شعار سال: آمارهاي مربوط به فساد در كشورها گاهي
خبرساز ميشود. يكي از زمينههاي بروز فساد در بسياري از كشورها، ورزش است.
فسادي كه شايد آنچنان كه آمار فسادهاي اقتصادي خبرساز شدهاند، به تيتر
اخبار تبديل نشدند اما اين نوع از فساد جنبههاي پنهاني مانند دستكاري درنتيجه
مسابقات دارد كه بهراحتي قابل چشمپوشي نيست و اين در حالي است كه هيچ كشوري در
دنيا مصون از اين فساد نيست. «دراگو كاس» كسي است كه سالها براي مبارزه با
فساد تلاش كرده و در تهيه برنامه مبارزه با فساد در ورزش كه از سوي سازمان
ملل و كميته بينالمللي المپيك تهيهشده نقش داشته است. او معتقد است حضور زنان
در عرصههاي مديريتي باعث كاهش بروز زمينههاي فساد در ورزش ميشود و اين در
حالي است كه هيچيك از مديران رده بالاي فيفا و ديگر سازمانهاي ورزشي زن
نيستند. دراگو كاس، كارش را به عنوان يك كارآگاه پليس در زادگاهش، اسلووني
شروع كرد و از سال ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۹ براي پليس كار ميكرد. او تا زماني كه
به اجبار مجبور به ترك پليس شد، به عنوان رييس عمليات در بخش جنايي مشغول به كار
بود. كاس، چند سال بعد در سال ۲۰۰۴ تا
سال ۲۰۱۰ به عنوان رييس در كميسيون
جلوگيري از فساد اسلووني مشغول به كار شد و حالا مشاور خصوصي است. او در سالهاي
۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ رييس
گروه كشورهاي در برابر فساد در كنسول اروپا به نام GRECO بود. بيش از چهار سال از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ از مديران كميته ارزيابي و نظارت مشترك بينالمللي (MEC) در افغانستان
بود. از سال ۲۰۱۴ تا به امروز مدير
گروه كاري OECD بر
روي رشوهخواري است. همزمانهم با دفتر مواد مخدر و جرايم سازمان ملل (UNODC) و كميته بينالمللي
المپيك (IOC) براي
مبارزه با فساد در حوزه ورزش، در تهيه پيشنويس اسناد خود در مورد اين
موضوع همكاري ميكند.
كاس تمام عمر كاري خود را صرف مبارزه با فساد در شاخههاي مختلف كرده.
اين مبارزهها گاهي برايش خيلي گران تمام شده است. خودش و خانوادهاش تهديد
شدهاند و حتي شرايطي برايش به وجود آوردهاند كه او را ناچار به پايان زندگي
مشتركش كرده است. اما او هنوز هم با تمام توانش براي مبارزه با فساد فعاليت ميكند.
كاس معتقد است كه بههيچوجه نبايد خسته شد و دست از مبارزه برداشت. كاس در
گفتوگو با «اعتماد» از جنبههاي فساد در ورزش پرده برداشته است.
ميتوانيد توضيح دهيد اقداماتي كه در فيفا براي مبارزه با فساد
اتفاق ميافتد، چه هستند؟
كارهاي زيادي در حال اتفاق است. در سال ۲۰۱۴ شوراي اروپا قراردادي براي دستكاري و اعمالنفوذ بر
مسابقات ورزشي بست كه نتيجه هم داد. اين پيمان اساسا عليه تباني در نتايج
مسابقات بود كه با يكي از مهمترين بخشهاي فساد ورزشي دستوپنجه نرم ميكند.
علاوه بر آن كميتههاي بينالمللي UNODC و IOC هم در سال ۲۰۱۳ براي مطالعه روي جرايم جهاني تباني در
نتايج مسابقات تامين مالي شدند كه بر اساس آن شما ميتوانستيد روي اين مساله كه
چگونه كشورها در طول سه سال گذشته با فساد در ورزش مبارزه ميكردند، مطالعه داشته
باشيد. يك نسخه بهتر و جديدتر از اين مطالعات از طريق همان ارگانها در نيمه دوم
سال جاري منتشر خواهد شد كه شامل گزارشي است درباره اينكه چگونه امروزه حدود ۵۰ كشور با فساد در ورزش مبارزه ميكنند؛
اما چيز ديگري كه خيلي مهم است اين است كه اين مطالعات داراي نمونه روشهايي است
كه UNODC و ICO به كشورهاي ديگر
پيشنهاد ميكنند تا آنها را با روشهاي بينالمللي در مبارزه با فساد در ورزش
آشنا كند.
چه كشورهايي ميتوانند جزیي از اين برنامه مبارزه با فساد باشند؟
هر كشوري كه يكي از اعضاي سازمان ملل يا جنبش بينالمللي المپيك باشد،
ميتواند جزیي از اين برنامه هم باشد. هر كشوري كه بخواهد نمونه روشهايي كه از
سوي UNOCD و IOC اعلامشده را
بپذيرد، بهراحتي به قانونگذاري بينالمللي معرفي ميشوند. به طور قطع روشهاي
پيشنهادي بايد گاهي تا حدي بهتناسب شرايط ملي آن كشور تنظيم شود.
وضعيت ايران براي پذيرش اين برنامه چگونه است؟
ايران به عنوان كشوري كه جزو شوراي اروپا نيست با روالي كمي متفاوت با
شوراي اروپا ميتواند اين كار را انجام دهد. اگر از من بپرسيد، ورود ايران به
اين قرارداد يك مرحله مهم براي هر دو طرف ايران و اروپا است. با تصويب قراردادي
بر روي تباني و دستكاري مسابقات ورزشي، ايران به عنوان يك كشور قدرتمند آسيايي
يك سيگنال بسيار روشني به ديگر كشورها ميدهد و با اين كار در ميان نخستين
كشورهاي جهان و نخستين كشور آسيايي خواهد بود كه نشان ميدهد، مشتاق است تا با
فساد ورزشي مبارزه كند. اين اقدام جايگاه ايران در حركت مبارزه با فساد در دنيا
را بسيار بالا خواهد برد.
آيا شما آماري از فسادهايي كه در ورزش اتفاق ميافتد، داريد؟
بله. متاسفانه
فساد در ورزش هر روز در حال افزايش است. در سالهاي بين ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴
موردهاي زيادي از فساد در ورزش مشخص شد. در اين سه سال در اروپا ٣٧ مورد
فساد فقط در ورزشهاي فوتبال و تنيس اتفاق افتاد. در همان مدتزمان در آسيا ۱۷ مورد فساد در ورزش آنهم فقط در
بازيهاي كريكت صورت گرفت. در آفريقا ۴
مورد در بسكتبال و كريكت و در هر دو امريكا ۵ مورد كه همه آنها در فوتبال بود. تمام آمارها در دادگاهها
ثابت شدهاند.
براي متوقف كردن فساد در ورزش چهكارهاي ديگري بايد
انجام شود؟
روشهاي پيشنهادي كه پيش از اين به آنها اشاره كرديم، فقط درباره
چگونگي برخورد با جرايم اتفاق افتاده در حوزه فساد در ورزش است؛ اما ما بايد
روي بخش پيشگيري هم كارهاي عملي زيادي انجام دهيم. من شانس ديگري نميبينم و به
عنوان مهمترين نكته در اين بخش، ارگانهاي ورزشي، مقامات دولتي و اپراتورهاي
شرطبندي هم بايد دستبه دست هم دهند تا با فساد در ورزش مقابله كنند. ما
ميتوانيم اين كار را انجام دهيم اما بدون همكاري اين سه ارگان هيچ پيشرفتي
نخواهيم داشت؛ بنابراين آنها بايد همكاري با يكديگر را شروع كنند.
آيا گزارشي در
مورد فساد در
ورزش ايران به دست شما رسيده است؟
نه واقعا؛ اما من ميدانم كه ايران يك كشور بزرگ است و ازآنجاييكه
قرارداد شوراي اروپا چيز سختي نيست، ايران بهآساني ميتواند به آن دسترسي پيدا
كند. چراكه اين قرار است يك كنوانسيون جهاني شود. بنابراين من فكر ميكنم كه
ايران ميتواند بدون هيچ مشكلي براي شروع اقدام كند. اين يك پيغام بسيار مهم نه فقط براي خود كشور بلكه
براي كل قاره خواهد بود. چراكه اگر ايران به عنوان كشوري به اين مهمي اين كار را
شروع كند، بقيه كشورهاي آسيايي و حتي كشورهاي ديگر دنيا هم مشتاق به انجام اين
كار خواهند شد.
قبلا در يكي از مصاحبههايتان گفته بوديد كه اگر زنان چيزي را
كنترل كنند، فساد كاهش پيدا ميكند.
عموما اينگونه است كه اگر زنان مسوول شوند، سطح فساد در آن سازمان
كمتر از سازمانهاي مشابهش خواهد بود. يك ماه پيش من آخرين تحقيقات يك دانشمند
سوئدي را خواندم كه ثابت ميكرد وقتيكه يك زن مسوول كاري است، ميزان فساد درصد
قابلتوجهي كاهش پيدا ميكند. تئوريهاي مختلفي درباره چرايي اين موضوع وجود دارد.
يك تئوري اين است كه زنان تمايل بيشتري به رفتار صادقانه دارند و تئوري دوم هم
اين است كه زنان نسبت به مكانيزمهاي كنترلي مختلف ديد بازتري دارند و
ازآنجاييكه آنها نسبت به مكانيزمهاي كنترلي بازترند، مكانيزمهاي كنترلي آنها
نتيجه داده و در نتيجه فساد كمتري را شاهد خواهيم بود.
با اين وجود فكر ميكنيد چرا زنان كمتر در جايگاههاي مديريتي
قرار ميگيرند؟
خب من واقعا نميفهمم چرا اين اتفاق ميافتد. من تا به حال در ادارات
دولتي و شركتهاي خصوصي زيادي مدير و مسوول بوده و هستم و تجربه من ميگويد
كه زنان اغلب برابر با مردان و حتي تواناتر از آناناند. ما بهطور واضحي در
جامعه مردسالار زندگي ميكنيم؛ بنابراين مردان آنهايي هستند كه در موقعيتهاي
مهم مشغول به كارند. هيچ توجيهي براي اين رفتار وجود ندارد. البته كه زنان قدرتمند
زيادي در سراسر دنيا در موقعيتهاي مهم مشغول به كارند اما تعداد آنها خيلي
كم است و روند افزايش آنها هم بسيار كند است. شما بهراحتي با نگاه كردن به
بزرگترين كمپانيهاي دنيا ميتوانيد متوجه تعداد اين زنان شويد. بيشتر مديران
مردند و فقط تعداد كمي از آنها زنند. من نميتوانم حتي يك زن را به خاطر
بياورم كه مسوول يك سازمان مهم ورزشي باشد. بازهم ميگويم كه هيچ توضيح و توجيهي
در اين زمينه وجود ندارد. شايد من بتوانم در زمينه فوتبال كه هنوز هم با
وجود پيشرفت سريع زنان در اين ورزش، عمدتا ورزشي مردانه است اين موضوع را درك
كنم؛ اما ورزشهاي زياد ديگري هم مانند شنا، اسبسواري و اسكي هستند كه زنان و
مردان به طور مساوي در آنها شركت ميكنند. دوباره ميرسيم به اينكه هيچ توضيح
و توجيهي براي اين شرايط وجود ندارد.
چه عملهايي در چه شرايط قانوني، فساد در ورزش محسوب ميشوند؟
شما قانونا در ورزش اين جرايم را ميتوانيد فساد بدانيد: رشوه دادن،
رشوه گرفتن، نفوذ در معاملات، تقلب و تعيين نتيجه مسابقه. در شرايط عملي ما فساد
در ورزش بيشتر در اين قسمتها اتفاق ميافتد. اگر بخواهيم درباره برخي سازماندهندگان
مسابقات بزرگ ورزشي صحبت كنيم ميتوانيم به تعداد زيادي از جام جهانيهاي فيفا
و بازيهاي المپيك اشارهكنيم. اين اتفاق به اين دليل ميافتد كه كشورهايي كه
اين وقايع را سازماندهي ميكنند پول زيادي به دست ميآورند بنابراين ميل زيادي
به انجام اين كار دارند. در آخرين رسوايي فيفا مشخصشده كه مقامات ارشد فيفا
رشوههاي بزرگي براي تعيين اينكه چه كسي جامجهاني را سازماندهي كند، دريافت ميكنند.
درهرحال نه تنها در فوتبال بلكه در بقيه ورزشها مانند كريكت، بسكتبال و بيشتر
در ورزشهاي توپي اين اتفاقات ميافتد. چيزي كه جالب است اين واقعيت است كه ورزشهاي انفرادي
مانند دوچرخهسواري، كوهنوردي، شطرنج و... تقريبا هيچ مشكلي در زمينه فساد ندارند.
دوپينگ هم زير مجموعه فساد در ورزش است؟
نه. دوپينگ چيز ديگري است؛ اما آنهم عواقب ويرانگري براي ورزش دارد.
يك تفاوت بزرگ ديگر هم وجود دارد؛ يك سازمان جهاني در مبارزه با دوپينگ
ورزشي وجود دارد درحالي كه هيچ سازمان مشابهي در زمينه مبارزه با فساد در
ورزش نداريم. در طول سالها ايدههايي براي داشتن چنين سازماني مطرحشده اما
به دلايلي كه من آنها را درك نميكنم برخي كشورها بهشدت مخالف داشتن اين
سازماناند. بههرحال در ۱۲ مه
سال ۲۰۱۶ رهبران ارشد دنيا براي شركت در
اجلاس جهاني فساد در لندن دورهم جمع شدند و احتمال تشكيل سازمان جهاني
مبارزه با فساد ورزشي را اعلام كردند. من فكر ميكنم كه ما واقعا فردي را در
سطح جهاني نياز داريم كه سازمانهاي ورزشي، سازمانهاي دولتي و اپراتورهاي شرطبندي
را دور هم جمع كند.
چه كشوري در فساد ورزش رتبه اول را دارد؟
گفتن اين موضوع سخت است. چراكه تعداد كيسهاي ثابتشده دو چيز را
نشان ميدهد؛ يا فسادهاي زيادي وجود دارد يا پليس خيلي فعال است؛ بنابراين
شما نميدانيد چه چيزي در حال اتفاق است. مقايسه، هميشه چيز بدي است. شاخص ادراك
فساد سازمان شفافيت بينالمللي در شرايط عمومي بهوضوح نشان ميدهد كه
كشورهايي مانند سومالي، كره و افغانستان در رتبههاي آخر اين ليست و كشورهاي
اسكانديناوي و نيوزیلند در رتبههاي اول اين ليست هستند. بقيه كشورها هم دراينبين
قرار دارند.
ميتوان از كشوري نام برد كه هيچ فسادي نداشته باشد؟
چنين كشوري در دنيا وجود ندارد.
با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی فیدوس، تاریخ 24 فروردین 96، کد مطلب: 33001: www.feydus.ir