شعار سال: شرکت بزرگ داروسازی آمریکایی "فایزر" و شرکت آلمانی "بیونتک" که مشترکا برای تولید واکسن علیه کووید-۱۹ کار می‌کنند، نخستین موسسه‌هایی در جهان هستند که به این مرحله از مسابقه تولید واکسن کرونا رسیده اند. طبق داده‌های این دو شرکت این واکسن که اصطلاحاً واکسن ژنتیکی برای کنترل ویروس است می‌تواند تا ۹۰ درصد در مقابل ویروس کرونا مصونیت ایجاد کند. اما از هم اکنون دو چالش مهم اقتصادی بر سر راه واکسن جدید فایزر خود را نشان می‌دهند.
با انتشار خبر واکسن"فایزر" و شرکت آلمانی "بیونتک"، بورس‌های جهانی با افزایش کم سابقه‌ای روبرو شدند. افزون بر اوج گیری سهام شرکت فایزر در بورس وال استریت، سهام شرکت‌های مسافربری هوایی و بخش‌های توریستی و به طور کلی همه بنگاه‌های اقتصادی که بیشترین لطمه را از همه گیری کرونا دیده اند، با افزایش قابل توجهی روبرو شدند.

بیشتر محافل علمی و تحقیقی پزشکی در مورد جدی بودن این واکسن نظر مثبتی دارند و آن را سرآغازی برای مبارزه مؤثر با ویروس کرونا و بیماری کووید-۱۹می دانند. هر چند هنوز پرسش‌ها و ابهاماتی در مورد میزان تاثیر نهایی این واکسن و همچنین مدت تاثیر آن در مقابل ویروس وجود دارد، ولی دو موضوع اقتصادی از همه اکنون ذهن کارشناسان و دست اندرکاران در این زمینه را بخود مشغول کرده است. با توجه به تولید دوز پیش بینی شده از سوی "فایزر" که در سال ۲۰۲۱ در حدود یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون دوز است و آمریکا و اروپا و دیگر کشور‌های پیشرفته و ثروتمند جهان اکثریت دوز‌های واکسنی که قرار است فایزر تولید کند را ازهم اکنون پیش خرید کرده اند، این پرسش مطرح می‌شود که آیا سایر کشور‌های جهان، خصوصاً کشور‌های فقیر جهان چه باید بکنند؟ آیا آن‌ها سهمی از این نوآوری نخواهند داشت و باید صبر پیشه کرده تا پس از کشور‌های ثروتمند، نوبت به آن‌ها برسد و یا به واکسن‌های احتمالی دیگر در آینده چشم بدوزند. به هر حال این موضوع می‌تواند بحث بر سر فقدان عدالت اقتصادی و اجتماعی در عرصه جهانی بین کشور‌های ثروتمند و فقیر را خصوصاً در زمینه بهداشت داغ کند.

در همین رابطه در همایش پاریس برای صلح جهانی که روز پنجشنبه برگزار شد، امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه طی سخنانی به ابتکار ACT A اشاره کرد و گفت: «با رها کردن بخشی از بشریت نمی‌توانیم در مقابله با ویروس (کرونا) پیروز شویم.»
یادآور می‌شویم که ابتکار ACT A به معنی شتاب دادن به همکاری پیشگامانه جهانی برای توسعه، تولید و دسترسی عادلانه به آزمایشات، درمان‌ها و واکسن‌های کووید-۱۹ است. کوتاه سخن اینکه این ابتکار همبستگی و چند جانبه گرایی را برای همه کشور‌ها و مردم جهان از غنی و فقیر تجویز می‌کند.
در همین حال تدروس ادهانوم، رئیس سازمان جهانی بهداشت در این همایش از کمبود اعتبار برای مبارزه مؤثر با بیماری کووید-۱۹ گلایه کرد و از کشور‌های جهان خواست رفتار‌های خودخواهانه را رها کرده و برای مبارزه با این بیماری به همبستگی جهانی" آری" بگویند:
مکانیزم ACTA تنها در صورتی می‌تواند از رؤیا به واقعیت تبدیل شود که برای اجرای آن تأمین اعتبار مالی کافی وجود داشته باشد. اعتبار در اختیار این ابتکار اکنون ۲۸.۵ میلیارد دلار است و برای حفظ آهنگ حرکت اولیه ما به صورت فوری به چهار و نیم میلیارد دلار نیاز داریم. در مرحله بعدی، ما باید دسترسی عادلانه همه مردم جهان را به واکسن‌ها، معالجه‌ها و آزمایشات تضمین کنیم. ما باید پیشرفت‌ها در این زمینه را به صورت دارایی مشترک جهانی ببینیم و نه به عنوان کالا‌های خصوصی، نگرشی که موجب کنار گذاشتن بخش مهمی از مردم است. پایان دادن به همه گیری کرونا یک چالش بزرگ علمی و مالی است، همچنین همکاری در این باره برای جوامع ما یک آزمایش است. اکنون زمان آن فرا رسیده است که کشور‌های جهان باید منافع خودخواهانه را کنار گذاشته و به همبستگی "آری" بگویند.»

واکسن به فقرا می‌رسد؟
گفتی است که شرکت آمریکایی "فایزر" از جمله شرکت‌های دارویی جهان است که از کمک‌های دولتی و بین المللی برای تولید این واکسن استفاده نکرده است. هزینه‌های تحقیق و توسعه این شرکت با سرمایه گذاری خود این شرکت انجام گرفته است. این موضوع می‌تواند دو مشکل عمده را ایجاد کند. نخست اینکه قیمت واکسن تولیدی را شرکت "فایز" تعیین می‌کند و تا زمانی که شرکت‌های دیگر نهایی شدن تولید واکسن را اعلام نکرده اند، واکسن فایزر جنبه انحصاری دارد و قطعاً قیمت آن بالا خواهد بود و حاشیه چانه زنی کشور‌ها برای پائین آوردن قیمت بسیار محدود خواهد بود. برخی از کارشناسان پیش بینی می‌کنند که قیمت هر دوز واکسن فایزر دست کم ۵۰ تا ۶۰ دلار باشد. دوم اینکه هر چند کشور‌های ثروتمند جهان قادر خواهند بود این قیمت‌های بالا را پرداخت کنند، کشور‌های با در آمد کمتر و فقیر جهان، خصوصاً با جمعیت گسترده خود قادر به پرداخت واکسن "فایزر" به این قیمت نخواهند بود. فقط یک لحظه تصور کند که کشور هند بخواهد یک میلیارد واکسن برای پانصد میلیون نفر از مردم خود سفارش دهد (دو واکسن برای هر فرد ضرورت دارد) باید رقمی در حدود ۶۰ میلیارد دلار پرداخت کند. تازه هند یک کشور نوخاسته صنعتی است و اقتصاد آن طی دو دوهه گذشته رشد چشم گیری داشته است. در چنین شرایطی، حساب کشور‌های فقیر قاره آفریقا از همین حالا معلوم است. آن‌ها که برای دستیابی به دارو‌های معمولی با مشکل روبر هستند، نمی‌توانند مردم خود را در برابر کرونا واکسینه کنند.
افزون بر موضوع عدالت اقتصادی واکسن ضد کرونا "فایزر" یک مشکل دیگر نیز دارد. در تولید واکسن "فایزر" از فناوری موسوم به "ام آر ان اِی" استفاده شده که شامل تزریق بخشی از مختصات ژنتیک ویروس در بدن انسان است که شاخک‌های پروتئینی ویروس کرونا را تکثیر کرده است و در نتیجه نظام ایمنی بدن را تحریک می‌کند. اما این گونه واکسن بسیار بی‌ثبات است و باید در دمای منفی زیر ۸۰ درجه سانتیگراد نگاه‌داشته شود. این امر نگهداری و نقل و انتقال آنرا دشوار و پرهزینه می‌کند.
ظرفیت سازندگان دستگاه‌های ایجاد سرما هم اکنون در جهان بسیار محدود است و به چند کشور پیشرفته صنعتی جهان مانند ژاپن، کره جنوبی و آمریکا و نوخاسته جهان مانند هند محدود می‌شود. با اعلام خبر واکسن "فایزر" سهام این شرکت‌ها در بورس به نحوی انفجاری رشد کرده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ساعت ۲۴، تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۳۹۹، کد خبر: ۵۲۰۷۱۲، www.saat۲۴.news