندن فروش نفت ایران، می‌توان از هم‌اکنون، سرانجام خیز ضدایرانی اخیر واشنگتن را پیش‌بینی کرد.

 

 

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: 22 خرداد 1399، کد خبر: 494969، www.ana.ir