شعار سال: صنعت داروی کشور همواره با موانع بسیاری رو به رو است که تنها بخشی از آن به چالشهای تولید کنندگان در خصوص قیمت گذاری دستوری، عدم پرداخت به موقع مطالبات، نوسانات ارزی، افزایش هزینههای تولید به دنبال ادامه تحریمها و ... بر میگردد و بخشی دیگر شامل بلاتکلیفی فعالان صنعت دارو در زمینه تامین ارز دولتی و حتی ارز نیمایی میشود.
معضلی که به اعتقاد فعالان این حوزه، نبض تولید و توزیع صنعت داروی کشور را کُند کرده است.
در این راستا به سراغ «عرفان شاکری» مدیرعامل شرکت آرمان زوفا به عنوان تولید کننده دارو و مکمل و وارد کننده مواد اولیه تولید دارو، مکمل و ... رفتیم که گفتگوی «بازار» با وی را در ادامه خواهید خواند.
عدالت در تخصیص ارز و اولویت بندی برای آن به عنوان دو چالش اساسی فعالان صنعت داروی کشور شناخته میشود که هر یک به خودی خود میتواند مانع بزرگی ایجاد کند، اما اوج مشکلات زمانی است که این دو چالش همزمان باهم ایجاد شوند که قابل جبران نیستند
برخی از فعالان صنعت داروی کشور معتقد به این هستند که ارز دولتی به همه اختصاص نمییابد و بعضی از مجموعهها در این زمینه از رانت خاصی برخوردار هستند، این موضوع چقدر حقیقت دارد و به عنوان تولیدکننده دارو و وارد کننده مواد اولیه با چه چالشهایی در این زمینه مواجه هستید؟
عدالت در تخصیص ارز و اولویت بندی برای آن به عنوان دو چالش اساسی فعالان صنعت داروی کشور شناخته میشود که هر یک به خودی خود میتواند مانع بزرگی ایجاد کند، اما اوج مشکلات زمانی است که این دو چالش همزمان باهم ایجاد شوند.
صدمات ناشی از وجود چالشهای تخصیص ارز و اولویت بندی آن در حدی زیاد است که گاهی نه تنها جبران پذیر نیست بلکه تولید کنندگان را دچار کمبود، تعلل و وقفه در تولید میکنند؛ در نتیجه حتی این نگرانی برای فعالان این عرصه وجود دارد که شعار سال ۱۴۰۰ یعنی تولید؛ پشتیبانی ها، مانع زداییها به درستی تحقق نیابد. این نیز درحالی است که ارزی که برای دارو تخصیص داده شده در بودجه و مجلس مورد بحث قرار گرفته است، هر چند این منابع ارزی عدد چندان زیادی نیست، اما همان هم به درستی و در زمان مناسب تخصیص داده نمیشود.
بخش عمده برنامه ریزی در این خصوص به عهده بانک مرکزی و سازمان غذا و دارو است که بر اساس تایید آنها زمان تخصیص ارز و مجموعههای در اولویت ارزی انتخاب میشود. زمان بندی آنها هم به نحوی است که خیلی از اوقات که ارز به دست شرکتها برای واردات میرسد که آنها دیگر نیازی ندارند
اشاره کردید به اینکه ارزی که برای واردات مواد اولیه و تجهیزات از سوی دولت برای صنعت دارو در نظر گرفته شده همراه با عدالت در مقدار و زمان بندی نیست، به نظرتان چقدر این موضوع که گفته میشود برخی از رانت دولتی برای دریافت بیشتر و سریعتر ارز برخوردار هستند صحت دارد؟ نهاد تصمیم گیرنده در این بخش کدام است؟
بخش عمده برنامه ریزی در این خصوص به عهده بانک مرکزی و سازمان غذا و دارو است که بر اساس تایید آنها زمان تخصیص ارز و مجموعههای در اولویت ارزی انتخاب میشود. زمان بندی آنها هم به نحوی است که خیلی از اوقات که ارز به دست شرکتها برای واردات میرسد که آنها دیگر نیازی ندارند چرا که قبلتر شیوههای دشوارتر را طی کرده و برای متوقف نشدن خط تولید اقدام به واردات کرده اند.
به طور کلی بین سه تا ۸ ماه زمان میبرد تا ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به دست وارد کننده مواد اولیه برسد و خیلی زمان آن برای ما مشخص نیست. البته شاید برای برخی همانطور که اشاره به رانت کردید مشخص باشد.
این نامشخص بودن زمان تخصیص ارز و احتمال خالی ماندن انبار مواد اولیه برای خط تولید چه آسیبی به مجموعهها وارد میکند؟
همین عدم برنامه ریزی و عدم تخصیص به موقع ارز نبض تولید و توزیع را بهم میریزد و کشور را دچار بحران میکند. این درحالی است که با یک برنامه ریزی و تخصیص درست میتوان تمام مشکلات این حوزه را مرتفع ساخت.
آن هم در عدالت و نیاز سنجی به موقع نه اینکه یک سری از شرکتها خیلی ارز بگیرند و یکسری به طور کلی ارز نگیرند. البته این معضل به همین جا محدود نمیشود و در مورد ارز نیما هم چنین مشکلاتی را تجربه میکنیم، اما به جای هشت ماه حداقل دو ماه دوندگی دارد.
همه شرایط دشوار تولید را میدانیم و متولیان هم متوجه هستند کسی که در این شرایط در کشور زحمت میکشد، دست به تولید و امر اقتصادی میزند به معنای حقیقی جهاد گر است، چون هیچ کسی حمایتی از تولید و تولید کننده نمیکند.
همه مشکلات حوزه سلامت عیان است و همه در مورد آن اطلاعات کافی دارند، اما هر کسی هر مسئولیتی میگیرد قادر رفع مشکلات نیست. بالاخره زمان آن رسیده که کمیتهای تشکیل دهند و آسیب شناسی کنند چرا وقتی همه مشکلات را میدانند نمیتوانند نسبت به رفع آن اقدام کنند
اشاره کردید موانع تولید بسیار است و هیچ کدام از متولیان در راستای حمایت از تولید کمکی نمیکنند، این به این معناست که فضای تولید را نمیشناسند و برنامهای برای آن ندارند؟
خیر، خیلی از متولیان که در این حوزه نتوانستند به درستی عمل کنند در ابتدای کار برنامه ریزیهای خوبی داشتند، اما اجرایی شدن برنامهها در فضای امروزی خیلی ساده نیست و اغلب برنامهها به خود جنبه شعاری میگیرند.
همه مشکلات حوزه سلامت عیان است و همه در مورد آن اطلاعات کافی دارند، اما هر کسی هر مسئولیتی میگیرد قادر به رفع مشکلات نیست. بالاخره زمان آن رسیده که کمیتهای تشکیل دهند و آسیب شناسی کنند چرا وقتی همه مشکلات را میدانند نمیتوانند نسبت به رفع آن اقدام کنند.
با توجه به گفتههای تان که متولیان مشکلات را میشناسند، اما عزمی برای رفع آنها ندارند، به نظرتان چقدر دستهای پشت پرده میتواند باعث دنباله دار شدن مشکلات شوند و چقدر در صنعت دارو چنین افرادی دخیل هستند؟
همه جای دنیا یک سری ممنوعیتها و محدودیتهایی را برای افرادی که مشاغل دولتی یا خاص دارند ایجاد میکنند و بعد از پایان دوره مسئولیت شان باید یک تنفسی داشته باشند و بعد به شغل غیر دولتی خودشان بپردازند.
مدت این تنفس هم حدود یک تا دو سال است و بیشتر کشورهای اروپایی این مسیر را طی میکنند. این تنفس هم برای این است که مجموعه دچار تغییر شوند و آن مدیران با اطلاعاتی که دارند وارد یک مجموعه خصوصی یا شبه دولتی نشوند و از رانت استفاده نکنند.
همین برنامه باید در اینجا اجرایی شود و با توجه به اینکه قابلیت قانون گذاری دارد باید تبدیل به قانون شود. کسی که تا یک هفته قبل یک جای دیگر ذی نفع بوده الان یک باره نباید یک سمت دولتی بزرگ بگیرید و کل روند را بر اساس منافع خود تغییر دهد. البته در برخی از مواقع مسئول دولتی هر دو جا را همزمان دارد.
همین موضوع منجر به ایجاد رانت و عدیدهای مشکلات میشود که مجموعههای دیگر علاوه بر کمبود منابع مالی، کمبود منابع ارزی و ... باید با این معضلات هم دست و پنجه نرم کنند. متاسفانه هر چقدر رانت و نفوذ بیشتر باشد فروش و درآمد هم افزایش مییابد. این درحالی است که هر چه تولیدکنندگان سالمتر باشند، بیشتر از همه این توفیقات دور هستند. این مسالهای هست که کشور ما کم و بیش گرفتارش هست و باید چارهای برای آن اندیشید.
هرچند تمام تولیدکنندگان ایرانی به این خود باوری رسیده اند که باید به هر نحوی چالشهای بین المللی را مرتفع کنند، اما همچنان تحریمهای داخلی آزار دهندهتر از تحریمهای بین المللی هستند
علاوه بر معضلات داخلی که قبلتر به آنها اشاره کردید بفرمایید به عنوان وارد کننده مواد اولیه چقدر با چالشهای بین المللی ناشی از تحریمها مواجه هستید؟
از نظر قوانین بین المللی هیچ تراکنش مالی به غیر از مسیر بانکهای عامل در سراسر دنیا قابل قبول نیست، یعنی وقتی بانکی وجود نداشته باشد، این کسب و کار نیز از نظر حقوق بین الملل دچار شبهه است. هرچند تمام تولیدکنندگان ایرانی به این خود باوری رسیده اند که باید به هر نحوی چالشهای بین المللی را مرتفع کنند، اما همچنان تحریمهای داخلی آزار دهندهتر از تحریمهای بین المللی هستند.
البته از طریق دیپلماسی بین المللی میتوان خیلی از مشکلات حوزه تولید و واردات مواد اولیه را از طریق خارج از کشور مرتفع کرد، اما نباید فعالیتهای اقتصادی ایران به تحریمها گره بخورد و باید ادامه دهیم.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از موسسه تحلیل بازار فردا، تاریخ انتشار:۱۳ آبان ۱۴۰۰، کد خبر:۱۱۵۳۷۶، www.tahlilbazaar.com