شعار سال: با یک نگاه اجمالی روشن است که برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران، توان دفاعی موشکی و روابط منطقه‌ای اساس استقلال راهبردی تهران را در منطقه غرب آسیا را شکل می‌دهند. بدون این سه‌گانه مهم اساساً ایران کشوری غیرقابل دفاع در مقابل تهدیدات مختلف امنیتی است و احتمال به خطر افتادن حوزه سرزمینی و امنیت کشور به شدت بالا می‌رود. در طول ۴ سال گذشته ترامپ تلاش کرد تا این سه‌گانه مهم را با ایجاد بحران‌های امنیتی و اقتصادی به خصوص در حوزه تحریم هدف قرار دهد که به دلیل مقاومت سرسختانه ایران موفق نشد و تلاطم‌های ناشی از همه‌گیری کرونا و سوءمدیریت آن در آمریکا اجازه حضور وی در دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را نداد. با این که «جیک سالیوان» معاون امنیت ملی دولت آینده بایدن برگشت به برجام را اولویت اصلی واشنگتن در آینده اعلام کرده، اما سؤال اینجاست که آیا می‌توان بر این باور بود که تلاش آمریکا برای هدف قرار دادن این سه‌گانه امنیت‌ساز کاهش یافته است؟ این مساله پیامی مهم برای ایران دارد. صرفنظر از هرگونه توافقی در عرصه سیاسی تا زمان وابستگی ایران به برجام امکان استفاده از چماق تحریم‌ها وجود دارد و طرف اصلی حساب ایران در این ماجرا آمریکایی‌ها هستند. واقعیت این است که در چشم‌انداز راهبردی آمریکایی‌ها در مقابل ایران، هدف اصلی از تحریم صرفنظر از اهداف کوتاه‌مدت و میان‌مدت آن، جلوگیری از اجرای برنامه توسعه ایران در بلندمدت است. نگاهی به عملکرد آمریکایی‌ها در موضوع تحریم از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۲۰ به خوبی این الگو را نشان می‌دهد. ابزار تحریم سلاحی است که نه تنها به آمریکایی‌ها امکان مدیریت بهره‌مندی ایران از ذخایر سرشار خود را می‌دهد بلکه به‌زعم خود هرگونه کنش راهبردی از طرف ایران را با استفاده از این ابزار مهار کرده یا تقلیل می‌دهند.

امکان بازگشت تحریم‌ها در هر زمانی با میل آمریکا عملاً به این معناست که هر برنامه میان‌مدتی برای توسعه ایران باید با این تبصره نوشته شود که در هر موقعیتی با بازگشت تحریم‌ها کشور دسترسی خود را به بخش مهمی از منابع متعارف خود از دست بدهد. علاوه بر این عدم دسترسی پایدار ایران به یک نظام تسویه پولی بین‌المللی دست بالای آمریکایی‌ها را در مقابل تهران در هر شرایطی حفظ خواهد کرد.

علاوه بر این چین در حال توسعه توانمندی‌های خود در عرصه شبکه‌های حمل و تولید منابع اساسی انرژی، فناوری‌های پیشرفته همچون هوش مصنوعی و برتری محاسباتی است که به نظر می‌رسد به اهداف اولیه خود تا سال ۲۰۲۵ می‌رسد. از سوی دیگر مهم‌ترین کانال‌های تأمین منابع حیاتی ایران از جمله غذا و دارو زیر بار فشار تحریم‌ها خواهد بود که شاید بارزترین نمونه آن بحث تأمین واکسن کرونا باشد. با وجود این که آمریکایی‌ها به ظاهر اعلام کرده‌اند که مخالفتی با تراکنش‌های مرتبط با تأمین اقلام دارویی و غذایی ندارند باز هم بانک‌ها از انجام آن خودداری می‌کنند.

اخلال در ورود کالا‌های غذایی اساسی نیز جزو مشکلاتی که همیشه گریبان ایران را خواهد گرفت که نمونه آن عدم تأمین به موقع نهاده‌های اساسی و دامی به علت فشار تحریم‌ها و بالا رفتن فشار علیه جامعه ایران بود. همین مساله می‌تواند به ابزاری بدل شود که ایران به تدریج در حوزه‌های اساسی قدرت سخت خود همچون برنامه موشکی و روابط منطقه‌ای نیز تحت فشار قرار بگیرد. کمااینکه مقامات دولت بایدن گفته‌اند که تنها در صورتی به برجام باز خواهند گشت که موافقت ایران را برای مذاکرات گسترده در حوزه منطقه‌ای و موشکی نیز دریافت کنند. این همان راهبردی بود که ترامپ در قبال ۱۲ خواسته اعلامی از سوی پامپئو در موسسه هریتج به دنبال آن بود و حالا در قالب بازگشت به برجام دنبال می‌شود.