شعار سال: عمان که در بخش جنوب شرقی شبه جزیره عربستان واقع شده است، تنها عضو شورای همکاری خلیج فارس است که خارج از خلیج فارس قرار دارد. عمان برای استفاده از موقعیت استراتژیک خود، با هدف تبدیل شدن به یک مرکز لجستیک جهانی، در زیرساخت‌های صنعت غذا و لجستیک این صنعت سرمایه گذاری کرده است؛ لذا توجه به اینکه این کشور نسبت به همسایگان شورای همکاری خلیج فارس از منابع هیدروکربن کمتری برخوردار است، تلاش‌ها برای متنوع‌سازی اقتصادی با تکیه بر اقتصاد و تجارت غذا، نیروی محرکه رشد اقتصادی است.

هلدینگ سرمایه گذاری مواد غذایی عمان (OFIC) بازوی گسترده دولت برای توسعه بخش غذا در عمان است. این شرکت بخشی از سازمان سرمایه گذاری عمان (OIA) وابسته به صندوق ثروت دولتی یکپارچه سلطنت عمان است. این هولدینگ از سال ۲۰۲۰ دارای سبد سرمایه گذاری مرکب از ۲۳ شرکت و دارایی‌های مرتبط با مواد غذایی شان بود که در مجموع حدود ۱.۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و هشت پروژه مختلف نوآورانه برای اجرا را در بازه زمانی ۲۰۲۱-۲۰۲۶ پیش‌بینی و پیگیری می‌کرده است. اگرچه این شرکت در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد، اما راهبرد تهاجمی و دکترین “پیش به سوی آینده ” برگزیده و با سرمایه گذاری‌هایی که کل زنجیره ارزش تولید مواد غذایی را پوشش می‌دهد، به یک بازیگر برجسته در صنعت غذای منطقه غرب آسیا تبدیل شده است. هلدینگ سرمایه گذاری مواد غذایی عمان استراتژی جدید رشد عظیم خویش برای سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۴۰ را هدفگذاری وبرنامه ریزی کرده است. این کشور می‌خواهد تا سال ۲۰۲۷ به یک “بازیگر اصلی” در منطقه تبدیل شود. طرفه اینکه قرار است تا سال ۲۰۳۱ و پس از آن با تقویت و تجمیع مجموعه‌ای از دارایی‌ها در سراسر جهان که نیاز‌های غذایی عمان و بازار شورای همکاری خلیج فارس را تامین خواهد کرد، به “بازیگری جهانی” در عرصه صنعت غذا مبدل گردد. در راهبرد بلند مدت این هولدینگ مقرر شده که در سال ۲۰۴۰، (OFIC) به یک “بازیگر برجسته” در سطح جهانی تبدیل گردد. امنیت غذایی و اطمینان از نیاز‌های غذایی سلطان نشین، رکن کلیدی استراتژی رشد شرکت است. بعقیده مدیر عامل شرکت: “دیدگاه راهبردی این است که شکاف تجاری بین واردات و صادرات محصولات غذایی را به طور تهاجمی کاهش دهیم “. هدف (OFIC) آن است که با کاهش این شکاف به تولید ناخالص داخلی و تنوع اقتصاد ملی عمان کمک کند و ضمن معرفی محصولات جدید عمانی به بازار‌های داخلی و بین المللی رشد پایدار کشور را با هدف جذب سرمایه و کانالیزه نبودن توان مالی در صنعت غذا تضمین نماید. این هولدینگ می‌خواهد پروژه‌هایی را بر اساس اقتصاد دایره ای، یعنی بر اساس اصول اقتصاد دایره‌ای در فرایند‌های بازاری خویش توسعه دهد تا اطمینان حاصل شود که زنجیره تامین و تولید مواد غذایی نه تنها پایدار، بلکه موثر، کارآمد و در عین حال بدون اثرات مضر بر محیط زیست است. از طرفی می‌خواهد سرمایه گذار مسئولی باشد که به جامعه و محیط زیست اهمیت می‌دهد و در عین حال اطمینان می‌دهد که مواد غذایی بیشتر با هزینه کمتر و رقابتی‌تر تولید می‌شود.

مدیریت این شرکت در حال حاضر با همکاری شرکت‌های انرژی در پروژه‌های انرژی‌های نو در کشاورزی، کاهش تولید دی اکسید کربن در کشاورزی، پتانسیل بالایی در بخش مواد غذایی می‌بیند. ساختار سازمانی شرکت؛ در مدت زمان نسبتاً کوتاهی تبدیل به “سازه‌ای کنگلومرایی” و یک گروه متنوع سرمایه گزاران داخلی و خارجی شده است که از جمله آن‌ها می‌توان از سرمایه گذاری در فرآوری لبنیات (لبنیات مزون حدود ۲۵۰ می‌لیون دلار و لبنیات مروج تقریباً ۵۸ می‌لیون دلار)، پرورش طیور تقریباً ۲۵۰ می‌لیون دلار، تولید گوشت (البشایر تقریباً ۱۲۰ می‌لیون دلار)، خردایش دانه‌های روغنی عمان Oil Seeds Crush))، فرآوری و بسته‌بندی خرما (تولید خرمای عمان)، دامپزشکی (شرکت ملی واکسن‌های دامپزشکی)، تولید و فرآوری ماهی (International Sea Foods) نام برد. در سال ۲۰۲۱، این گروه مجموعه پرتفولیوی مالی خود را بیشتر گسترش داد تا شامل لجستیک مواد غذایی، فروش میوه و سبزیجات، تحقیق و توسعه مواد غذایی، تجارت تجاری و در نهایت فرآوری نارگیل شود. شرکت Dhofar Food and Investment SAOG (معروف به: Dhofar Food & Investment)، سابقاً Dhofar Cattle Feed)) یک شرکت عمومی است که از ژانویه ۱۹۸۴ در بازار اوراق بهادار مسقط پذیرفته شده است. غذا و سرمایه گذاری Dhofar در بخش غذا، نوشیدنی و تنباکو با تمرکز بر غذا‌های بسته بندی شده و گوشت فعالیت می‌کند. Dhofar Food & Investment در صلاله عمان مستقر است و در ژانویه ۱۹۸۳ تاسیس شد و پشتیبان بسیاری از شرکت‌های خواهری می‌باشد.. مهم‌ترین شرکت‌های تحت کنترل (OFIC) عبارتند از:

– شرکت لبنیات مزون (SAOC)
– شرکت آسیاب آرد عمان (SAOG)
– شرکت طیور ال نما (SAOC)
– توسعه ملی دامداری عمان
– شرکت گوشت البشایر (SAOC)
– شرکت تولید و بسته بندی خرمای عمان SAOC
– شرکت لبنیات ال مروج (SAOC)
– شرکت تولید و بازاریابی کشاورزی
– پروژه واکسن‌ها و دارو‌های دامپزشکی
– فود تکنو پارک
– شرکت توسعه نخیل عمان
– شرکت توسعه گردشگری کشاورزی، اکوتوریسم، اگرو توریسم

در سال ۲۰۲۱ پروژه ۴۹ میلیون دلاری لبنیات آلمروج -طرح جمع آوری شیر در استان ظفار اجرا و شرکت گوشتی بشیر با سرمایه گذاری ۹۶ میلیون دلاری واقع در ولایت ثمریت در استان ظفار با موفقیت به پایان رسیده است. بنظر می‌رسد تاکتیک فعلی شرکت سرمایه گذاری در زنجیره ارزش غذایی و مشارکت در پروژه‌های تجاری قابل دوام در کشور و خارج از سلطنت به دنبال توسعه مشارکت‌های خصوصی و دولتی، ترویج شیوه‌های کشاورزی مسئولانه، تمرکز بر پروژه‌های کشاورزی-غذایی که شهرها، مناطق شهری و روستایی را پوشش می‌دهند، و به افزایش استاندارد‌های کیفیت غذا با آخرین تکنولوژی دیجیتالیزاسیون و ردیابی بلاکچین کمک می‌کند همچنین به دنبال استفاده از موقعیت جغرافیایی رقابتی عمان برای توسعه محصولات غذایی برای صادرات به سایر نقاط جهان باشد تا به مرکز غذای حلال منطقه تبدیل شود. یکی از مهمترین تولید کنندگان طیور منطقه، شرکت مرغداری اصول؛ با سرمایه ۲۸.۸۶ می‌لیون دلار در سال ۲۰۱۶ با هدف تولید ۱۵۰ می‌لیون تخم مرغ جوجه کشی در سال برای رفع نیاز‌های سهامداران پروژه و پر کردن شکاف در بازار خلیج فارس تاسیس شد. دارای ۶ مزرعه مادر با ۱۲ سوله، مجموعاً ۷۲ سوله و ۱۲ مزرعه برای تولید تخم‌های جوجه کشی که هر کدام شامل ۱۲ سوله با ۱۴۴ سوله، کارخانه آسیاب با ظرفیت ۲۰ تن در ساعت، کشتارگاه کوچک با ظرفیت ۷۲۰۰ قطعه پرنده در روز و دارای واحد تصفیه زباله مدرن می‌باشد. بخش شیلات هولدینگ به دلیل بهبود امکانات پردازش، استفاده از کشتی‌های با مشخصات بالاتر و هجوم مالکان کشتی‌های شخص ثالث که صید و صید خود را در عمان صید می‌کنند، با سرعت قابل توجهی در حال رشد است. پروژه‌هایی که توسط شرکت هلدینگ سرمایه‌گذاری مواد غذایی عمان (OFIC)، گل سرسبد سرمایه‌گذاری و توسعه بخش غذایی دولت، با سرمایه گزاری حدود ۱ میلیارد دلار رهبری می‌شوند، نشان‌دهنده توجه جدی به اهداف امنیت غذایی کشور است. وزارت زراعت و شیلات (MOAF) یک محرک اصلی رشد در بخش نوآوری‌های شیلاتی به کمک دانمارکی‌ها است. این وزارتخانه، همراه با طرح‌هایی مانند منطقه صنعتی ماهیگیری در “دقم”، به افزایش رشد این صنعت در سال‌های آینده کمک خواهد کرد. هدف بخش شیلات و آبزی پروری ایجاد یک سهم سودآور و پایدار از نظر زیست محیطی به اقتصاد گسترده‌تر است. اهداف بخش آبزی پروری توسط برنامه راهبردی ملی برای توسعه پایدار آبزی پروری هدایت می‌شود که دستورالعمل‌های کلی برای ارتقای آبزی پروری در سطح ملی را برای جلب بخش خصوصی و سرمایه بانک‌های خارجی ارائه می‌دهد. این بخش در حال حاضر گام‌های مهمی در زمینه تحقیق، توسعه و گسترش به رهبری شرکت توسعه آبزی پروری عمان برداشته است. پیشرفت فناوری‌های حفاظتی از گونه‌های بومی نیز در اولویت است و کشور از پارامتر‌های مسئولانه زیست‌محیطی و اجتماعی تعیین‌شده توسط دولت استفاده می‌کند. استراتژی ۲۰۴۰ زراعت پایدار و انکشاف روستایی وزارت امور خارجه، محدوده و ساختار بلندمدت سرمایه گذاری در بخش آبزی پروری و شیلات را مشخص و شفاف به سرمایه گزاران بین المللی ارایه می‌کند. در سال ۲۰۲۲ پروژه تولید دارو‌های دامپزشکی توسط شرکت ملی واکسن‌های دامپزشکی با سرمایه گذاری ۴۶ می‌لیون دلار راه اندازی شد. همچنین در سال ۲۰۲۲ شرکت دانه‌های روغنی Oman Oilseeds Crushing Co، یک پروژه در دست ساخت در بندر صحار با سرمایه گذاری در حدود ۹۸ می‌لیون دلار را با حمایت OFIC راه اندازی کرد. اخیرا “بانک نیزوا” با شرکت هلدینگ سرمایه گذاری مواد غذایی عمان (OFIC) قرارداد تامین مالی منطبق بر شریعت معادل ۴۶.۸ می‌لیون دلار امضا کرده است. در بیانیه‌ای آمده است که این تامین مالی به این گروه کمک می‌کند تا در پروژه‌های جدید سرمایه گذاری کند و مجموعه شرکت‌های غذایی خود را ارتقا دهد. این توافقنامه بخشی از تعهد بانک نیزوا برای کمک به شکوفایی اقتصادی عمان و تحریک رشد بخش خصوصی و دولتی است. این قرارداد به دنبال یک قرارداد مالی دیگر به مبلغ ۱۵ می‌لیون دلار است که سال گذشته بین بانک نیزوا و شرکت گوشت البشایر، بخشی از OFIC، امضا شد. شرکت هلدینگ سرمایه گذاری مواد غذایی عمان (SAOC) اکنون در حال آماده شدن برای راه اندازی زنجیره‌ای از فروشگاه‌ها و شبکه سراسری مراکز فروش برای حمایت از بازاریابی می‌وه‌ها و سبزیجات کشت محلی برای حمایت از بازاریابی انواع می‌وه‌ها و سبزیجات کشت شده توسط انجمن‌های کشاورزان عمانی، تعاونی‌ها و سایر تولیدکنندگان محلی است.

پروژه‌های توسعه‌ای جدید؛ با سرمایه گذاری حدود ۱.۲ می‌لیارد دلار، شامل سرمایه گذاری در اولین صندوق سرمایه گذاری خصوصی متمرکز بر غذا در عمان، یک مزرعه جدید برای تولید پروژه و فرآوری شیر شتر، شبکه‌های توزیع می‌وه و سبزیجات در سراسر کشور، ساخت مزارع نارگیل، سرمایه گذاری در لجستیک مواد غذایی و طرح‌های جدید کشاورزی عمودی؛ همچنین تاسیسات جدید تولید خوراک دام و ماهی و سرمایه گذاری در توسعه مزرعه خرمای نخیل عمان در مناطق ویژه اقتصادی (SEZ) در دست اقدام است. در ولایت عبری در استان الظاهره، احداث بزرگترین پروژه طیور کشور با سرمایه گذاری ۲۵۹ می‌لیون دلاری در سال ۲۰۲۱ برقرار است. همچنین قرار است سال ۲۰۲۳ پروژه تولید و بسته بندی خرمای عمان با سرمایه گذاری ۷۲ میلیون دلاری واقع در برکا به بهره برداری کامل برسد. پروژه‌های کلیدی راه اندازی شده تحت OFIC عبارتند از Mazoon Dairy، که بزرگترین شرکت لبنی یکپارچه در غرب آسیا است، Al Bashayer Meat، تامین کننده محصولات گوشت قرمز با کیفیت بالا مستقر در ظفار، و A’Namma Poultry، که یکی از بزرگترین تولید کنندگان گوشت سفید در جهان است. موقعیت ژئواکونومیک عمان به عنوان دروازه ورود کالا‌هایی که هم به منطقه خلیج فارس وارد می‌شوند و هم از آن صادر می‌شوند، یک کریدور امن با مزیت رقابتی قابل توجه است؛ لذا هولدینگ با مشارکت در زیرساخت‌های ترخیص کالا از گمرک پیشرفته، بازرسی‌های نمونه مبتنی بر زمان و بهبود خدمات مشتری منجر به جابجایی کارآمدتر و مقرون به صرفه‌تر کالا در تمام بنادر عمان و افزایش ظرفیت سیلو در بنادر همچنین تجارت را تسهیل می‌کند و به شرکت‌های جدید در این بخش اجازه می‌دهد تا به فاز‌های عملیاتی خود در سال ۲۰۲۳ و اهداف پس از آن دست یابند. بنابراین، یکی از سرمایه گذاری‌های مهم این هولدینگ؛ مشارکت در توسعه بندر و منطقه آزاد سوهار یک بندر و منطقه آزاد در اعماق دریا در سلطان نشین عمان است که توسط شرکت بندر صنعتی سوهار (SIPC) مدیریت می‌شود که یک سرمایه گذاری مشترک ۵۰:۵۰ بین بندر روتردام و سلطنت عمان است. بندر سوهار یک بندر عمیق است که در مرکز و در مجاورت مسیر‌های اصلی کشتیرانی که خلیج و شبه قاره هند را با سایر نقاط جهان متصل می‌کند، واقع شده است. از این رو، مکان ایده آلی برای توقف و بانکرینگ برای به دست آوردن کلیه خدمات مورد نیاز برای قایقرانی وکشتی‌های تجاری در منطقه است. بندر صحار سالانه بیش از ۳۰۰۰ تماس شناور دریافت می‌کند. به منظور امکان پهلوگیری روان و کارآمد در بندر سوهار و منطقه آزاد، خدماتی با استاندارد بالا به کشتی‌ها با نام بندر سوهار ارائه می‌شود. با مشارکت بخش خصوصی، پارک فناوری غذایی که توسط OFIC ترویج می‌شود، ایده‌ها را از مفهوم‌سازی تا تجاری‌سازی خواهد برد، این پارک انکباتور، شتاب دهنده، صندوق ونچر کاپیتال، معرفی انجل‌ها، سرمایه گزاران پر ریسک و یک مرکز تولید واکسن، دارو‌ها را برای بخش‌های طیور، آبزی پروری و دام فراهم می‌کند. این امر ظرفیت تولید محلی را افزایش می‌دهد، فرصت‌های شغلی پایدار ایجاد می‌کند و عمان را به عنوان یک مشارکت‌کننده منطقه‌ای عمده در تولید مواد غذایی قرار می‌دهد.

عمان دارای طیف وسیعی از محصولات تازه است که این بخش را رقابتی می‌کند، از جمله محصولات لبنی، آب می‌وه، بستنی، گوشت سفید و قرمز، ماهی، مخمر‌ها و محصولات نانوایی، آرد، تخم مرغ، خرما، و سایر می‌وه‌ها و سبزیجات؛ در سال‌های آینده، انتظار می‌رود که شاهد افزایش حجم و کیفیت در طیف وسیعی از محصولات غذایی باشیم، زیرا تولیدکنندگان به سمت رقابت در بازار‌های محلی و بین‌المللی حرکت می‌کنند. در حال حاضر ۱۱ شرکت و صنعت مرتبط با غذا از جمله شرکت آرد می‌لز عمان، شرکت شیلات عمان، شرکت ملی توسعه دام و شرکت بین المللی غذای عمان در پارک فعال می‌باشند. پروژه‌های در حال توسعه شامل فکتوری فارمینگ، اقتصاد آب پایه و دریا محور، پایانه‌های مدرن، بانک‌های تخصصی، صندوق‌های پرمخاطره ریسک پذیر و لجستیک مواد غذایی است. تولید و بازاریابی میوه و سبزیجات؛ تولید و بازاریابی خرما؛ تولید روغن سویا و کانولا؛ و یک پارک فناوری غذایی، که دانشگاه‌ها و کالج‌های حرفه‌ای را گرد هم می‌آورد تا طرح‌های نوآورانه مرتبط با مواد غذایی را رشد دهند. آینده صنعت غذا در عمان روز‌های پرامیدی را در آینده‌ای نزدیک نوید می‌دهد.

* تحلیل‌گر و دکترای توسعه کشاورزی

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه اقتصادسبزآنلاین، تاریخ انتشار: ۱۵ مهر ۱۴۰۲، کدخبر: ۷۴۸۴۹، eghtesadsabzonline.ir