شعار سال: کشور ایران، به رغم تحریم‌های بین‌المللی در طی دهه‌های گذشته تقریباً در همه جنبه‌های علم و فناوری رشد چشمگیری داشته است. گواه این امر، افزایش تعداد مراکز آموزش عالی، دانشجویان و انتشار مقالات علمی است. جمعیت دانشجویان ایران از ۱۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۵۷ به ۳.۵ میلیون نفر در سال ۱۳۹۹ رسیده است. رشد تولید محتوای علمی در ایران پس از قرن جدید میلادی شتاب زیادی به خود دید به طوری که در سال ۲۰۱۱ مجله معتبر نیوساینتیست طی مقاله‌ای اعلام کرد ایران از منظر رشد علمی «در رتبه اول جهان» قرار دارد. کشور ما در بخش‌های مختلف علوم از جمله هوافضا، فناوری هسته‌ای، تجهیزات پزشکی و تحقیقات سلول‌های بنیادی، شبیه‌سازی و... گام‌های بلندی را برداشته است. ایران در طول تاریخ همواره مهد علم و دانش بوده است و دانشمندان ایرانی در حوزه پزشکی، ریاضیات، نجوم و فلسفه و... مشارکت برجسته‌ای داشته‌اند. امروزه دانشمندان ایرانی در تلاشند تا دوران طلایی علم را در کشور احیا کنند و خود را به سطح اول فناوری جهان برسانند.

ایران در زمینه انرژی از منظر تولید مقالات و محتوای علمی در رتبه ۱۲ جهان قرار دارد. کشورمان دارای مهارت فنی و تخصصی راه‌اندازی نیروگاه‌های برق آبی، گازی (و سیکل ترکیبی) است. همچنین کشورمان در میان چهار کشور جهان است که توانایی تولید توربین‌های گازی پیشرفته V ۹۴.۲ را داراست و قادر است تمام قطعات مورد نیاز پالایشگاه‌های گاز خود را تولید کند.

ایران ضمناً سومین کشور در جهان است که فناوری تبدیل گاز به مایعات (GTL) را توسعه داده است و ۷۰ درصد تجهیزات صنعتی خود شامل توربین‌های مختلف، پمپ‌ها، کاتالیزورها، پالایشگاه‌ها، تانکر‌های نفت، سکو‌های نفتی، سکو‌های دریایی و ابزار‌های اکتشافی را در داخل کشور تولید می‌کند. ایران از معدود کشور‌هایی است که به فناوری و دانش فنی حفاری در آب‌های عمیق رسیده است. احداث نیروگاه هسته‌ای دارخوین با طراحی بومی ایران از سال ۲۰۱۶ شروع شده است. ایران چهارمین ذخایر بزرگ نفتی و بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان را دارد و یک ابرقدرت انرژی محسوب می‌شود. کشورمان عضوی از اوپک است و تقریباً ۵۰٪ از درآمد دولت را از طریق صادرات نفت تأمین می‌کند. ایران همچنین توانایی تولید انرژی قابل توجهی از منابع تجدیدپذیر را داراست. به دلیل نزدیک بودن کشور به خط استوا، ۹۰٪ از مساحت کشورمان می‌تواند حداقل ۳۰۰ روز در سال انرژی خورشیدی تأمین کند.

نفت

ایران دارای دومین ذخایر نفتی جهان است و سومین صادر کننده بزرگ آن محسوب می‌شود. طبق برآورد‌های سال ۲۰۰۶، ایران حدود پنج درصد از کل تولید نفت خام جهانی را در اختیار دارد. کل مایعات تولیدی کشورمان می‌تواند تا ۴.۲ میلیون بشکه در روز برسد که ۳.۸ میلیون بشکه آن نفت خام است. در اواخر دهه ۲۰۰۰، نسبت ذخایر به تولید نفت ایران (که میزان ذخایر باقیمانده از یک منبع تجدیدناپذیر در طول زمان را نشان می‌دهد) ۸۹.۴ بود که بالاترین میزان در جهان محسوب می‌شد.

 

گاز طبیعی

ایران سومین تولیدکننده گاز طبیعی جهان است (با ۱۸۴ میلیارد متر مکعب و ۵.۱٪ از کل جهان) این انرژی در درجه اول برای تولید برق خانگی یا تولید گرما استفاده می‌شود. مشخص شده است که این میادین حدوداً ۳۳، ۶۲۰ کیلومتر مکعب ذخایر گاز طبیعی دربردارند. از قرن بیست‌ویکم مشخص شد که سهم بزرگی از ذخایر گاز طبیعی ایران استفاده نشده و حدود ۶۲٪ از این ذخایر در زمینه‌های غیرمرتبط واقع شده است. انتظار می‌رود تولید گاز طبیعی ایران طی چند سال آینده به دلیل ادامه کشف در مناطق پارس شمالی و پارس جنوبی افزایش یابد.

انرژی هسته‌ای

برنامه هسته‌ای ایران شامل چندین سایت تحقیقاتی، دو معدن اورانیوم، یک راکتور تحقیقاتی و امکانات پردازش اورانیوم است که شامل سه کارخانه غنی‌سازی است. ایران در سال ۱۹۷۰ به عضویت پیمان منع گسترش سلاح هسته‌ای (NPT) درآمد و برنامه هسته‌ای خود را منوط به تأیید بین‌المللی آژانس انرژی هسته‌ای کرد.

ایران قصد دارد از طریق فناوری هسته‌ای ۲۳۰۰۰ مگاوات برق را برای تأمین تقاضای فزاینده خود تولید کند. اولین راکتور از چهار راکتور ۹۱۵ مگاواتی نیروگاه هسته‌ای بوشهر که با کمک روسیه ساخته شده است پس از تأخیر فراوان و برنامه‌ریزی نیروگاه هسته‌ای بومی دارخوین آنلاین شد.

 

انرژی خورشیدی

موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد ایران باعث شده است که ۹۰٪ از مساحت کشورمان، در معرض تابش کافی برای تولید انرژی خورشیدی طی ۳۰۰ روز از سال باشد. ایران سالانه به طور متوسط ۲۲۰۰ کیلووات ساعت تابش خورشید در متر مربع را داراست. انرژی خورشیدی ایران در سال ۲۰۰۵ به ۵۳ مگاوات و در سال ۲۰۱۱ به ۶۷ مگاوات رسید.

انرژی بادی

ایران توانایی تولید ۲۰ تا ۳۰ گیگاوات انرژی بادی را داراست که نیمی از کل نیاز‌های انرژی مصرفی کشور محسوب می‌شود. در سال ۲۰۱۲، ایران دارای ۱۶۳ توربین بادی با ظرفیت ۹۲۴۷۰ کیلووات بود.

ایران یکی از اعضای مجمع جهانی انرژی بادی است و در زمینه انرژی تجدیدپذیر برق بادی، سرمایه‌گذاری گسترده‌ای کرده است. با این وجود میزان یارانه‌های تخصیصی تولید برق از سوخت‌های فسیلی مانعی جدی بر سر راه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر محسوب می‌شود. میزان برق تولیدی انرژی بادی، سبب صرفه‌جویی ۴۲۵ هزار بشکه نفت در بخش نیروگاهی ایران شده و انتشار یک میلیون تن انواع آلاینده‌های زیست‌محیطی را کاسته است. براساس محاسبات علمی، کل پتانسیل برق بادی ایران به میزان ۳٫۶ الی ۶ گیگاوات تخمین زده شده است (این ظرفیت می‌تواند سبب صرفه‌جویی حدود ۱۲۷ الی ۲۳۰ هزار بشکه نفت در روز شود).

 

انرژی زمین‌گرمایی

ایران دارای پتانسیل تبدیل شدن به نهمین تولیدکننده بزرگ انرژی زمین‌گرمایی است. مطابق با تکتونیک جهانی، ایران تحت تأثیر فرورانش صفحه عربستان در زیر صفحه مرکزی ایران و چهار گسل رانش قرار می‌گیرد که کوه سبلان و کوه سهند و دو آتشفشان قفقاز نیز در این منطقه است. سبلان یک آتشفشان چینه‌ای بزرگ است (آتشفشانی مرتفع و مخروطی‌شکل که از روی هم قرارگرفتن لایه‌های گدازه، آذرآوار، سنگ آذرین و خاکستر آتشفشانی به‌وجود آمده است) که از ۳ قله به نام‌های سلطان (۴۸۱۱ متر)، هرم (۴۶۱۲ متر) و کسرا (۴۵۷۳ متر) تشکیل شده است. این آتشفشان آخرین بار در دوره زمین‌شناسی هولوسن (که ما همچنان در آن قرار داریم) فوران کرده است. کاسه آتشفشانی این کوه فرورفتگی در حدود ۴۰۰ متر طول و ۱۲ کیلومتر قطر ایجاد کرده است و ۹ چشمه آبگرم با دما در محدوده ۲۵ تا ۸۵ درجه سانتیگراد در آنجا وجود دارد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از آنا، تاریخ انتشار: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: ۵۷۸۴۵۱، www.ana.press