شعار سال: طبق سند چشم‌انداز ایران 1404، کشور ما باید هاب اول حمل و نقل هوایی کالا و هاب دوم حمل و نقل هوایی مسافر در منطقه تا سال 1404 (8 سال آینده) باشد، بنابراین توسعه ناوگان حمل و نقل هوایی ضروری است که گام اول آن نوسازی ناوگان است.

در حال حاضر حدود 250 فروند هواپیما در ناوگان هوایی مسافری و بار کشور فعال است که متوسط سن آنها 23 سال و در واقع است، از سوی دیگر سهم ما در بازارهای بین‌المللی حمل و نقل هوایی بسیار پایین است و کشور‌های امارات و سپس ترکیه، از این عقب‌افتاد‌گی ما در حمل و نقل هوایی بازرگانی استفاده کرده و فعلا بازار منطقه را در دست دارند.

قطعاً ورود هواپیمای نوین و نو به ناوگان فرسوده هوایی کشور امری پسندیده و مورد درخواست همه متولیان صنعت حمل و نقل هوایی و البته است اما انتقاداتی که به وزارت راه و شهرسازی در این حوزه وارد است، ‌منابع مالیِ ‌توسعه و نوسازی ناوگان هوایی کشور و بی‌توجهی به دیگر مدل‌های حمل و نقلی ‌است.

در مورد همین قرارداد خرید ایرباس‌ها، ابهامات مالی زیادی وجود دارد. نحوه تأمین فاینانس، رقم فاینانس، درصد سهم ایران‌ایر در پیش‌پرداخت، موضوع عاملیت بانک صنعت و معدن و نحوه ضمانت این بانک، قیمت کل هواپیما، بی‌توجهی دولت به نوسازی ناوگان ایرلاین‌های خصوصی، احتمال ایجاد بازار انحصاری در کشور و حذف ایرلاین‌های خصوصی و ده‌ها ابهام دیگر که با وجود آماده‌ شدن ایران‌ایر برای ورود دومین فروند از ایرباس‌ها، هنوز این ابهامات شفاف نشده است.

قطعاً در کنار این انتقادات به آخوندی، انتقاد دیگری که وارد است، بی‌توجهی به توسعه ریلی، ایمن‌سازی هر‌چه‌بیشتر حمل و نقل ریلی و توسعه ناوگان راه‌‌آهن است.

‌از‌ دلایل افزایش انتقادها به وزیر راه و شهرسازی در این حوزه، توجه خاص و همه‌جانبه به توسعه حمل و نقل هوایی و کم‌توجهی به توسعه ریلی کشور (از منظر خط و ناوگان) است؛ به هر حال حمل و نقل ریلی به عنوان حمل و نقل ایمن، سبز و دوست‌‌دار محیط زیست، با مزایایی نظیر کاهش مصرف سوخت (یک‌هفتم‌ جاده‌ای) و ایمنی بالا و هزینه کم، از سیستم‌های حمل و نقل مورد تأکید همه کارشناسان حمل و نقل در ایران و البته دنیا است، مقام معظم رهبری هم بارها بر توسعه حمل و نقل ریلی و انتقال بار جاده‌ها به راه‌آهن تأکید دارند ‌اما با وجود نیاز مبرم کشور به توسعه ریلی در گام اول، می‌بینیم که محدود قراردادهای پسابرجامی دولت در حوزه توسعه ناوگان ریلی و حتی خط‌آهن، چندان به نتیجه نرسیده است و دولت هم اهتمام کافی برای توسعه ریلی کشور ندارد و این خود نقص بزرگی برای دولت محسوب می‌شود.

وزیر راه و شهرسازی در 20 بهمن 94 بود که در نشست مشترک فعالان اقتصادی ایران و ایتالیا ‌گفته بود: عمده هدف ما در حوزه حمل و نقل ریلی چند موضوع است که یکی از آنها کامل کردن تمام خطوط ریلی است و دیگر آنکه با توجه به توسعه صنایع و معادن ایران باید برخی از ترابری جاده‌ای به بخش ریل جابه‌جا شود.

بنا به گفته عباس آخوندی در زمینه حمل و نقل ریلی با توجه به پیشرفت ایتالیا مخصوصاً در حوزه قطارهای سریع‌السیر گفت‌وگوهای خوبی با این کشور داشته‌ایم؛ به طوری که قرار شدهیک شرکت ایتالیایی مسیر راه آهن سریع‌السیر تهران – قم – اصفهان و بالعکس را اجرا کند.

این موارد در حالی مطرح می‌شود که هدف‌گذاری قانون برنامه بابت ساخت سالانه 1000 کیلومتر خط‌آهن، چند سالی است که محقق نمی‌شود و دست‌یابی به اهداف ایران 1404 در صنعت ریلی، با این شرایط امکان‌پذیر نیست.

براساس چشم انداز 1404 باید 25 هزار کیلومتر راه‌آهن تا آن سال در کشور داشته باشیم، ضمن آنکه با احتساب خطوط موجود، باید سالانه ‌بین 1000 تا 1500 کیلومتر مسیر، ریل‌گذاری شود تا بدین ترتیب سهم راه‌آهن در جابه‌جایی بار و مسافر کشور و ترانزیت افزایش یابد.

در حال حاضر حدود 10 هزار کیلومتر خط‌آهن در کشور وجود دارد. این در حالی است که درصد بالایی از این میزان خط‌‌آهن، همه تا قبل از دولت یازدهم ساخته شد و در این دولت غیر از چند پروژه کوچک ساخت خطوط ریلی، هنوز پروژه قابل ذکری در بخش ساخت خط‌ آهن تکمیل نشده است.

‌از سوی دیگر می‌تـوان به‌ بی‌توجهی به مقوله ایمنی در راه‌‌آهن هم اشاره کرد؛ وقوع سانحه ریلی هفت‌خوان و بررسی‌های کارشناسی پس از آن، نشان داد که وزیر راه و شهرسازی به قدری درگیر توسعه ناوگان هوایی بود که ایمنی ریلی در حاشیه قرار گرفت؛ بررسی‌‌های کارشناسی پس از سانحه ریلی هفت‌خوان همه نشان از کم‌کاری متولیان، نبود دغدغه ایمنی و بی‌توجهی به حرکت ایمن قطار‌ها در سیستم کنترل اتوماتیک قطار دارد.

به هر حال همه شواهد نشان از بی‌توجهی وزارت راه و شهرسازی به توسعه ریلی دارد، وزارت‌خانه‌ه‌ای که همه هم‌ّو‌غم خود را در پسابرجام به توسعه ناوگان هوایی به عنوان تنها میوه برجام اختصاص داده است و در این حوزه، حمل و نقل ریلی که باید اصلی‌ترین شیوه حمل و نقلی ما تا سال 1404 باشد، به باد فراموشی سپرده شده است.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ 6 اسفند 95، کد مطلب: 13951205000595: www.farsnews.com