شعارسال: ماجرای استقرار، پیشرفت فیزیکی و راه‌اندازی غیرقانونی کارخانه آسفالت شماره ۴ در ورودی پارک ملی سرخه‌حصار، تخلفی است از تخلفات مکرر شهرداری تهران که در پی بی‌توجهی به ضوابط زیست‌محیطی و مقاومت شخص شهردار به مقررات محیط‌زیستی کشور در پیشبرد پروژه‌های عمرانی مدیریت شهری پایتخت رخ داده است. این در حالی است که علیرضا زاکانی ادعا می‌کند که شهرداری او، بیش از تعهدات خود به الزامات محیط‌زیستی پایبند بوده، حال آن که شهرداری تهران در دوره مدیریتی زاکانی، بدون هیچ مجوز محیط‌زیستی، یک کارخانه تولید آسفالت را در شرق پایتخت علم کرده است.

استقرار و راه‌اندازی بدون مجوز کارخانه آسفالت شماره ۴ در شرق پایتخت در بیش از یک سال گذشته به چالشی اساسی بین شهرداری تهران و سازمان حفاظت محیط‌زیست تبدیل شده است، چراکه از نظر مدیران محیط‌زیستی استان، هیچ مجوزی برای استقرار این کارخانه در مجاورت پارک ملی سرخه‌حصار به عنوان یکی از مناطق چهارگانه تحت حفاظت محیط‌زیست استان تهران صادر نشده است.

از سوی دیگر، اما مدیران شهرداری و برخی اعضای شورای شهر، بدون ارائه مستندات زیست‌محیطی برای کارخانه مذکور، مسئولان محیط‌زیستی استان را به سختگیری بیش از حد و بهانه‌گیری‌های غیرعلمی متهم می‌کنند. علیرضا زاکانی در این زمینه تاکید کرده که برای استقرار موقت کارخانه آسفالت سرخه‌حصار، به شخص رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نامه نوشته است. شهردار تهران و مدیرانش ادعا می‌کنند که مجوز سازمان محیط‌زیست را دریافت کرده‌اند، اما مسئولان اداره‌کل محیط‌زیست استان هم این ادعا را رد می‌کند. حتی درخواست خبرنگاران برای انتشار این مجوز هم راه به جایی نبرده و شهرداری حاضر نیست مجوزی را که ادعا می‌کند، رسانه‌ای کند تا درستی ادعایش ثابت شود.

علیرضا زاکانی بهمن امسال در همین راستا با اشاره به این که «نباید با بهانه‌های غیرعلمی از استقرار کارخانه آسفالت سرخه‌حصار جلوگیری شود»، تاکید کرده است: «با ارسال نامه به آقای سلاجقه (رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست)، از ایشان درخواست کرده‌ایم که مجوز موقت استقرار کارخانه آسفالت سرخه‌حصار برای تامین آسفالت مورد نیاز پروژه آزادراه شهید شوشتری را صادر کند.» او همچنین از مدیران محیط‌زیست استان تهران خواست که «با رعایت انصاف» درباره این کارخانه اظهارنظر کنند و تاکید کرده است که «کارخانه آسفالت شماره ۴ از ۹۲۰ بک‌فیلتر برخوردار است که این مساله باعث می‌شود آلایندگی این کارخانه، کمتر از یک اتوبوس باشد. در دوره کنونی مدیریت شهری، تعهدات زیست‌محیطی خود را بیش از آنچه وظیفه شهرداری بوده است، انجام داده‌ایم.» این در حالی است که شهردار تهران پیش‌تر به خبرنگار دیده‌بان ایران در پاسخ به این سوال که طبق قانون هوای پاک فقط کارگاه‌های موقتی آسفالت می‌توانند شروع به کار کند، گفته بود که «ما هم کارگاه موقت می‌زنیم و اسم این‌ها کارگاه موقت است.» او همچنین درباره مدت فعالیت این کارخانه‌های آسفالت تاکید داشت که «تا زمانی که این کارخانه فرسوده شود، از آن استفاده می‌کنیم. بعد از فرسودگی موقتا آن را کنار گذاشته و یک کارخانه دیگر جای آن می‌گذاریم.»

همچنین باید توجه داشت در حالی که زاکانی ادعا می‌کند که مدیریت شهری پایتخت در دوره سکان‌داری او بر شهرداری تهران بیش از حد وظیفه به تعهدات زیست‌محیطی پایبند بوده است که علاوه بر کارخانه آسفالت سرخه‌حصار که تا کنون چند بار مدیران محیط‌زیستی شهر و استان تهران بر مجوز نداشتن آن تاکید کرده‌اند، همین چند روز قبل، نقی شعبانیان، معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از اقدام شهرداری در زمینه «ساخت بدون مجوز یادمان شهدا در پارک جنگلی چیتگر» انتقاد کرده و تاکید داشته بود که «سازمان منابع طبیعی به دلیل شروع به ساخت بدون مجوز یادمان شهدا در بوستان جنگلی چیتگر از شهرداری تهران شکایت کرده و دادستانی تهران نیز به عنوان مدعی العموم بر غیرقانونی بودن این اقدام شهرداری صحه گذاشته است.»

نظرات متفاوت اعضای شورای شهر درباره کارخانه آسفالت سرخه‌حصار

در شرایطی که اظهارات مسئولان سازمان‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی حاکی از آن است که مدیریت شهری پایتخت در دوره سکان‌داری زاکانی، نسبت به بسیاری از ضوابط زیست‌محیطی مربوط به هر دو سازمان متولی حراست از داشته‌های طبیعی ایران بی‌تفاوت بوده است، برخی اعضای شورای شهر - که در فهرست حامیان زاکانی قرار دارند - این سازمان‌ها را به سختگیری بیش از حد متهم می‌کنند و معتقدند که نهاد‌های ذی‌ربط مانند سازمان محیط‌زیست نباید چوب لای چرخ شهرداری بگذارند. از جمله این افراد، سید محمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای شهر است که درباره مخالفت‌های محیط‌زیستی اعلام‌شده با کارخانه آسفالت شماره ۴ گفته است که «کارخانه آسفالت سرخه‌حصار از نظر انتشار آلودگی هیچ مشکلی ندارد، اما با این وجود، سازمان حفاظت محیط‌زیست چالش‌هایی را برای صدور مجوز بهره‌برداری از آن ایجاد کرده است که چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.»

البته برخی اعضای شورای شهر تهران نیز مخالف این اظهارات آقامیری هستند و معتقدند شهرداری باید پیش از هر اقدامی برای استقرار و راه‌اندازی کارخانه آسفالت سرخه‌حصار از نهاد‌های مربوطه از جمله سازمان محیط‌زیست مجوز می‌گرفت؛ از جمله پرویز سروری، نایب‌رئیس شورای شهر تهران که بر لزوم اخذ مجوز محیط‌زیست تاکید کرده است و همچنین مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون محیط‌زیست شورای شهر تهران که در مهرماه امسال و در حالی که هنوز کارخانه آسفالت شماره ۴ به صورت آزمایشی راه‌اندازی نشده بود، تاکید کرده بود که «براساس قانون، شهرداری تهران حق ندارد تا پیش از دریافت مجوز محیط‌زیستی، کارخانه آسفالت سرخه‌حصار را افتتاح کند و اگر مدیریت شهری، این کار را انجام دهد، قطعا اقدام غیرقانونی است.» پیرهادی البته بر این نکته نیز تاکید داشت که «اگر یک کارخانه بدون مجوز محیط‌زیستی به بهره‌برداری برسد و سازمان محیط‌زیست پیگیری‌های قضایی لازم را انجام ندهد، قطعا این سازمان ترک فعل کرده است.»

آسیب تردد خودرو‌های سنگین بر اکوسیستم پارک ملی سرخه‌حصار

با وجود این که مسئولان شهرداری تهران تاکید دارند کارخانه آسفالت سرخه‌حصار آلایندگی بسیار اندکی دارد و علیرضا زاکانی، شهردار پایتخت در این زمینه گفته است که «آلایندگی این کارخانه کمتر از تردد یک اتوبوس در سطح شهر است» و سید محمد آقامیری، عضو شورای شهر تهران نیز اعلام کرده است که «میزان آلایندگی کارخانه آسفالت شماره ۴ یک‌دهم کارخانه آسفالت شماره یک است که همین حالا فعالیت می‌کند»، اما پرواضح است که اگر ادعا‌های مبنی بر آلایندگی پایین کارخانه آسفالت سرخه‌حصار که از از یک شرکت آلمانی خریداری شده است، صحت داشته باشد، بازهم قرارگیری این کارخانه در ورودی پارک ملی سرخه‌حصار که یکی از زیستگاه‌های مهم حیات وحش در استان تهران است و در سال‌های گذشته هزاران درخت آن به خاطر خشکیدگی و آلودگی از بین رفته‌اند، می‌تواند آسیب‌های فراوانی را برای اکوسیستم منطقه به همراه داشته باشد.

به عبارت دیگر، برای حمل مواد اولیه به کارخانه آسفالت شماره ۴ یا انتقال آسفالت تولیدشده از این کارخانه، روزانه ده‌ها خودروی سنگین در مجاورت این اکوسیستم حساس تردد خواهند کرد و زیست و حیات این پارک ملی را به خطر می‌اندازند. به همین دلیل است که علیرضا مزینانی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران نیز هیچ‌وقت صدور مجوز محیط‌زیستی کارخانه آسفالت سرخه‌حصار را تایید نکرده و در آخرین اظهار نظر در این زمینه اعلام کرده است که «شهرداری تهران طرح ارزیابی کارخانه را به اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان ارائه کرده و قرار است این طرح را با کمک مدیران دفتر ارزیابی زیست‌محیطی سازمان محیط‌زیست و مسئولان دادستانی تهران بررسی کنیم.»

تخلف شهرداری در پیشرفت فیزیکی و راه‌اندازی آزمایشی کارخانه آسفالت

در چنین شرایطی، آخرین وضعیت صدور مجوز محیط‌زیستی برای کارخانه آسفالت شماره ۴ را از علیرضا رحمتی، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهر تهران جویا شدیم و او نیز در پاسخ به رسانه توضیح داد: «براساس مقررات ضوابط استقرار صنایع، احداث واحد‌های تولید آسفالت در شعاع ۱۲۰ کیلومتری شهر تهران کاملا ممنوع است، به استثنای واحد‌های موقت که به طور خاص برای تولید آسفالت لازم برای یک پروژه عمرانی نظیر آزادراه یا بزرگراه مورد استفاده قرار گیرند که البته برای استقرار واحد‌های موقت نیز باید مجوز محیط‌زیستی مربوطه اخذ شود. اما تا امروز، هیچ‌گونه مجوزی برای استقرار موقت کارخانه آسفالت سرخه‌حصار صادر نشده و بنابراین پیشرفت فیزیکی عملیات احداث این کارخانه در ماه‌های اخیر، کاملا غیرقانونی بوده است.»

معاون مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران افزود: «شهرداری تهران قبل از این که برای استقرار موقت کارخانه آسفالت شماره ۴، درخواستی رسمی به اداره محیط‌زیست شهر تهران ارائه کند، تاسیسات مربوط به این کارخانه را در محل مورد نظر خود مستقر کرده و پس از آن نیز پیشرفت فیزیکی کارخانه مذکور را ادامه داده است. تمام این اقدامات تخلف است و اخیرا هم که شهرداری فعالیت این کارخانه را به صورت آزمایشی آغاز کرده، تخلف جدیدی را مرتکب شده است. نکته مهم این است که شاید خود کارخانه از تکنولوژی بالایی برخوردار باشد و آلایندگی آن پایین باشد، اما براساس آنچه از تردد خودرو‌های سنگین در سطح شهر تهران مشاهده می‌کنیم، می‌توان گفت حتما بخشی از خودرو‌های سنگینی که مواد اولیه را به این کارخانه منتقل می‌کنند یا آسفالت تولیدی را از آن انتقال می‌دهند، آلاینده هستند و محل استقرار این کارخانه عملا به تشدید آلودگی هوا در مجاورت پارک ملی سرخه‌حصار دامن می‌زند.»

او همچنین تاکید کرد: «کارخانجات آسفالت اصولا جزو رده ۴ واحد‌های صنعتی محسوب می‌شوند که طبق قانون باید در خارج از حریم شهر‌ها استقرار یابند، این در حالی است که کارخانه آسفالت سرخه‌حصار در داخل محدوده شهری واقع شده است و استقرار آن در محل مورد نظر شهرداری تهران با قوانین و مقررات در تضاد است. البته در حال حاضر برخی واحد‌های تولید آسفالت در داخل محدوده شهری پایتخت قرار گرفته‌اند، اما، چون این واحد‌ها از قبل در این محدوده مستقر شده‌اند، از شهرداری خواسته‌ایم به‌جای این که با استقرار کارخانه شماره ۴ به تشدید آلودگی در یک اکوسیستم حساس دامن بزند، همان کارخانه‌های قدیمی خود را بهینه‌سازی کند تا بتواند با ظرفیت بالاتری، آسفالت مورد نیاز برای توزیع در معابر سطح شهر تهران را در کارخانه‌های قبلی خود تولید کند.»

لزوم شکایت سازمان محیط‌زیست از شهرداری تهران درباره کارخانه آسفالت

رحمتی همچنین با اشاره به این نکته مهم که «احداث کارخانه آسفالت سرخه‌حصار در محل مورد نظر شهرداری تهران از نظر ضوابط استقرار واحد‌های صنعتی خلاف قانون است»، تاکید کرد که «واحد‌های صنعتی که بدون اخذ مجوز‌های محیط‌زیستی لازم در یک نقطه مستقر می‌شوند، حتی اگر استاندارد‌های زیست‌محیطی در آن‌ها رعایت شده باشد، جزو واحد‌های آلاینده به حساب می‌آیند و سازمان محیط‌زیست می‌تواند چنین واحد‌هایی را پلمب کند یا جرایم زیست‌محیطی مربوطه را با دستور قضایی از اشخاص حقیقی یا حقوقی متولی احداث آن‌ها دریافت کند.»

رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران همچنین با تاکید بر این که «براساس قانون، کارخانه آسفالت شماره ۴ حتما باید گزارش توجیهی زیست‌محیطی داشته باشد»، گفت: «گزارش توجیهی برای کارخانجات آسفالت به شرطی ارائه می‌شود که محل مورد نظر برای استقرار آن، با قوانین و مقررات دیگر در تضاد نباشد، اما در حال حاضر نه مجوزی برای استقرار کارخانه آسفالت سرخه‌حصار صادر شده و نه گزارش توجیهی آن به تایید اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران رسیده است.»

در چنین شرایطی، با توجه به این که ساختمان اصلی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران در مجاورت پارک ملی سرخه‌حصار واقع شده است و فاصله چندانی با محل استقرار کارخانه آسفالت شماره ۴ ندارد، سوال مهم این است که چطور مسئولان اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان اجازه داده‌اند که مدیریت شهری پایتخت بدون داشتن هرگونه مجوزی، یک کارخانه آسفالت را در مقابل چشمان‌شان احداث کند؟ این در حالی است که پیشرفت فیزیکی این کارخانه طی چند ماه گذشته ادامه داشته و حتی به گفته رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران، اخیرا فعالیت آزمایشی آن هم توسط شهرداری تهران شروع کرده است.

به عبارت دیگر، جای سوال است که سازمان حفاظت محیط‌زیست چرا برحسب وظیفه قانونی خود هنوز بابت استقرار و راه‌اندازی غیرقانونی کارخانه آسفالت سرخه‌حصار از شهرداری تهران شکایت نکرده است؟ شایان ذکر است که به گفته رئیس کمیسیون محیط‌زیست شورای شهر تهران، «در صورت عدم شکایت سازمان محیط‌زیست، قطعا این سازمان مرتکب ترک فعل شده است.»

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت دیده بان ایران، تاریخ انتشار: 1اسفند1402، کدخبر: 179723، www.didbaniran.ir