شعار سال:  سال هاست می‌شنویم که هدف غایی اسلام هدایت انسا‌ن هاست و این امر از مسیر حکومتی اسلامی بر جهانیان می‌گذرد. هرچند این برداشت، برداشتی درست می تواند باشد، اما مقدمه و موخره ای دارد که چنانچه رعایت نشود، تعارض زا خواهد شد و آن، تاکید بر جایگاه عدالت در قدرت است. نگاهی به گفتار و کردار علی(ع)، نشان دهنده نوع گرایشات ایشان در تعادل بخشی و توازن یابی بین قدرت و عدالت است.

عدالت از رایج‌ترین واژه‌های قرآنی بوده و با وجود آنکه، موضوع عدالت بسیار پسندیده و دلنشین است ،در عمل بشدت پیچیده و دشوار است. شیوه حکومتی علی(ع) چنان با عدالت درآمیخته که هر جا سخن از عدالت باشد، این سخن معروف به ذهن متواتر می‌شود که: «قتل علی فی محراب عبادته لشده عدله؛ علی(ع) در محراب عبادت خویش قربانی عدالتش گردید» .  عدالت از دیدگاه حضرت علی(ع) همان مفهوم «وضع الشی فی موضعه» عدالت آن است که هر چیزی در جای خودش قرار گیرد و یا «العدل اعطاء کل ذی حق حقه» عدالت آن است که حق هر صاحب حقی، داده شود و... اهمیت عدالت اجتماعی در حکومت حضرت علی(ع) به گونه‌ای است که در عهدنامه معروف مالک اشتر نیز به آن اشاره شده است.

شهید مطهری نیز عدالت اجتماعی را رعایت حقوق افراد و عطا کردن حق هر ذی‌حقی تعریف می‌کند. امام علی(ع) معتقد است که عدالت، فقط وقتی ارزشمند و دارای اعتبار است که به عنوان رویکرد مقطعی و عارفی، در رفتار انسان، ظهور و بروز پیدا نکند بلکه به ملکه نفسانی، در نگرش و رفتار انسان، تبدیل گردد. به همین جهت است که حضرت علی(ع) آن را برترین خصلت‌ها بیان می‌کنند: «العدل افضل سجیه» در دیدگاه امام علی(ع)، عدالت بر اساس مفهوم حق پایه‌ریزی شده است.

رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیانات خود در دیدار با اقشار مختلف مردم مورخ 1387/4/26 در باب عدالت می‌فرمایند: «دنیاداران و کسانی که دل‌هاشان پر از هوس به دنیا و شئون مادی دنیاست، نمی‌توانند عدالت را اجرا کنند. اجرای عدالت یک روح غنی، یک اراده قوی و یک قدم ثابت لازم دارد.

۱. عدالت در سخن و گفتار علی :  علی می‌گوید اگر ماه و خورشید (حکومت جهانیان) را در اختیارم قرار دهند حاضر نیستم دانه‌ای را از دهان موری بگیرم (نهج البلاغة (صبحی صالح)، خطبه۲۲۴) . چه حکومتی گسترده‌تر از حکومت بر تمام جهان؟ کدام حکومت عالی‌تر از حکومت علی؟ واقعا مصلحت حکم نمی‌کند که به خاطر صلاح تاریخ بشریت یک دانه بی‌ارزش را بگیرد؟  سوال اینجاست که آیا ما بعنوان ارکان یا شهروندان نظام اسلامی، چنین گرایشاتی به عدالت داریم یا انکه قدرت برایمان بر رعایت عدالت ، رجحان دارد؟

۲. عدالت در کردار علی : حکومت کوتاه علی مالامال از مصلحت‌گریزی‌ها به سود عدالتی فوری و حکومت‌برانداز است ، بعنوان نمونه :

الف) در دورانی که خوارج مشغول ساماندهی و جمع آوری سلاح بودند به نظر مشاوران توجهی نکرد و تا دست به شمشیر نبردند سهم بیت المال  شان را که صرف تجهیز می‌شد قطع نکرد (تاریخ طبری، ج۵، ص۷۳) .

ب) در جنگی که توسط دشمنش از آب محروم شده بود با دسترسی به آب آن را در اختیار دشمن گذاشت و از این موقعیت برای فشار به دشمن استفاده نکرد (مروج الذهب، ج۲، ص۳۷۷) .

ج) وقتی در شورای شش نفره‌  پس از خلیفه دوم، عبدالرحمن ابن عوف از وی خواست که بگوید راه و رسم شیخین را دنبال می‌کند تا با او بیعت کنند حتی سخن دو پهلو در تایید آن نگفت و حکومت را به کسی سپرد که نطفه خلافت معاویه و فرزندانش در آن بسته شد (تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۶۲) .

د) در تعارضات با معاویه که نهایتا حکومتش را به پایان رساند، مکررا می‌گفت که طریقه تسلط بر جنگ روانی و فیزیکی معاویه را می‌داند ولی اسلام مانع اوست و چنین نخواهد کرد (نهج البلاغة (صبحی صالح)، خطبه۲۰۰).

هـ) نمونه دیگر اینکه وقتی امام علی را از نیت توطئه برخی از افراد آگاه می‌کنند و از ایشان می‌خواهند تا گردن آنها را بزنند، امام به آنها می‌گویند: «من با كسى كه به جنگ با من دست نزده و دشمنى‌اش را با من آشكار نكرده و رو در روى من نايستاده پيكار نمى‌‏كنم» (الغارات، ج۱، ص۳۷۲) .

جمع‌بندی:

روایت تاریخ از خلافت پنج ساله امیرالمؤمنین علی(ع) و تعامل آن حضرت با مخالفان، روایتی همراه با نهایت مدارا و شکیب است، تا آنجا که واژه مظلومیت را به ذهن متبادر می‌سازد. جز این هم نمی‌تواند باشد، چرا که آن حضرت از جایگاه امام و راهنمای بشر نسبتی هدایتگرانه با حکومت شوندگان برقرار کرده و از فرصت حکومت برای رشد فکری وکمال آحاد جامعه بهره می‌برد.

علی با چنین اقداماتی حکومتی را رهبری کرد که کمتر از پنج سال به طول انجامید و بر هر شخص سیاسی آشکار است که همین اقدامات پیش‌گفته ، از عوامل اصلی شهادت او و سقوط حکومتش بودند.  برا ین قاعده، به راحتی می توان متوجه شد که حکومت طریقیت دارد و  باید پیگیر مصالح قدرتی باشیم که انشالله روزی به کار عدالت بیاید.

پ.ن ۱: یکی کردن مفاهیم عدالت و مصلحت و منحل کردن صورت مساله را کنار بگذاریم و واقعیت این مساله را درک کنیم.

پ.ن ۲: اینکه «او امام بود و کردار و سخنش در تاریخ می‌ماند پس اینگونه عمل کرد» هم نسبت ناروای عملکرد تبلیغاتی به علی را در خود دارد. لذا از چنین تفکری برحذر باشیم.

اختصاصی شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون