کارکرد رسانه در دنیای امروز نه قابل کتمان است و نه قابل انکار. رسانه از ابزار اطلاع رسانی عمومی تبدیل به وسیلهای جهت مهندسی اجتماعی، ابزار نظارت و بازرسی و مطالبه گری عمومی، ابزار جهت دهنده به جریانات توسعهای شده است. هرچند باید پذیرفت که رسانه نوعی شمشیر دو لب بوده و باید مکانیزمهای کنترل شایسته بر آن اعمال شود. اما چنین نظام کنترلی را نباید در قالب تهدید از زبان حامیان سنتی دولت سیزدهم شنید. بسیاری از رسانههای هم جهت و هم سو با رئیس جمهور، حسب وظایف حرفهای خود، انتقادات مستمری را بیان داشته و خواهند داشت. روی سخن بشکل خاص سمت آقای علم الهدی بوده و مشفقانه درخواست میگردد از این نوع موضع گیری خطرآفرین و پرپیامد، بشدت پرهیز کنند. شنیدههای غیر رسمی در زمان انتخابات نیز بیان کننده برخی تذکرات از جانب دفتر به ایشان در خصوص برخی از مواضع و شیوه فعالیت بود. رسانه در شرایط حاضر، از نان شب هم برای نظام واجبتر است. سربسته عرض شد، ان شاالله مورد توجه هم قرار گیرد. تحلیل رویداد ۲۴ در این خصوص، قابل تامل است.
شعار سال: هنوز دولت ابراهیم رئیسی یک ساله نشده که حامیان تندروی دولت سیزدهم به بهانههایی همچون «شرایط خاص» و «لزوم کمک به دولت»، منتقدان را تهدید میکنند. این در حالی است در دولت روحانی ماجرا برعکس بود و نقد و فشار علیه دولت واجب عینی بود؛ چه آنکه مخالفان نیز از حاشیه امن برخوردار بودند و به روحانی میتاختند. در دولت ابراهیم رئیسی، اما توصیه میشود که فعلا کسی لب به اعتراض نگشایند و بعضا به آنها هشدار داده و تهدید هم شدهاند؛ کما آنکه در دو مورد مشخص حجت الاسلام علم الهدی امام جمعه مشهد درخواست کرده بود منتقدان محاکمه صحرایی شوند: «برخی از اهالی مطبوعات را محاکمه کنید تا به اسم آزادی بیان دیگر در کاغذ پارههای خود هرچه خواستند ننویسند، در دنیا اینها را محاکمه صحرایی میکنند.»
در نمونه دیگر حسین شریعتمداری که در دولت روحانی تندترین نقدها را علیه دولت مینوشت، اینک تغییر موضع داده و خواستار برخورد با رسانههای منتقد شده است. رفتار دوگانه در قبال منتقدان و رسانهها در دولت روحانی و رئیسی این گمانه را ایجاد کرده که قرار است فشار و محدودیتها بر رسانهها افزایش پیدا کند. اما تا چه اندازه احتمال فشار بر منتقدان وجود دارد و چه تفاوتهایی میان دولت رئیسی و روحانی در این زمینه بود. این سوالی است که اکبر منتجبی از روزنامهنگاران با سابقه کشور به آن پاسخ داده است.
حامیان رئیسی مخالفان را نفوذی میدانند
اکبر منتجبی میگوید: اولین دلیل مواضع متناقض برخی مسئولان در قبال رفتار و عملکرد دولت رئیسی در مقایسه با دولت حسن روحانی این است که دولت مستقر از خودشان است و هرکسی هم به دولت رئیسی بگوید بالای چشم شما ابروست، منتقد محسوب میشود، حتی اگر آن نقد سازنده باشد. برای نمونه آقای علم الهدی هفته گذشته درخواست تندی مطرح کرده بود و خواسته بود رسانههای منتقد دادگاهی شوند. درباره ایشان باید بگویم مواضع سینوسی دارد و مشخص است دولت داماد خود را دوست دارد و هر صحبت و نکتهای که از دولت مطرح میشود، عمل و کار بسیار بزرگی است و اگر همین گفتار و عملکرد در دولت آقای روحانی بود، کفر مطلق بود. به طور مثال به پرونده هستهای نگاه کنید؛ آقای روحانی هم رفته بود که مشکل را حل کند، ولی خب به هردلیلی سنگاندازی شد و آقای علم الهدی و دیگران منتقد این وضعیت بودند و میگفتند چرا با آمریکا مذاکره میکنید؟ یا روزنامه کیهان و شریعتمداری میگفتند باید برجام را پاره کرد و از آن خارج شد، اما اکنون همه آنها میگویند باید مذاکره کرد و مشکل را حل و فصل کرد و اتفاقا مذاکره برای مذاکره نباشد و سریعتر توافق کنید. البته این حرف درست است و باید همان زمان که دولت روحانی روی کار بود و تیم ظریف برای مذاکره رفته بودند نیز همین حرفها زده میشد. مشکلات کشور عظیم و زیاد است و مردم تحت فشار اقتصادی هستند. در این شرایط که تیم رئیسی برای مذاکره رفتهاند، در جریان اصلاحطلب و میانهرو و توده مردم هیچکس مخالف نیست و همه میگویند روند فرسایشی در پیش نگیرید و به یک توافق برد-برد دست پیدا کنید.
معاون سردبیر روزنامه سازندگی میگوید: یادمان نرفته رسانههایی همچون وطن امروز و کیهان یا روزنامه جوان و تریبونهای نماز جمعه چه انتقادها و توهینهایی به دولت روحانی و تیم مذاکره کننده میکردند. مگر بهخاطر همین کارهایی که رئیسی میکند، هر روز نمیخواستند روحانی را استیضاح کنند؟ حالا، اما نه تنها خودشان این انتقادها را ندارند، بلکه به کسانی که احیانا میگویند این روشی که انتخاب کردید، روش درستی نیست و چرا مثلا با روسیه درباره قرارداد ۲۵ ساله صحبت میکنید؟ و ... را به عنوان یک توهین میدانند و اصلا برنمیتابند و افراد و رسانههایی که این سخنان را مطرح میکنند را دشمن و نفوذی دشمن معرفی میکنند.
اژهای و رئیسی میدانند که دوران توقیف مطبوعات گذشته است
این فعال رسانهای معتقد است تا زمانی که دولت در دست خودشان است، هر کسی هر چیزی بگوید درست و اصل است و دُر گران است. اگر دولت در دست خودشان نباشد، مطبوعات هرچه بگویند و بنویسند، منتقد و دشمن و خائن هستند که باید دادگاهی شوند.
منتجبی به سابقه این دوگانه اشاره کرده و میگوید: از دوم خرداد که یک دوگانه سیاسی خیلی پررنگی در کشور شکل گرفت و روزبهروز این دوگانه بیشتر شد، این شرایط نیز پررنگتر و سختتر شد. بعد از حوادث ۸۸ که فضا به شدت امنیتی شد، زیاد به این سمت نمیرفتند که پرونده هستهای و جلیلی را نقد کنند، زیرا میدانستند برایشان به شدت هزینهبر خواهد بود و حتی ممکن بود از سوی شورای امنیت ملی تذکر داده شود. ولی در دوره آقای روحانی هر کسی هر چیزی که میخواست به روحانی و ظریف میگفت.
این فعال رسانهای با بیان اینکه سخنان علم الهدی و افرادی همچون او راه نقد را میبندند، گفت: بهتر است رسانهها نقد کنند و نظراتشان را شفاف و بیپرده بگویند چرا که رسالت رسانه اساسا همین است.
منتجبی معتقد است فضایی که وجود دارد، به سمت توقیف رسانهها نمیرود چرا که آقای اژهای به دنبال بسته شدن مطبوعات نیست و آقای رئیسی هم میداند که دوران توقیف مطبوعات گذشته است. دولت و کشور آنقدر مشکلات اقتصادی ریز و درشت دارند که دیگر به این مسائل فکر نمیکنند. خود حاکمیت هم میداند شرایط به نحوی است که اگر به یک رسانهای مثلا کاغذ دیر برسد آن روزنامه نابود و تمام میشود. به نظرم دولت رئیسی انگیزهای هم برای خفه کردن و کنترل منتقدان خود ندارد. مشی او در قوه قضاییه هم این نبوده است. اما فارغ از این ما در کشور یک طیف تندرو داریم که خواهان چنین کاری است و ممکن است تحریک کنند و نکتهای را پیدا کنند و به خاطر یک دستمال قیصریه را به آتش بکشند.
این روزنامهنگار با بیان اینکه در کشور عمده مسائل رفاقتی و جناحی است، گفت: متاسفانه در کشور ما مسائل به صورت سیاسی و منفعتی دیده میشود و وقتی منفعت یک جریان ایجاب میکند که یک حرکت انجام شود، دیگر تمام افراد آن جریان از آن حرکت حمایت میکنند، چون این حرکت یک نفع عمومی برای آن جریان سیاسی دارد و متاسفانه منافع ملی در ایران ذیل منافع سیاسی قرار دارد و حزب الف و ب تا به منافع حزبی خود دست پیدا نکند، به منافع عمومی جامعه فکر نمیکند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری رویداد ۲۴، تاریخ انتشار: ۳ دی ۱۴۰۰، کد خبر:۲۹۱۶۱۳، www.rouydad24.ir