شعار سال: ایران با بیش از ۹۰ درصد زعفران تولیدشده در جهان به دلیل تحریم‌ها با مشکل صادرات مواجه است. این مشکل فقط مربوط به فروش نیست، بلکه واسطه‌ها با افزودن ناخالصی به محصولات ایرانی، بدنامی و بی‌اعتمادی به کالا‌های تجاری کشورمان را سبب شده‌اند.

اسکندر بزرگ در آب زعفرانی حمام می‌کرد و معتقد بود که به التیام زخم‌ها کمک می‌کند. تازه ازدواج‌کرده‌های رومی آن را روی تخت خود قرار می‌دادند. اما امروزه از زعفران بیشتر برای طعم دادن غذا‌ها استفاده می‌شود. اما ادویه ساخته‌شده از گل خشک‌شده زعفران، هنوز هم ارزش بالایی دارد. یک واردکننده در بریتانیا می‌گوید در ماه نوامبر هر کیلو زعفران از ایران که بیش از ۹۰ درصد عرضه جهان را تولید می‌کند، ۱۴۰۰ دلار قیمت داشت.

با این حال ایرانیان در تجارت زعفران با مشکل مواجه هستند. جهش اخیر در قیمت ناشی از افزایش تقاضا پس از عبور از محدودیت‌های همه‌گیری کرونا بوده است. همچنین خشکسالی و افزایش هزینه‌های حمل و نقل و نیروی کار (برای تولید یک کیلو، ساعت‌های زیادی چیدن و برداشتن نیاز است) به این جهش قیمتی کمک کرده‌اند. پس از آن تحریم‌های آمریکا وجود دارد که هدف آن قطع ارتباط ایران با اقتصاد جهانی است. تجار ایرانی برای دور زدن تحریم‌ها اغلب از واسطه‌های غیرایرانی، زنجیره‌های عرضه غیرشفاف و روش‌های پرداخت پیچیده استفاده می‌کنند.

بنابراین، یک کیلو زعفران ممکن است با پیک از خراسان، منطقه‌ای که بیشتر محصول ایران را تولید می‌کند، به دبی یا اسپانیا منتقل شود. آنجا تمام اثرات مرتبط با ایران از روی اجناس پاک می‌شود و این همان جایی است که کاسبان تحریم و کلاهبرداری‌ها ظهور می‌کنند. گاهی زعفران ایرانی را با بقایای گل یا سایر ادویه‌ها مخلوط می‌کنند تا وزن آن افزایش یابد. در فوریه، پلیس اسپانیا ۴۰۰ کیلوگرم زعفران را از یک باند قاچاق که مثلا کالا‌های ایرانی را وارد و آن‌ها را با مواد ارزان‌تری ناخالص می‌کرد، کشف و ضبط کرد.

بورکهارد موهل از یوروپل، آژانس پلیس اتحادیه اروپا، می‌گوید این ممکن است تنها نقطه بدنامی نباشد. یک مطالعه اخیر به سفارش اتحادیه اروپا نشان داد که ۱۱ درصد زعفران برای فروش در این منطقه ممکن است تقلبی باشد. مطالعات دولت فرانسه نشان می‌دهد که این رقم حتی بالاتر است.

همه این‌ها برای تاجران صادق ایرانی مشکل ایجاد می‌کند. وحید جعفری، صادرکننده‌ای که به تازگی با یک مشتری ویتنامی تماس تصویری برقرار کرده است، می‌گوید: «باید بیشتر تلاش کنم تا اعتماد مشتریانم را جلب کنم. آن‌ها به من گفتند که نگران دریافت زعفران تقلبی هستند.» سایر مشتریان می‌ترسند در صورت خرید زعفران ایرانی، حتی از طریق واسطه، در لیست سیاه آمریکا قرار گیرند. بانک‌ها در مورد رسیدگی به چنین معاملاتی نگران هستند. یک واردکننده در بریتانیا می‌گوید حساب‌هایش در دبی و بریتانیا بسته شده است. او می‌گوید: «هر شش ماه بارکلیز [یک بانک بریتانیایی]با من تماس می‌گیرد تا از من بپرسد که آیا با ایران تجارت می‌کنم یا خیر. متاسفانه من باید به آن‌ها دروغ بگویم.»

همیشه آنقدر سخت نبوده است. در سال ۲۰۱۵، زمانی که ایران موافقت کرد فعالیت‌های هسته‌ای خود را در ازای لغو بسیاری از تحریم‌های بین المللی محدود کند، تجارت آسان‌تر شد. اما تنها سه سال بعد، دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا از برجام خارج شد و تحریم‌ها را دوباره اعمال کرد. گفتگو‌ها برای بازگرداندن آن در وین در حال انجام است، که به معامله‌گران رشته امید می‌دهد – اگرچه پیشرفت ناچیز بوده است. یک دلال مستقر در تهران می‌گوید: «اگر امروز می‌توانید زعفران را از ایران صادر کنید، شما یک سوپرمن هستید».



شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری اقتصاددان، تاریخ انتشار: ۲۶ آذر ۱۴۰۰، کدخبر: ۷۱۲۰۳، www.eqtesaddan.ir