شعار سال: کتاب خواندن یکی از سرگرمی‌های فرهنگی شناخته شده در زمان همه‌گیری بیماری کووید-۱۹ است. لازم نیست زیاد به گذشته برگردیم، فقط چند سالی است که امکان دسترسی به کتاب الکترونیک و صوتی مهیا شده؛ امکانی که در شرایط شیوع بیماری، دسترسی به کتاب را ساده‌تر کرده است. افراد بدون نیاز به خروج از خانه یا ارتباط با افراد دیگر و با صرف هزینه کم‌تر می‌توانند کتاب صوتی و الکترونیک تهیه کنند.

یکی از مخاطبان کتاب‌های الکترونیک، در بیان علت استفاده از این کتاب‌ها به خبرنگار ایرناپلاس گفت: خانه ما ۶۰ متری و اجاره‌ای است، جایی برای نگهداری کتاب نداریم. همچنین جابجایی کتاب به دلیل تغییر محل زندگی، برایمان خیلی سخت بود. این مساله باعث شد بیشتر از کتاب‌های الکترونیک استفاده کنم.

او عضو دو کتابفروشی الکترونیک است و در هر کدام کتابخانه‌ای دارد که اگر کتاب‌ها را به صورت کاغذی تهیه می‌کرد، نیاز به فضای بزرگی برای نگهداری داشت. اما این مخاطب از اینکه نمی‌تواند کتاب‌هایش را به دوستانش قرض بدهد، ناراضی است.

توجه به کتاب الکترونیک بیشتر شد

تعداد زیادی از ناشران اقدام به تولید فایل الکترونیک کتاب‌هایشان کرده‌اند، برخی فایل صوتی از کتاب‌ها تولید می‌کنند یا برای تولید این فایل‌ها با شرکت‌های فعال در این حوزه همکاری می‌کنند.

فروشگاه آنلاین کتابراه، فضایی است که مخاطبان این حوزه می‌توانند به تولید‌های تعداد زیادی از ناشران دسترسی داشته باشند. مجید شریفی مدیر این فروشگاه درباره تاثیر کرونا بر فروش کتاب الکترونیک و صوتی به خبرنگار ایرناپلاس گفت: با توجه به اینکه دسترسی به کتاب الکترونیکی و صوتی ساده‌تر است، نیازی نیست افراد برای تهیه آن از خانه خارج شوند و به کتابفروشی و مراکز خرید مراجعه کنند؛ همین عوامل باعث شده مردم به میزان بیشتری نسبت به گذشته به این سبک کتاب‌ها توجه کنند.

به گفته شریفی، در محدوده‌های زمانی که شرایط رعایت پروتکل‌های بهداشتی سخت‌تر می‌شود، مخاطبان بیشتری برای خرید کتاب صوتی و الکترونیک مراجعه می‌کنند. تا جایی که در دوره‌هایی میزان فروش تا ۵۰ درصد هم افزایش پیدا کرده است.

همچنین زمانی که امکان دسترسی مردم به بازار کتاب وجود دارد، توجه زیادی به این سبک کتاب‌ها می‌شود. مریم خانه‌دار و ۵۶ ساله، به طور میانگین ماهی سه کتاب می‌خواند، اما به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی زمان بیشتری را نسبت به گذشته در خانه می‌گذراند. او درباره استفاده از کتاب‌های صوتی در خانه به خبرنگار ایرناپلاس گفت: وقتی کار‌های خانه را انجام می‌دهم یا زمانی که می‌خواهم مقداری استراحت کنم، کتاب صوتی گوش می‌کنم؛ اینگونه زمان سریع‌تر می‌گذرد و احساس می‌کنم زمانم را هدر نداده‌ام.

وی درباره عادت خرید کتاب الکترونیک که این روز‌ها بیشتر از گذشته انجام می‌دهد، توضیح داد: کتاب‌هایی را به صورت الکترونیک مطالعه می‌کنم که فقط یکبار خوانده و کنار گذاشته می‌شود مانند رمان؛ سعی می‌کنم کتاب‌های شعر یا تاریخی را به صورت کاغذی بخرم تا بتوانم هر زمان لازم بود به آن‌ها مراجعه کنم.

برخی ناشران کتاب الکترونیک را به خوبی نمی‌شناسند

مدیر فروشگاه اینترنتی کتابراه با اعلام اینکه پرفروش‌های نشر کاغذی، بیشتر مورد توجه افرادی است که از کتاب صوتی و الکترونیک استفاده می‌کنند، افزود: در حوزه کتاب‌های الکترونیک و صوتی، جنس مخاطب تفاوت زیادی ندارد. در کتابراه برای معرفی کتاب‌ها در حد خوبی اقدام کرده‌ایم، اما در میان فعالان این حوزه و همچنین مسئولان فعالیت زیادی انجام نشده است. در حالی که آن‌ها نقش پررنگ‌تری دارند و می‌توانند تاثیرگذارتر عمل کنند. گاهی ناشران نیز آشنایی زیادی با این فضا ندارند، در نتیجه هنوز آگاهی عمومی در حد بالایی نیست.

آگاهی‌رسانی برای هر پدیده تازه، اقدامی است که موجب استفاده تعداد بیشتری از مردم از امکانات در دسترس می‌شود. عرضه‌کنندگان، ناشران و مسئولان هر کدام در حوزه فعالیت خود می‌توانند تاثیر زیادی بر میزان آشنایی عمومی با کتاب‌های الکترونیک و صوتی داشته باشند.

شریفی در این‌باره گفت: بسیاری از ناشران با افزایش آگاهی عمومی از کتاب‌های الکترونیک و صوتی و مزایای آن، بهره‌مند می‌شوند. همچنین معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد از این راه به اهداف خود نزدیک‌تر می‌شود.

به گفته شریفی، تهیه پادکست و ویدئو برای معرفی کتاب‌های الکترونیک و صوتی می‌تواند نتیجه‌بخش باشد، زیرا بسیاری از مخاطبان در فضای مجازی زمان می‌گذرانند و با این روش می‌توانند با این سبک از دسترسی به کتاب آشنا شوند.

امیر از افرادی است که نمی‌تواند بدون کتاب یک روز را به شب برساند، او درباره چگونگی تغییر عادتش از کتاب کاغذی به الکترونیک بعد از ۵۰ سالگی به خبرنگار ایرناپلاس گفت: یک روز پسرم به من کتابی در فضای مجازی معرفی کرد، از آن روز کتاب الکترونیک می‌خوانم. اما برخی کتاب‌ها در حوزه معماری که نقشه‌های بزرگ دارند، معمولا به خوبی الکترونیک نمی‌شوند، سعی می‌کنم در حوزه معماری کتاب کاغذی تهیه کنم.

او با بیان اینکه ریسک بیرون رفتن از خانه زیاد است، گفت: بعضی کتاب‌ها را این روز‌ها به صورت الکترونیک می‌خوانم و اگر لازم بود تا کتاب کاغذی آن را تهیه کنم، به صورت تلفنی از کتاب‌فروشی که سال‌ها از او خرید کردم، کتاب‌هایم را تهیه می‌کنم.

عاطفه یکی از افرادی است که از کتاب صوتی استفاده می‌کند، اما نمی‌تواند کتاب الکترونیک بخواند، زیرا چشمانش زود خسته می‌شود. علت اصلی خستگی چشم در خواندن کتاب‌های الکترونیکی، نور آبی و اشعه‌هایی است که از مانیتور سیستم به چشم می‌رسد. برای رفع این موارد افراد می‌توانند به چشم پزشک مراجعه کنند و با عینک‌های مناسب این کار آشنا شوند. همچنین نرم‌افزار‌های مخصوص تنظیم نور سیستم طراحی شده است.

مردم نمی‌دانند دانلود غیرقانونی کتاب، سرقت است

ایران هنوز به کنوانسیون برن نپیوسته است، اما از سال ۴۸ قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان تصویب شده و همه ملزم به رعایت آن هستند. این در حالی است که فایل بسیاری از کتاب‌ها در فرمت‌های PDF و MP ۳ در فضای مجازی منتشر می‌شود.

شریفی با تاکید بر اینکه به مقتضای سال‌ها فعالیت در حوزه فروش کتاب الکترونیک و صوتی، شناخت خوبی از مخاطبان به‌دست آورده است، گفت: تا حد زیادی مردم اطلاع ندارند که دانلود رایگان کتاب‌ها سرقت فرهنگی و کار غیرقانونی است. مردم نمی‌دانند که این اقدامات چه تاثیری بر صنعت نشر دارد.

او ادامه داد: مشکل در فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی است، مردم باید آگاه شوند تا شیوه غیرقانونی دسترسی، چه آسیبی بر زنجیره نشر از مولف، مترجم، ناشر، تولیدکننده فایل‌های الکترونیک، صوتی و... می‌زند و حقوق این افراد نادیده گرفته می‌شود. این روند به ضرر مردم است و این آسیب باعث می‌شود تا تولید آثار با کیفیت بعدی، کمتر و منافع ناشر، مولف و مترجم نادیده گرفته شود.

به گفته مدیر فروشگاه اینترنتی کتابراه، برای حمایت از کتاب‌های الکترونیک و صوتی و جلوگیری از انتشار آن‌ها در فضای مجازی قوانین وجود دارد. او افزود: باید در این حوزه اطلاع‌رسانی شود و با افرادی که به صورت غیرقانونی فایل‌ها را منتشر می‌کنند، برخورد قانونی شود.

شریفی با بیان اینکه بیشتر عناوینی که در فضای مجازی به صورت غیرقانونی منتشر می‌شود، کتاب‌هایی هستند که فایل کتاب الکترونیک آن‌ها تهیه نشده، افزود: معمولا نسخه الکترونیک این کتاب‌ها موجود نیست و با اسکن از کتاب کاغذی، فایل پی. دی. اف تهیه می‌شود. کمتر کتابی که فایل الکترونیک آن منتشر شده، به صورت غیرقانونی در فضای مجازی بارگذاری می‌شود.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایرنا، تاریخ انتشار: ۲۵ بهمن ۱۳۹۹، کد خبر:۸۴۲۲۴۶۲۶، irna.ir