شعار سال : یکی از ضعیف‌ترین کشورهای اروپایی یعنی ایتالیا بدترین رفتارها را با مهاجران غیر قانونی می‌کند و شما هر از گاهی در اخبار می‌شنوید که کشتی مهاجران در دریا غرق شد و 400 نفر در این جریان کشته شدند. چه‌بسا برخی از این موضوعات سازمان یافته باشد تا مهاجران بترسند. برخی از کشورها طوری برخورد می‌کنند که از بدو ورود باید منتظر حوادثی باشند که حتی مرگ درون آن ماجرا است. اما کشور ما به این موضوع اصلاً فکر نمی‌کند و دوست ندارد برای مهاجران غیر قانونی اتفاقی پیش بیاید از اتباع غیر مجاز خواستیم تا سرپرست خانوار به هفت پیشخوانی که تعریف کردیم مراجعه کند. آنها در آنجا نوبت دهی شدند یک فرم‌هایی است که عکس سرپرست خانوار با دانش‌آموزان لازم التعلیم در آن ثبت می‌شود. مشخصات اولیه نوشته می‌شود. در مرحله بعدی به دفاتر کفالت مراجعه می‌کنند که در تهران 46 دفتر کفالت داریم. در این دفاتر اطلاعات اتباع ثبت می‌شود و از آنجا یک معرفی نامه می‌گیرند و به مدرسه منطقه خودشان مراجعه می‌کنند.

* هدی هاشمی

سرنوشت یا تقدیر همه‌شان یکی است. جنگ زندگی‌شان را ویران کرد. آنها را سرگردان و بی‌هویت. زنان و مردان افغان خانه و کاشانه را رها کردند و در سال‌های خیلی دور به ایران آمدند. خیلی از خانواده‌های افغان درد مشترک دارند، به چهره هایشان که نگاه کنی غم و خستگی را از لابه لای نگاه‌های سردشان می‌فهمی. این نه فقط در چهره مردان و زنان افغان بلکه در صورت کودکان و نوجوانان‌شان هم خودنمایی می‌کند. کودکان افغان مهاجران تنها هستند؛ همه‌شان سختی کشیده‌اند. وقتی پای درد و دل همین کودکان بنشینید بزرگ‌ترین خواسته و آرزوی‌شان تحصیل است. برخی از افغان‌هایی که در ایران زندگی می‌کنند کارت شناسایی ندارند و زندگی‌شان در ایران غیر قانونی است. از این‌رو کودکان‌شان هم حق تحصیل ندارند. اما آنها چند روزی است که شنیده‌اند، دولت ایران شرایط تحصیل اتباع غیر مجاز را هم فراهم کرده است. دولت از مسئولان وزارت آموزش و پرورش خواسته است که در سال جدید تحصیلی دانش‌آموزان 7 تا 18 ساله را که حتی به صورت غیر قانونی در کشور حضور دارند در مدارس به طور رایگان ثبت‌نام کنند. محسن همدانی مدیر کل اتباع و مهاجران خارجی استان تهران درباره این تصمیم دولت به پرسش‌های ما پاسخ می‌دهد.

* ایران نخستین کشوری است که به مهاجران غیر قانونی‌اش اجازه تحصیل می‌دهد. این فکر از کجا آمد؟ آموزش و پرورش زیر ساخت‌های لازم را برای پذیرش مهاجران غیر قانونی در مدارس دارد؟

دولت برای مهاجران فکر و ایده بسیار دارد و البته مسئولان ایرانی دوست دارند با انگیزه بسیار این ایده‌ها را اجرایی کنند. هر چند بعضاً زیرساخت‌های مناسب برای انجام کار در کشور وجود ندارد. درباره مهاجران غیر قانونی هم همین‌گونه است نگاه‌ها حمایت‌گرانه است. این نگاه در بین مسئولان هم وجود دارد اما در بسیاری موارد هم‌اکنون شرایط کمک فراگیر به این افراد وجود ندارد، زیر ساخت‌های فرهنگی و فیزیکی هنوز فراهم نیست. به رغم این مشکلات دولت تلاش خود را برای فراهم کردن تسهیلات آموزش این اتباع دریغ نمی‌کند.

*فواید این تصمیم‌ها و تسهیلات چیست؟

حس دلسوزی مسئولان بسیار بالا است بویژه رهبرمعظم انقلاب نگاه خاصی به این موضوع دارند. مسئولان ما به این فکر افتادند که حتی با وضع موجود می‌توانیم اقداماتی را برای مهاجران غیر‌قانونی انجام دهیم و نباید منتظر آینده باشیم تا شرایط فراهم ‌شود. می‌دانیم این کار سختی‌های بسیاری دارد.

همان‌طور که شما اشاره کردید این برای نخستین بار است که کشوری مهاجران غیر قانونی‌اش را به مدارس می‌فرستد حتی کشور مهاجرپذیر پاکستان که تعداد زیادی افغان در آنجا زندگی می‌کنند به مهاجران غیر مجازش تسهیلات ارائه نمی‌دهد.

عربستان و امارات هم همین‌گونه است و مهمترین موضوع آنها برخورد با غیر مجازهایشان است. جالب است که ما در کشورمان غیرمجازها را تحمل می‌کنیم و تلاش می‌کنیم که به صورت رسمی هم تسهیلاتی به آنها ارائه کنیم. اتفاق بزرگی است میزان استقبال اتباع غیر مجاز خوب بود.
بر آورد ما این است که می‌توانیم آنها را شناسایی کنیم گرچه آمارهای ما می‌گوید حدود 500هزار نفر تبعه غیر‌مجاز در استان تهران و بالغ بر یک و نیم میلیون نفر در کشور تبعه غیر‌مجاز داریم.

جالب این است که این اتباع براحتی در داخل کشور ما زندگی می‌کنند. شاید به همان راحتی که از مرز عبور می‌کنند. در کابل این تعریف شده است که دو میلیون تومان بدهید تا خانی‌آباد شما را می‌بریم. آنها می‌دانند که بعد از ورود به ایران برخورد جدی با آنها نمی‌شود.

ما برای اجرای سازو‌کارهای قانونی و برخوردهای پلیسی شرایط را تعریف نکردیم و خیلی وقت‌ها قائل به این نیستیم که باید برخورد پلیسی کنیم بلکه همواره با مدارا و پذیرش این اتباع برخورد می‌کنیم. ضعیف‌ترین کشور اروپایی که همان ایتالیا است بدترین رفتارها را با مهاجران غیر قانونی می‌کند و شما هر از گاهی در اخبار می‌شنوید که کشتی مهاجران در دریا غرق شد و 400 نفر در این جریان کشته شدند.

برخی از این موضوعات سازمان یافته است که مهاجران بترسند. برخی از کشورها طوری برخورد می‌کنند که از بدو ورود باید منتظر حوادثی باشند که حتی مرگ درون آن ماجرا است. اما کشور ما دوست ندارد برای مهاجران غیر قانونی اتفاقی پیش بیاید. ضوابط و اصول مدیریت مهاجران باید مشخص شود. در مواردی ناهنجاری‌های اجتماعی از جانب اینها رو به افزایش است. برخی قائل به این می‌شوند که غیرقانونی در کشور ما زندگی کنند.

در مراحل ورود قانونی وارد کشور ما می‌شوند اما بعد از مدتی دیگر به دنبال تمدید ویزا نیستند و به صورت غیر قانونی در کشور می‌مانند. ما اتباع افغانی را داریم که 30 سال در ایران زندگی غیر قانونی می‌کنند؛ اقامت دارند، اسکان دارند و حتی خانه دارند. فرزندشان تحصیل می‌کند.

با این حال کشور ما می‌پذیرد این افراد به عنوان افراد مظلوم به کشور ما پناه آورده‌اند و در کشورشان امنیت کافی وجود ندارد و با منویات رهبری با یک حس انساندوستانه جهانشمولی که آنها هم مسلمان مظلوم هستند و حتی برای مبارزه با این اتفاق که شروع همه اتقافات بد دنیا جهل و بی‌سوادی است دستور دادند که هیچ کودک افغان نباید در کشور ما بی‌سواد باشد.

*البته این عیدی دولت به اتباع بیگانه است. گرچه چند سالی این موضوع مطرح می‌شد اما هیچ گاه اجرایی نشد.

دولت همواره در محاسبات حکومتی خود حساب و کتاب مالی می‌کند و به این نقطه می‌رسند که مثلاً وارد شدن 100هزار دانش‌آموز به چرخه آموزشی کشور سخت است. این یک فکر فراتر از عدد و رقم است.

این موضوع نگاه ویژه رهبر معظم انقلاب به مدرسه است. دولت خودش را آماده کرده است تا خواسته رهبری را اجرا کند. در گفت‌و‌گوی رئیس جمهوری ایران و افغانستان به همین موضوع توجه شد و این خواسته رهبر معظم انقلاب مورد توجه دو طرف قرار گرفت و این اقدام دولت واقعاً نقطه عطفی برای مهاجران غیر قانونی است.

* چند دانش‌آموز غیر مجاز ثبت‌نام کردند؟

در استان تهران نزدیک به 80هزار دانش‌آموز وجود دارد اما فراموش نکنید ما هیچ وقت آمار رسمی از اتباع غیر قانونی نداریم. برآوردها و تخمین‌های ما در کشور نشان می‌داد که 100هزار نفر دراین طرح ثبت‌نام کنند اما آمارها نشان می‌دهد که تنها 48هزار نفر دراین طرح ثبت‌نام
کردند.

* خیلی از این افراد می‌گویند اطلاع‌رسانی ضعیف بود. آیا تمدید می‌شود؟

این خانواده‌ها با یکدیگر یک رابطه بیسیمی دارند ما بعید می‌دانیم اطلاع نداشته باشند بلکه دلایلی موجب دیر آمدن یا نیامدن این خانواده‌ها شده است. قراری بر تمدید نداریم، چرا که مسئولان آموزش و پرورش اعلام کردند که این افراد را سریع به آنها معرفی کنیم تا اقدامات تحصیل این دانش‌آموزان را فراهم کنند.

* چرا زمان اعلام آن به تأخیر افتاده است؟

برای اینکه آموزش و پرورش باید زیر ساخت‌های لازم را فراهم می‌کرد. از زمستان سال گذشته این موضوع در دستور کار ما قرار گرفت. ما تابعی از اداره کل اموراتباع خارجی وزارت کشور هستیم باید با آنها هماهنگ می‌کردیم. لازم بوده سلسله مراتب حفظ شود.

علت اینکه بی‌اطلاع بودند شاید به این دلیل باشد که برخی از این اتباع فکر می‌کنند از این طریق مورد شناسایی قرار می‌گیرند و از کشور اخراج می‌شوند که البته این فکر اشتباهی است. مسأله دیگر این است که برخی‌ها علاقه‌ای به تحصیل ندارند حتی اگر در افغانستان هم باشند درس نمی‌خواندند. برخی از این‌ها مشغله فکری و کاری دارند و نمی‌توانند مرخصی
بگیرند.

* آیا ترتیبی برای ثبت‌نام وجود دارد؟

بله. از اتباع غیر مجاز خواستیم تا سرپرست خانوار به هفت پیشخوانی که تعریف کردیم مراجعه کند. آنها در آنجا نوبت دهی شدند یک فرم‌هایی است که عکس سرپرست خانوار با دانش‌آموزان لازم التعلیم در آن ثبت می‌شود. مشخصات اولیه نوشته می‌شود.

در مرحله بعدی به دفاتر کفالت مراجعه می‌کنند که در تهران 46دفتر کفالت داریم. در این دفاتر اطلاعات اتباع ثبت می‌شود و از آنجا یک معرفی نامه می‌گیرند و به مدرسه منطقه خودشان مراجعه می‌کنند.

*این امکان وجود دارد که غیر مجازها کارت شناسایی بگیرند و مجاز شوند؟

شاید همین فرایند طی شود و خیلی دور از ذهن نیست. شاید دیگر اخراج ناگهانی نداشته
باشیم.

*هر یک دانش‌آموزی که در مدرسه تحصیل می‌کند 7میلیون تومان هزینه دارد و البته سازمان ملل هم کمکی نمی‌کند؟

بله. برایمان بسیار هزینه دارد. این هم به همان حس انسان‌دوستانه ما برمي‌گردد.

با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از روزنامه ايران، سال بيست و يكم، شماره 6004، شنبه 27 مرداد 1394، صفحه16