شعار سال: روستانشینان سیستان و بلوچستان سال‌هاست از نبود آب شرب سالم و بهداشتی رنج می‌برند.  بودجه در نظر گرفته شده برای کل استان ۱۳هزار و ۷۸۷میلیارد تومان است؛ حال آن‌که نماینده مردم سراوان می‌گوید حل مشکل تأمین آب در پهناورترین استان کشور به ۴۰۰میلیون دلار اعتبار نیاز دارد. آمار‌ها اعلامی از وضعیت نگران‌کننده مردم سیستان و بلوچستان در دسترسی به آب سالم حکایت می‌کند؛ به‌عنوان مثال تنها ۱۹درصد مردم چابهار به آب سالم دسترسی دارند و ۸۱درصد دیگر به‌صورت سقایی آب‌رسانی می‌شوند. در سایر شهر‌ها هم اوضاع دست کمی از چابهار ندارد. شاید اگر در سال‌های گذشته ۲۰درصد یارانه ۱۲۳هزار میلیارد تومانی ارز دولتی برای توسعه سواحل مکران اختصاص داده شده بود، اکنون شرایط متفاوت بود.

سیستان و بلوچستان سال‌هاست که زمین‌گیر خشک‌سالی شده و رد نمک تفتیده بر جای‌جای خاکش دیده می‌شود. خاک شور و نبود آب، زمین‌های کشاورزی را سوزانده و باغ‌های موز و خرما را خشکانده است. دسترسی به آب سالم حالا رؤیای مردمان سیستان و بلوچستان شده؛ مردمانی که حتی راه هم ندارند و تنها شش‌درصد جاده‌هایشان را آزادراه‌ها تشکیل می‌دهد. چند سالی است که هر روز بر تعداد‌ خانواده‌های که به امید کسب لقمه‌ای نان و نام دست‌یافتن به حداقل‌های حقوق انسانی راهی شهر‌ها و روستا‌های دیگر می‌شوند، افزوده می‌شود.

به‌زودی ۹۰درصد روستا‌های سیستان خالی خواهند شد

حبیب‌الله دهمرده، نماینده مردم سیستان، در این باره به بازار می‌گوید: اگر وضعیت به‌همین منوال پیش رود، چند سال دیگر ۹۰درصد روستا‌های پهناورترین استان کشور خالی خواهند شد. استانی که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، وعده داده بود که در بودجه۱۴۰۰ به‌صورت ویژه دیده شوند، همچنان در کسب منابع بودجه‌ای فقیر است. آن‌گونه که بهارستان‌نشین‌ها می‌گویند اگر لایحه پیشنهادی مجلس با‌ همین وضعیت به تصویب برسد،  بحران آب در این استان حل نشده باقی می‌ماند. دولت بودجه پهناورترین استان کشور در لایحه پیشنهادی را حدود ۱۳هزار و ۷۸۷میلیارد تومان در نظر گرفته؛ این درحالی است که نماینده مردم سراوان می‌گوید: حل مشکل تأمین آب این استان به ۴۰۰میلیون دلار‌ یا ۱۰هزار میلیارد تومان (برمبنای دلار ۲۵هزار تومانی)، یعنی معادل ۷۶درصد بودجه کل استان اعتبار نیاز دارد. اعتباری که به گفته ملک‌فاضلی اگر اختصاص یابد، تا پنج‌سال دیگر تمام مردم این استان از آب آشامیدنی سالم بهره‌مند خواهد شد.

پایان طرح اضطراری انتقال آب به زاهدان در امسال

آمار‌ها اعلامی از وضعیت نگران‌کننده مردم سیستان و بلوچستان در دسترسی به آب سالم حکایت می‌کند؛ به‌عنوان مثال تنها ۱۹درصد مردم چابهار به آب سالم دسترسی دارند و ۸۱درصد دیگر به‌صورت سقایی آب‌رسانی می‌شوند. در سایر شهر‌ها هم اوضاع دست کمی از چابهار ندارد. با وجود این مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران می‌گوید: دولت نگاه ویژه‌ای به مشکل تأمین آب این استان دارد. به گفته حسن رضوی، طرح اضطراری انتقال آب به زاهدان امسال به اتمام می‌رسد و سال آینده شاهده بهره‌برداری از طرح کامل آن خواهیم بود.

او همچنین به دیگر اقدامات انجام‌شده اشاره کرد و گفت: در سیستان و بلوچستان ۲۰۰ تا ۳۰۰کیلومتر لوله‌گذاری برای انتقال آب درون‌استانی انجام شده؛ همچنین بررسی‌ها برای انتقال آب از دریای عمان انجام شده، اما مشکل اصلی تأمین اعتبار است.

آن‌گونه که از گفته‌های مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران برمی‌آید،  انتقال هر مترمکعب آب‌ بین پنج تا ۱۰هزار تومان هزینه برای دولت دارد که تأمین آن بدون وجود سرمایه‌گذار بخش خصوصی مشکل است. حالا اگر قرار باشد، هزینه شیرین‌سازی را هم به آن اضافه کنیم، متوجه بار مالی اجرای این پروژه خواهیم بود.

بخش خصوصی حاضر به سرمایه‌گذاری در انتقال آب از عمان نمی‌شود

بسیاری از کارشناسان یکی از راه‌های علاج حل بحران آب در سیستان و بلوچستان را انتقال آب از دریای عمان می‌دانند، راهکاری که هزینه‌های بالای آن مانع ورود دولت به آن شده است. کارشناس سابق منابع آب وزارت نیرو پیش‌تر گفته بود: انتقال و شیرین‌سازی هر مترمکعب آب از دریای عمان حدود یک‌دلار هزینه دارد. هر چند که‌ این هدایت فهمی معتقد است دسترسی به آب شرب سالم اولین و مهم‌ترین حقوق بشری است و‌ مسأله اقتصادی آن مهم نیست، اما رضوی می‌گوید:‌ اجرای این طرح‌ نیازمند سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است.

سواحل مکران توسعه پیدا کند، سرمایه‌گذار پیدا می‌شود

اما سؤال این‌جاست در استانی که حتی جاده ندارد، چطور بخش خصوصی حاضر به سرمایه‌گذاری در آن می‌شود؟ براساس آمار موجود‌ طول راه‌های سیستان و بلوچستان بدون احتساب راه‌های روستایی، پنج‌هزار و ۵۸۴ کیلومتر بوده که از این میزان ۳۳۴کیلومتر، یعنی فقط شش‌درصد بزرگراه است. جالب است بدانید در هرمزگان از دوهزار و ۹۹۲ کیلومتر راه، ۶۵۰کیلومتر یعنی ۲۲درصد راه‌ها بزرگراه، در‌ کرمان از شش‌هزار و ۸۴۴ کیلومتر راه، یک‌هزار و ۹۴۳ کیلومتر یعنی ۲۸ درصد آن بزرگراه و در یزد از دوهزار و ۲۱۹ کیلومتر راه، ۶۸۶کیلومتر یعنی ۳۱درصد بزرگراه است.  پهناورترین استان کشور که دست بر قضا فقیرترین هم هست،  با وجود این‌که ۵/۲ برابر هرمزگان و یزد وسعت دارد، طول بزرگراه‌های آن نصف این استان‌هاست.

با وجود این مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران می‌گوید: این‌که بخش خصوصی وارد این حوزه شود، اتفاق جدیدی نیست. در اصفهان شاهد راه‌اندازی هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری در بحث انتقال و تأمین آب بودیم. در کرمان هم تجربه‌های موفقی را در این حوزه داشتیم. جدای از این‌ با توسعه سواحل مکران و‌ رونق و آبادانی این منطقه مشکل سرمایه‌گذاری در حوزه انتقال آب از دریای عمان حل خواهد شد.

یارانه ارزی مهم‌تر است یا توسعه سواحل مکران؟

قرار بود‌ که سواحل مکران را توسعه دهیم. توسعه که ندادیم هیچ، هر روز شرایط درحال بدتر شدن است. استانی که قرار بود با توسعه سواحل مکران به یکی از قطب‌های اصلی اقتصادی تبدیل شود، هر روز بر تعداد فقرایش افزوده می‌شود.  این بخشی از گفته‌های نماینده مردم سراوان است که معتقد است تمامی دولت‌ها به‌نوعی نسبت به وضعیت استان‌های محروم بی‌تفاوت بوده و معمولاً به‌دنبال افزایش بودجه استان‌های سفارش شده برخی از افراد صاحب نفوذ بوده‌اند.

فاضلی همچنین گریزی هم به مفاد لایحه بودجه می‌زند و می‌گوید: دولت برای توسعه سواحل مکران فقط یک‌هزار میلیارد تومان اختصاص داده است؛ این درحالی چندین برابر این رقم را دولت یارانه ارزی پرداخت می‌کند. یارانه‌ای که نصیب عده‌ای خاص شده و تاکنون نتوانسته به بهبود وضعیت معیشت خانوار منجر شود.

رونق سواحل مکران تنها با اختصاص ۲۰درصد یارانه ارزی بی‌حاصل

براساس آماری که مرکز پژوهش‌های مجلس در تابستان امسال اعلام کرده، دولت در پنج‌ماهه اول سال حدود چهارمیلیارد تومان ارز چهارهزار و ۲۰۰ تومانی توزیع کرده است. همچنین براساس اعلام بانک مرکزی دولت سال گذشته ۱۴میلیارد دلار ارز چهارهزار و ۲۰۰ تومانی پرداخت کرده است که اگر میانگین قیمت دلار در این سال را حدود ۱۳هزار تومان در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم دولت حدود ۱۲۳هزار میلیارد تومان یارانه ارزی بی‌حاصل پرداخته است. یک حساب کتاب ساده نشان می‌دهد که اگر ۲۰ درصد یارانه ارزی بی‌حاصل را صرف رونق سواحل مکران کرده بود، حالا شرایط برای مردمان سیستان و بلوچستان زمین تا آسمان فرق می‌کرد. دولت در لایحه پیشنهادی بودجه اعلام کرده ۱۷۰میلیون یورو (از‌ بند «هـ» تبصره۴) صندوق توسعه ملی برای برای طرح‌های اولویت‌دار کشور اختصاص پیدا کند؛،  اما مسأله این‌جاست که طرح اولویت‌دار کشور یکی‌ـ دوتا نیست. از تأمین آب غیزانیه و فاضلاب خوزستان گرفته تا سطح پایین دسترسی مردم سیستان و بلوچستان به آب شرب سالم و زنان و فرزندانی که برای نوشیدن آب راهی هوتک‌ها می‌شوند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سبزینه، تاریخ انتشار: ۲۵ آذر ۱۳۹۹، کد خبر: ۹۰۶۶۰، shahr.ir