امکان جذب افراد خارجی در مراکز پژوهشگاهی

نشست خبری غلامحسین رحیمی، معاونت پژوهشی و فناوری وزارت علوم تحقیقات از طریق فضای مجازی 14 مهر برگزار شد.

شعار سال: غلامحسین رحیمی، معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در نشست خبری خود که به صورت مجازی برگزار شد، گفت: مهمترین نمونه تحقیقات علمی کشور، مقالات علمی به چاپ رسیده است که نشان از توان بالای محققان ما دارد.

او افزود: رتبه کمی انتشار مقالات را در چند سال اخیر حفظ کرده ایم. ۶۲ هزار مقاله در سال ۹۸ داشته ایم و ۶۵ هزار مقاله در اسکوپوس نمایه شده است.

رحیمی در ادامه با بیان اینکه یکی از اتهامات ما در چند سال اخیر بی کیفیتی مقالات بوده است، اضافه کرد: طی ۴ و ۵ سال اخیر بالاترین رشد کیفی مقالات را در سطح جهان داشته ایم. رتبه کشور ما از نظر کیفی که میزان استناد به مقالات است ۱۵ و ۱۶ بوده و برای اولین بار رتبه کمی و کیفی مقالات در سطح بین المللی یکسان شده است که افتخاری برای محققان و دانشمندان کشور محسوب می‌شود.

او در ادامه گفت: کشور ما بین کشور‌های اسلامی سه سال پیاپی در زمینه مقالات بین المللی رتبه بالایی داشته است. سهم ایران از کل مقالات دنیا ۲ درصد است در حالی که جمعیت ایران به نسبت جمعیت دنیا یک درصد است.

معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم تحقیقات تاکید کرد: برنامه ویژه‌ای برای ارتقای علوم پایه، علوم انسانی و علوم معارف داریم. امید است شاهد رشد شتابنده در این زمینه باشیم. همچنین برنامه جدی برای جذب پژوهشگران در دروان پسا دکتری داریم.

رحیمی افزود: دوره‌های دکتری در کشور رشد پیدا کرده بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی دکتری در کشور داریم. هر ساله به طور میانگین ۲۰ هزار دانشجوی دکتری جذب می‌شود.

معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم تحقیقات تصریح کرد: جذب کمی دانشجو را نباید در دکتری داشته باشیم. قابلیت جذب ۲۰ هزار نفر را نداریم و فقط ۴ تا ۵ هزار نفر را می‌توان در هیات‌های علمی جذب کرد، بلکه باید بخشی از آن‌ها جذب شرکت‌های دانش بنیان و مراکز تحقیقاتی شوند. در این شرایط می‌توان دانشجویان دکتری را به عنوان دستیار پژوهشی جذب کرد.

او ادامه داد: اگر پژوهشگاهی تشخیص دهد که یک ایرانی که در خارج از کشور تحصیل کرده می‌توان به عنوان دستیار جذب دانشگاه شود. همچنین این امکان برای یک فرد خارجی با همین شرایط فراهم است.

به گفته او باید امتیاز‌های پژوهش برای ارتقای مرتبه را انجام داد. فعالیت‌های علمی در دانشگاه‌های ما افزایش یافته است.

رحیمی تصریح کرد: در پژوهشگاه‌های به علوم اسلامی و انسانی تاکید شده تا در این دو مقوله نتایج بررسی‌ها به چاپ برسد رویه خاصی برای چاپ دارد و همین مقوله ربطی به منابع علمی پژوهش ندارد. ما بهترین علمای علمی را در کشور داریم. در علوم انسانی هم در زمینه‌های علوم انسانی، قضائی و... صاحب علم هستیم.

معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم تحقیقات در زمینه ارتقای اساتید افزود: به باور بنده در آیین‌نامه‌ها ثبت اختراع و انجام طرح‌های ملی پر رنگ شده و تمامی موارد در امتیاز پژوهش قرار می‌گیرند.

او تاکید کرد: مقالات بین‌المللی باید افزایش چشمگیر داشته باشند. بستر‌های فن‌آورانه را باید به سرعت گسترش داد تا مردم نتایج آن برای مردم قابل استفاده باشد.

تقلب‌های پژوهشی همچنان ادامه دارد

رحیمی در پاسخ به خبرنگار برنا درباره تقلب‌های پژوهشی در کشور گفت: در زمینه تخلفات علمی مجلس اقداماتی را انجام و ابلاغ شده و بخش عمده‌ای از آن بر دوش معاونت فن‌آوری است. پژوهش‌های علمی کشور کمترین میزان تخلف دارد.

این مقام مسئول افزود: تخلف وقتی بروز می‌کند که بیش از حد دانشجو جذب شود و از سوی دیگر استاد و منبع مناسب تحصیلی ارائه نشود. اگر تخلفی در پژوهش انجام شود اولین مجرم استاد راهنما، مجرم دوم هیات داوران، مجرم سوم دانشگاهی است که فرد را تربیت کرده و مجرم آخر دانشجو است.

او تصریح کرد: بیش از ۸۰ درصد نهاد‌های علمی و اصلی تاثیر گذار کشور سالم هستند.

رحیمی افزود: اغلب دانشجویان بنده بعد از اتمام فوق لیسانس که برای دکتری به خارج از کشور رفته اند اذعان می‌کنند که دانشگاه‌های آن طرف چندان تفاوتی با دانشگاه‌های کشور ندارند. در آن سوی مرز‌های مسئله اشتغال مطرح است. برای مثال در یک دانشگاه شاید دوره دکتری ضعیف‌تر از دوره دکتری خارج باشد، اما این مقوله نادر است و کیفیت دکتری در دانشگا‌های کشور قابل قبول است.

ثبت اختراح وضعیت مناسبی ندارد

معاون پژوهشی وزارت علوم درباره تعداد اختراعات ثبت شده در کشور ادامه داد: آمار دقیقی در این باره ندارم، اما این آمار در کشور ما رو به کاهش است. این به معنای کمبود نوع آوری در کشور نیست. البته ثبت پترن در کشور ما رو به رشد است، اما ثبت اختراع در کشور وضعیت مناسبی ندارد. البته ثبت اختراع به قوه قضائیه سپرده شده است. این در حالی است که این اقدام علمی است و نهاد قضایی نیز با حفاظت از حق مالکیت معنوی باید از حق مخترعان حمایت کند.

به گفته او به هر حال باید برنامه‌های ویژه در این زمینه داشت. باید شرکت‌های دانش بنیان به ثبت اختراع رو آورند و برای این افراد ایجاد انگیزه کنند.

پژوهش تعطیل نشود

رحیمی درباره گرانی ابزار آزمایشگاه‌ها افزود: باید به کمک دولت و نهاد‌های علمی با توجه به مقتضیات این مقوله را حل و فصل کرد. نباید از میزان پروژه‌ها فروکاسته شود.

او ادامه داد: باید آزمایشگاه‌ها بیش از پیش به فعالیت بپردازند. آموزش‌های دانشگاهی در کرونا کاهش داشت، اما پژوه باید بیش از پیش انجام شود، کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی از مراجعان زیادی برخوردار نیستند و دو تا سه نفر با رعایت پروتکل و زیر نظر استاد راهنما به فعالیت می‌پردازند.

رحیمی درباره مواد و خدمات آزمایشگاهی یک آیین نامه تحت عنوان آیین نامه آزمایشگاهی طراحی شده است، گفت: این آیین‌نامه شامل دانشگاه‌هایی می‌شود که کمتر به این تجهیزات گران قیمت آزمایشگاهی دسترسی دارند.

به گفته او در هفته پژوهش سامانه طراح شده تا به شکل حضوری و غیر حضوری به فعالیت پرداخته شود. همچنین نرم افزاری از طریق پارک علمی و فن آوری رونمایی می‌شود.

رحیمی با بیان اینکه کرونا در روند علمی تاثیر گذار است گفت: تمامی تلاش‌ها انجام شده تا بخش پژوهش از کرونا آسیب نبیند. در بهترین دانشگاه‌های دنیا این اقدامات انجام می‌شود. این مقوله در برون داد‌های آموزشی تاثیرگذار است.

رتبه ایران در اسکوپوس کمی و کیفی ۱۵ و روایل سایز ۱۶ است. این رتبه‌ها شامل کمی و کیفی است.

اختصاص ۱۶ میلیون یورو به آزمایشگاه‌ها

همچنین عبدالساده نیسی، مدیر کل حمایت و پشتیبانی و فن آوری وزارت علوم گفت: حدود یک میلیارد دلار به بخش آزمایشگاه‌های کشور اختصاص داده شده که از وام‌های خارجی استفاده شده است. در سال ۹۷ از دانشگاه‌های وزارت علوم خواستار طرح شدیم و ۲۶ طرح ارائه شده است.

به گفته او ۲۱ دانشگاه فعالیت کرده و آزمایشگاه‌ها پیوند دهنده پژوهش هستند. در زمینه ارتقای دانش باید به مقالات روز دنیا و به بانک‌های اطلاعاتی دسترسی داشت.

این مقام مسئول افزود: ۱۶ میلیون یورو وزارت علوم به آزمایشگاه‌ها اختصاص داده که ۷ میلیون آن سهم دانشگاه‌ها است، اما تاکنون به دلیل مقوله ارز دسترسی به این مبلغ امکان پذیر نبوده است.

جهش در پذیرش دانشجویان دکتری

محسن شریفی، مدیر کل برنامه‌ریزی وزارت علوم در ادامه گفت: اقدامات مناسب با صندوق پژوهشگران انجام شده است. در آیین نامه قرار بود تا سال ۱۴۰۰ جهشی در پذیرش دانشجویان دکتری انجام شود.

پیوند بین جامعه و صنعت

محمد سعید سیف، مدیرکل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه این نشست درباره فعالیت جامعه و صنعت در کشور گفت: در وزارت علوم در چند دهه گذشته اقدامات مناسب انجام داده است. این مقوله در بهبود شرایط کشور کمک می‌کند. کار‌های پژوهشی تاثیرات مستمر در جامعه دارد.

او تاکید کرد: طرح تحول در ارتباط با جامعه و صنعت انجام شده و ۴۴ اقدام در این زمینه انجام شده است. فرصت‌های مطالعاتی از سال قبل آغاز شده و ۱۱۴ نفر از اعضای هیات علمی به بخش‌های اجتماعی، علمی و ... هدایت شدند.

به گفته سیف در شرایط کنونی نزدیک به ۴۰ دانشگاه مهارت آموزی، کاریابی و... انجام می‌دهد. دانشجویان باید در استان‌های محل سکونتشان فعالیت کنند. طرح‌هایی در این زمینه انجام شده تا دانشگاه‌ها ماموریت محور شوند.

سیف تصریح کرد: در امریه‌ها مرتبط با صنعت بیش از ۲۰۰ نفر جذب شده و رایزنی‌های متعددی با وزارت نفت و محیط زیست انجام شده است.

به گفته او در حل مسائل کشور نیز اقدامات فراوان انجام شده، اما به شکل منسجم در کشور از ظرفیت آن‌ها استفاده نشده است. امید است بتوان شبکه‌سازی‌ها انجام داد.

سیف ادامه داد: تاکنون مبلغ دو میلیارد و ۱۲۷ میلیون تومان در ۱۲۴ دانشگاه به منظور اشتغال زایی، مشاوره و... اختصاص داده شده است. با این تفاسیر هر دانشگاه به بررسی ۱۰۰ مسئله کشور می‌پردازد. امید است مسائل و مشکلات کشور بتواند تاثیر گذار در بهبود شرایط کشور باشد.

بررسی نقش کمیسیون انجمن‌های علمی کشور

در ادامه محمد جلالی، دبیر کمیسیون انجمن‌های علمی ایران گفت: کمیسیون انجمن‌های علمی نقش تنظیم‌گرایی داشته و از ظرفیت بالایی برخوردار هستند. در کنار سایر مراکز علمی و پژوهشگاه‌ها این نهاد علمی می‌تواند رسالت‌های فراوان را در راستای ترویج علم و تعاملات بین‌المللی و انجام فعالیت‌های بین المللی و برگزاری پژوهش‌ها به دنبال داشته باشند.

او افزود: ۴۰۰ انجمن در کشور در کنار انجمن‌های وزارت بهداشت فعالیت کرده و همچنین در زمینه‌های فنی و مهندسی، علوم پایه، کشاورزی و میان رشته‌ای نیز فعالیت‌هایی در این باره انجام شده است. در کمیسیون رتبه‌بندی‌های مشخص وجود دارد. بیش از ۲۰۰ انجمن رتبه A و B را دارند. انجمن‌های حوزه‌های مدیریت روانشناسی و مشاوره به دلیل شیوع کرونا اقدامات مناسب را در دستور کار دارند.

جلالی در پایان گفت: کرونا بر روی ارتباطات اجتماعی و خانوادگی تاثیر دارد و مشاوره‌های تلفنی در این باره فعال هستند.