شعارسال: ناگفته و پوشیده نیست که بازار خودرو در ایران، منابع و منافع بیشماری را برای لایه‌هایی پرنفوذ و قدرتمند به ارمغان آورده است. شاید از این‌روست که به‌رغم دولت‌های پیاپی و سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران، این وضعیت نابه‌سامان امتداد دارد. تنها کافی‌ست به بحث پرسروصدای واردات خودرو نظر بیندازیم تا دریابیم چطور همه‌چیز گروگان منافع عده‌ای قرار گرفته است.

شاید در دو سال اخیر، مهم‌ترین بحث بازار خودرو، بحث واردات بوده است که در نهایت پس از بحث‌ها و تبادل‌نظر‌ها و رایزنی‌های بسیار تصویب و اعلام شد. از زمان آزادسازی واردات خودرو، وزارت صمت وعده‌های زیادی برای واردات داده است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها واردات ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو در ۱۴۰۱ و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال ۱۴۰۲ بود. مهدی ضیغمی، رییس سازمان توسعه تجارت نیز تاکید کرده بود که از خرداد ۱۴۰۲ به این سو شاهد انبوه واردات خودرو‌های خارجی خواهیم بود، اما با گذشت ماه‌ها از این وعده‌ها، آمار‌های گمرک نشان می‌دهد که تنها ۲ درصد از وعده واردات ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو محقق شده است.

وضعیت نامعلوم واردات خودرو که برخی از صاحبنظران معتقد بودند اگر به‌درستی و به‌شکلی فراگیر صورت گیرد، می‌تواند اندکی وضعیت آشفته بازار خودرو را بهبود بخشد، با ناکامی همراه بود. در چنین شرایطی فرهاد احتشام‌زاد، عضو انجمن واردکنندگان خودرو در بهمن‌ماه گفت: «اگرچه نوید باز شدن خودرو‌های وارداتی در بازار و شوق ناشی از افزایش واردات و تنوع خودرو باعث شد که فشار تقاضا کم شود، ولی هر چه مرور زمان بیشتر می‌شود و آن برنامه‌ها تحقق پیدا نمی‌کند، این انتظار کم‌کم از بین می‌رود و مردم نسبت به اتفاقاتی که قرار بود بیفتد، ناامید می‌شوند. مردم دچار این ابهام شدند که موضوعاتی که بیان می‌شود و واقعیت‌های عینی با تصورات ذهنی‌شان متفاوت است.»

آن‌چه درباره ماجرای پرسروصدای واردات خودرو روی داد، تنها یکی از نمود‌های وضعیت بازار خودرو در ایران است. اقتصادی که خودرو را به کالایی سرمایه‌ای بدل کرده است، راهی به تغییر شرایط نمی‌دهد، رویه‌ای که در کمتر جای دنیا چنین است. این‌که چرا هربار طرح‌هایی که می‌تواند اندکی باعث گشایش فضا و بهبود وضعیت بازار شود، با چنین سرنوشتی روبه‌رو می‌شود، نشانه‌ای از حضور قدرتمند مافیایی است که منافع سرشاری از ادامه وضع موجود می‌برد.

در همین‌باره و در بررسی وضعیت آشفته بازار خودرو، دکتر حسین راغفر، اقتصاددان و استاد دانشگاه گفت: «ما امروز می‌بینیم که منابع بزرگی برای واردات خودرو‌های لوکس یا واردات خودرو‌های دست دوم صرف می‌شود، در حالی که شهر‌ها در اثر همین فساد مافیای خودرو در حال انفجار است و پیامد‌هایی مثل ترافیک و آلودگی هوا را ایجاد کرده است که آسیب‌های جدی به بخش قابل توجهی از جمعیت و همچنین محیط زیست وارد می‌کند. تمام این‌ها به‌خاطر قدرت مافیای خودرو است که به نهاد‌های قدرت وصل هستند و بنابراین نقد‌ها و اعتراضاتی که به آن‌ها هم صورت می‌گیرد، هیچ پاسخگویی ندارد. هیچکس پاسخگویی هوای آلوده کلانشهر‌ها نیست و هیچکس مسئولیت پیامد‌های ترافیک وحشتناک و مخرب را در کیفیت زندگی مردم برعهده نمی‌گیرد.

وی در ادامه گفت: «این‌ها بخاطر فاصله انسداد رسانه‌ای و تا حدود زیادی سیاسی با واقعیت‌های اقتصادی کشور است و مادامی که فشار افکار عمومی اهمیتی در شکل‌دهی به سیاست‌های بخش عمومی نداشته باشد، عملا امیدی به اصلاح وضع کنونی وجود نخواهد داشت و ما شاهد خروج بیشتر و بیشتر سرمایه‌های انسانی و مالی از کشور خواهیم بود.»

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از روزنامه آسیا. منتشره در ۲۷ فروردین ۱۴۰۳. کد خبر: ۲۱۰۹۵. https://www.asianews.ir.