مسئلهیابی، نسخهنویسی و نسخهخوانی فرایندهای سهگانه کاملاً تخصصی میباشند که علاوه بر آموزش، نیازمند دانش و تجربه تخصصی است تا بتوان به نتیجه کار نسخههای تجویزی در حل مسئله کشاورزی امیدوار بود. فرایند مسئلهیابی کشاورزی به جهت شناسایی مسئلههای کشاورزی، تعیین سطح، درجه و مقیاس تأثیرگذاری و در نهایت اولویتبندی مسئلهها بهویژه از طریق تسهیلگرها از اهمیت بالای برخوردار است.
شعار سال : مسئلهیابی، نسخهنویسی و نسخهخوانی فرایندهای سهگانه کاملاً تخصصی میباشند که علاوه بر آموزش، نیازمند دانش و تجربه تخصصی است تا بتوان به نتیجه کار نسخههای تجویزی در حل مسئله کشاورزی امیدوار بود. فرایند مسئلهیابی کشاورزی به جهت شناسایی مسئلههای کشاورزی، تعیین سطح، درجه و مقیاس تأثیرگذاری و در نهایت اولویتبندی مسئلهها بهویژه از طریق تسهیلگرها از اهمیت بالای برخوردار است بهگونهای که درجه فوریت تصمیم، سیاستگذاری و اقدام را نسبت به سایر مسائل کشاورزی مشخص میکند و میتوان با توجه به آن پشتیبانیهای لازم برای عملیاتیسازی تصمیم را بهتر تدارک دید و بر فرایند اجرا دقت و نظارتی قوی داشت تا هدفگذاریهای کمی و کیفی و انتظارات برآورده شود. اگرچه مسئلهیابی کشاورزی بسیار مهم است، اما کافی نیست و بهترین مسئلهیابیها و سرعت در شناساییها درصورتیکه به حل مسئله و نتیجه منجر نشود، ارزش چندانی نداشته و صرفاً به اتلاف وقت و هزینه منجر و علاوه بر خسارتزایی بر کشاورزی، عامل بروز نارضایتیها و کاهش سرمایه اجتماعی بخش کشاورزی نیز خواهد شد.
در این چارچوب و بهمنظور اثربخشی بر مسئلههای کشاورزی، نسخهنویسی و تجویز نسخههای حل مسئله در سطوح تصمیمگیری و سیاستگذاری، اقدام و اصلاح سیاستها یا اقدامهای پیشین (اصلاح نسخههای پیشین) اهمیت پیدا میکنند. این فرایند علاوه بر مسئلهیابی نیازمند مجموعهای کامل از اطلاعات کشاورزی راجع به حوزه کشاورزی درگیر و تصویربرداری از پیامدهای موجود و آتی مسئله است که لازم است توسط تحلیلگرهای مسئله مورد ارزیابی قرار گیرد تا پس از ورود به فرایند پردازش و تحلیل تصمیم، تحلیلگرهای تصمیم بتوانند با توجه به اقدام مرحله قبل، تصمیم یا تصمیمهای ممکن بهمنظور سیاستگذاری راجعبه مسئلهای کشاورزی را فهرست و ابعاد مختلف آنها را از منظر پیامدهای احتمالی، قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدها مورد ارزیابی دقیق قرار دهند تا تصمیمگیر و سیاستگذار بتواند با توجه به چارچوبهای تحلیلی ارائهشده در ارتباط با مجموعه گزینههای تصمیم، تصمیم نهایی را بهمنظور سیاستگذاری و در نهایت نسخهنویسی کشاورزی و ابلاغ برای اجر، اخذ نماید.
مرحله نسخهنویسی از اهمیت و حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و به مقدار بسیار زیادی به اطلاعات دریافتی از صحنه میدانی رخداد مسئله (گزارشگیریهای دقیق و بهروز) و تحلیلهای بعدی توسط تحلیلگرهای مسئله و تصمیم ارتباط دارد که خود به سطح و میزان دایره دانش و تجربه تخصصی این افراد وابسته است. علاوه بر دانش و تجربه تخصصی، برای نسخهنویسی بهرهگیری از مراجع ویژه مانند دیدگاههای متخصصین دانشگاهی نیز لازم و ضروری است. زیرساختهای بخش نسخهنویسی توسط بخشهای مسئلهیابی و تحلیلها تدارک دیده میشود؛ بنابراین، بهکارگیری تحلیلگرهای قوی و با دانش و تجربه تخصصی در این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است و یک کار کاملاً تخصصی محسوب میشود، زیرا تصمیم و سیاست نهایی کشاورزی با تحلیل درست و دقیق ابعاد مسئله و تصمیمسازیهای انجامشده وابستگی شدید دارد و از آن تأثیر میپذیرد. هرگونه اطلاعات غلط از مسئلههای کشاورزی و تحلیلهای بعدی میتواند به نسخهنویسیهای ناکارآمد منجر شود و درصورتیکه نسخهنویس تخصص حرفهای لازم را نداشته باشد، نسخه تجویزی میتواند به تشدید مسئله در بخش کشاورزی و درنتیجه بحران منجر شود. بهترین تصمیمها و بهترین نسخهها زمانی اخذ و تجویز خواهد شد که تحلیلهای دقیق و درستی از علائم و ویژگیهای مسئلههای کشاورزی صورت گرفته و نیز تصمیمسازیهای درستی با توجه به تحلیل گزینههای تصمیم شکلگرفته باشد.
نکته مهم دیگر در گام نسخهنویسی کشاورزی این است که تجویز نسخههای دقیق و درست سیاستهای کشاورزی علاوه بر تأثیرگذاری مستقیم بر حل مسئلههای کشاورزی و بهتبع آن کاهش خسارتها و زیان فعالان کشاورزی تا حد زیادی بر هزینههای عملیاتیسازی نسخههای تجویزی تأثیرگذار است بهگونهای که نسخههای دقیقتر و قویتر هزینههای عملیاتیسازی نسخه را بهشدت کاهش میدهند که نتیجه نهایی آن در صحنه میدانی کاهش زیان فعالان بخش کشاورزی خواهد بود. علاوه بر آن، نیازمند تجدیدنظر در نسخههای تجویزی به دلایلی مانند اثرگذاری ناقص در حل مسئلهها، تشدید مسئلهها و یا بیاثر بودن نخواهد بود که افزون بر هزینهای مستقیم تکرار فرایندها، موجب تأخیر زمانی در درمان مسئلهها خواهد شد که خود بر میزان خسارتهای ناشی از رخداد مسئله خواهد افزود و حتی ممکن است موجب ایجاد بحران در کشاورزی شود بهگونهای که نسخههای بعدی حل مسئله نتوانند اثربخشی لازم را داشته باشند و یا اینکه فعالان کشاورزی اعتماد خود را به آن از دست بدهند و مشارکت عملی در اجرا نداشته باشند. به همین دلیل، توصیه این است که حداکثر تلاش این باشد که نسخه اول کامل، دقیق، جامع و با قدرت اثرگذاری بالا باشد تا بتواند در جامعه کشاورزی هدف اعتماد لازم را ایجاد کند. چنین نسخههای تجویزی میتوانند بر اثربخشی نسخههای بعدی برای مسئلههای دیگر کشاورزی از بُعد اعتمادسازی و مشارکت کشاورزان فعالان کشاورزی در اجرای درست و بهکارگیری نسخهها در عمل تأثیر مثبت بالایی داشته باشند.
نکته دیگر اینکه به جهت تخصصی بودن کار نسخهنویسی کشاورزی و درواقع حرفهای بودن آن، لازم است واحد ویژهای مانند معاونت برنامهریزی و سیاستگذاری کشاورزی با کارشناسهای کاملاً متخصصی و حرفهای این وظیفه را بهصورت متمرکز انجام دهد و معاونتها و بخشهای عملیاتی از ورود به این حوزه تخصصی اجتناب نمایند. بهبیاندیگر، حوزه نسخهنویسی کشاورزی باید بهطور کامل جدا از معاونتهای دیگر ستادی و واحدهای عملیاتی- اجرایی منطقهای باشد. هیچ واحد عملیاتی- اجرایی نباید درگیر فرایند نسخهنویسی کشاورزی باشد و یا اینکه خود را درگیر این امور نماید، زیرا علاوه بر اتلاف هزینه و تداخل وظایف، موجب ایجاد اختلال در اثرگذاری نسخههای تجویزی خواهد شد. این مسئله از چنان اهمیتی برخوردار است که حتی در ارتباط با مسئلههای تکراری و دارای سابقه نیز استفاده از نسخههای پیشین نوشتهشده توسط واحدهای اجرایی- عملیاتی ممنوع میباشد و صرفاً پس از تأیید حوزه نسخهنویسی کشاورزی و تأمین اعتبارات احتمالی آن، قابلیت عملیاتیشدن خواهد داشت، زیرا ممکن است ظاهر مسئلههای کشاورزی تکراری و معطوف به سابقه باشد، اما ابعاد و نوع اثرات آن تغییر پیدا کرده و جدید شده باشد.
گام سوم در فرایند خطی سهگانه پیشگفته شده، نسخهخوانی و عملیاتیسازی نسخههای تجویزی است. نسخهخوانی کشاورزی نیازمند برگزاری دورههای آموزشی برای بخش اجرایی- عملیاتیسازی است تا آنها با آگاهی کامل از تمام ابعاد و زوایای نسخههای تجویزشده، حساسیتهای آن به جهت اجرا و ضرورت دقت در آن، توجه به مخاطرات احتمالی قابل رخداد و تلاش برای مدیریت آن و نیز چگونگی همراهسازی جامعه هدف و دستگاههای مرتبط، بتوانند زمینهسازیهای لازم را در جامعه هدف یعنی بهرهبرداران و فعالان کشاورزی موردنظر برای مشارکت در عملیاتیسازی درست فراهم آورند. این مرحله بهنوعی ترجمه دقیق و قابلفهم نسخه نوشتهشده برای عملیاتیسازی است؛ بنابراین فرایند نسخهخوانی در برگیرنده آموزش نسخهخوانی و ایجاد درک مشترک در بخشهای اجرایی- عملیاتی و اشراف اطلاعاتی بر زوایای مهم نسخه تجویزی، زمینهسازی در گروههای هدف و عملیاتیسازی نسخههای تجویزشده در سطح میدانی با مشارکت فعالان کشاورزی برای دستیابی به اهداف ترسیمشده است.
مرحله بعد که بهنوعی مکمل فرایند نسخهخوانی و عملیاتیسازی نسخههای تجویزی و درواقع چرخه سیاستگذاری است، عبارت از رصد و پایش اثرگذاری نسخههای تجویزی و دریافت بازخوردهای آن میباشد. درصورتیکه بازخوردها مثبت باشد و نسخههای تجویزی اثرگذاریهای را هدفگذاری شده را داشته باشد و به حل مسئله منجر شده باشد، درمان کامل شده تلقی میشود، اما اگر بازخوردهای کاملاً مثبتی در حل مسئله دریافت نشود و یا اختلالهایی در فرایند اجراییسازی نسخههای تجویزی از منظر دستیابی به اهداف و حل مسئله در صحنه میدانی بروز و ظهور پیدا کند، وظیفه بخش اجرایی- عملیاتی آن است که با توصیف و ترسیم درست نقشه اختلالها و نارساییها، آن را به بخش نسخهنویسی گزارش دهند تا بخش مربوطه بتواند با تحلیل شرایط جدید، نارساییها و اختلالهای رخداده، نسخه پیشین را مورد بازنگری و اصلاح قرار دهند تا بتوانند نارساییها و اختلالهای رخداده را مدیریت نمایند.
توجه به بازخوردها در مدیریت مسئلهای کشاورزی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و بخش مهمی از اثرگذاری و اصلاح نسخههای تجویزی کشاورزی وابسته به رصد درست و دقیق بازخوردها وابسته است و میتواند به کاهش هزینههای نسخهنویسی منجر شود. فرایند رصد نارساییها و اختلالهای عملیاتیسازی نسخهها نیز فرایندی مشارکتی بین بخش اجرایی- عملیاتی، بهرهبرداران و فعالان بخش کشاورزی است بهگونهای که هرچه تعاملات و ارتباطات بین آنها قویتر، نزدیکتر و روانتر باشد، سرعت رصد و گزارش نارساییها و اختلالها برای اصلاح نسخههای تجویزی بیشتر و هزینههای کمتری متوجه فعالان کشاورزی خواهد شد. استفاده از فناوری اطلاعات و هوشمندسازی این فرایند میتواند نقش مهمی در افزایش سرعت انتقال بازخورد نسخههای تجویزی عملیاتیشده داشته باشد.
بنابر مطالب پیشگفته فرایندهای سهگانه مسئلهیابی، نسخهنویسی و نسخهخوانی کشاورزی حلقههای سهگانه مدیریت تخصصی مسئلههای کشاورزی محسوب میشوند که میتوانند به افزایش درآمد فعالان کشاورزی و نیز افزایش اعتماد آنها منجر شود. در این راستا لازم است مؤلفههایی مانند هوشمندسازی مسئلهیابی، دانش و تجربه تخصصی نسخهنویسی، آموزش تخصصی نسخهخوانی و عملیاتیسازی نسخهها با مشارکت همه ذینفعان کشاورزی و نیز هوشمندسازی بازخورد نسخههای عملیاتی شده به همراه اصل تقسیمکار و تفکیک وظایف موردتوجه جدی قرار گیرد تا نسخههای تجویزی در عمل کارایی و اثربخشی لازم را در دستیابی به اهداف ترسیمشده داشته باشند و ستاده موردنظر شکل گیرد که چیزی جز تأمین امنیت غذایی مردم و امنیت معیشتی کشاورزان نخواهد بود.
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال ، برگرفته از فضای مجازی