شعارسال : سه شنبه ۱۰ مرداد بود که نامه کوتاه علی معلم دامغانی رییس فرهنگستان هنر موجی از واکنش ها را تا همین امروز در جامعه هنرهای تجسمی برانگیخت؛ نامه ای که در آن آمده بود: «بدینوسیله اعلام می کند که بیش از پانصد تابلو از آثار نقاشان ایرانی که با تطمیع تأثیرگذاری در مدیران و بعضی از کارمندان به بهانه نمایشگاه و غیره، بدون شناسنامه و سند به خزانه فرهنگستان تحمیل شده است، در اختیار این نهاد فرهنگی است. شرکتی به سرپرستی آقای الف. ت مدعی مالکیت آن است، که ادعاست و بایستی اثبات شود. عجالتاً مال، مال الله است و متعلق به مردم و میهن اسلامی است (من آنچه شرط بلاغ است). الحمدالله»

با اینکه هنرمندان بسیاری در این میان اظهارنظر کرده اند و مباحث زیادی مطرح شده است اما در یک فضای دور از جنجال می توان به تک تک موارد کارشناسی مانند حق مالکیت آثار، بازار آثار هنری، آثار جعلی در بازار هنر ایران و... پرداخت. از سوی دیگر به نظر می رسد رییس فرهنگستان هنر مصر شده است تا سه قوه را در این ماجرا حساس کند. در آخرین واکنش نیز روز گذشته ۲۷ شهریور نامه دیگری را در سایت فرهنگستان هنر خطاب به سران سه قوه و وزرای کشور، وزارت ارشاد و وزارت اطلاعات نگاشت و شکواییه ای را مطرح کرد مبنی بر اینکه: «بدین وسیله شکوائیه فرهنگستان هنر را به همراه مدارک بی امضا و امضا شده اشخاص غیر مسئول و حکم اجرا غیرقانونی به نفع مدعی متهم کلاهبردار مالخر بدون تشکیل دادگاه صاحب صلاحیت (در مورد ۵۰۰ اثر هنری مضبوط در فرهنگستان) و پانوشت سرهنگ بی خبر از قانون و فرستادن پلیس به همراه عده ای اوباش و لات مزدور و شکستن حرمت دولت و حکومت تقدیم داشته، متذکر می شوم که مطامع جوقی بی وطن ضد جمهوری اسلامی که با این اعمال درصدد اثبات عدم اقتدار قوه حاکمه و انعکاس آن به خارج از کشورند و این سزاوار نیست. چرا ز قافله یک کَس نمی شود بیدار!؟»

گفتگویی با علی معلم دامغانی درباره اتفاقات دو ماهه اخیر داشتیم که از نظر می گذرانید.

* طی این مدت مصاحبه های زیادی داشتید اما به نظر می رسد فارغ از بعد حقوقی دعوی که میان شما و آقایی که می گوید مالکیت تابلوها را برعهده دارد، وجود دارد همه حرف شما به همان بیانیه اول که ۱۰ مرداد منتشر کردید، باز می گردد که چند نکته در آن عنوان کردید؛ اینکه آثاری که چند سال در فرهنگستان هنر به عنوان گنجینه یک بانک نگهداری می شد بدون شناسنامه و سند به خزانه موسسه صبا تحمیل شده و اینکه آن شرکت ادعای مالکیت آن را دارد و مال، مال الله است. می شود بفرمایید در آن بیانیه منظورتان از اینکه مال مال الله است، دقیقا چه بود؟

- این مساله که کاملا روشن است. همه اموال متعلق به خداوند است، یک مالی را به من نشان بدهید که متعلق به خداوند نباشد. از بدیهیات که پرسش نمی شود.

* این حرف شما از منظری درست است، اما وقتی در بیانیه اسم کسی را می آورید که او مدعی مالکیت حقوقی اموال است، آنوقت حرف شما بعد حقوقی پیدا می کند.

- دعوای ما هنوز حقوقی نشده است و یک بحث فرهنگی است. آیا درباره سرقت آثار هنری و ایجاد بازارهای کاذب در این سو و آن سوی آب اطلاع دارید؟ همه می گویند مطلع هستند اما این یک اطلاع واقعی نیست. این دعوای فرهنگی بود که عده ای کوشش کردند آن را حقوقی کنند و حتی شکایتی برده شد دادگاه و منع تعقیب برای من صادر کردند.

* پس حقوقی شده است؟

- بله ولی مساله اینجاست که ۵۰۰ تابلو در جایی از تهران وجود دارد که یک نفر ادعا می کند متعلق به اوست. این ۵۰۰ تابلو مانند ۵۰۰ هواپیما یا موشک است که یکباره یک جا دیده می شود در حالیکه آنجا نه بازار موشک وجود دارد و نه کارخانه تولید هواپیما. کسی به این موضوع توجه نمی کند.

مساله ۵۰۰ تابلوست و باید آن را بگذاریم کنار اتفاقی که چندی پیش درباره موزه رضا عباسی رخ داد و تعدادی تابلو به سرقت رفت و حتی عده ای جلوی موزه تجمع کردند. ۵۰۰ تابلو در کشوری که ۵۰ هنرمند فعال در آن نمی توانید پیدا کنید که تولید تابلو داشته باشند مشکوک است

* موزه هنرهای معاصر تهران هم چند هزار اثر دارد.

- اگر موزه مورد نظر شما اعلام کند من این تعداد اثر دارم و یکباره یک نفر بیاید بگوید این آثار متعلق به من است، جریان چیز دیگری می شود. خبرنگاران نباید داور و قاضی باشند بلکه باید متوجه جریان باشند.

برمی‌گردم به سوال قبلی شما؛ بله حرف تازه ای در کار نیست و همه چیز از ابتدا همان بیانیه اول بود. مساله ۵۰۰ تابلوست و باید آن را بگذاریم کنار اتفاقی که چندی پیش درباره موزه رضا عباسی رخ داد و تعدادی تابلو به سرقت رفت و حتی عده ای جلوی موزه تجمع کردند. ۵۰۰ تابلو در کشوری که ۵۰ هنرمند فعال در آن نمی توانید پیدا کنید که تولید تابلو داشته باشند، مشکوک است.

* هنرمندان همه این آثار که در قید حیات نیستند.

- وارد مطلب خوبی شدید. از این ۵۰۰ تابلو بخش عمده ای از آثار متعلق به کسانی است که زنده نیستند و تعدادی هم متعلق به کسانی است که در قید حیات هستند. این آثار دو ارزش مادی و ملی دارد. وقتی اثری ارزش ملی دارد درباره اش بازاری چانه نمی زنند بلکه باید فرهنگی فکر کرد. فکر کنید ۵۰۰ اثر به وسیله یک گروه به خزانه ما تحمیل شده است و یک بازار دروغین هم وجود دارد. باید این را پرسید که چرا می خواستند در فرهنگستان هنر این آثار انبار شود، چون می خواستند یکی یکی به نام فرهنگستان هنر آن را خارج کنند و بفروشند. اگر در انبار بی نام و نشان بود که جرات نمی کردند این کار را بکنند و در واقع اینجا از حیثیت فرهنگستان هم سوءاستفاده شده است.

* شما بارها بر وجود بازارهای دروغین و دزدی آثار هنری و جعلی بودن آثار و... تاکید کرده اید. آیا راهکاری برای چنین وضعی که توصیف می کنید، دارید؟

-راهکار را بنده نباید بدهم. مملکت رییس جمهور و مجلس و قوه قضاییه دارد. در کنار این افراد و نهادها، فرهیختگان درجه یک هم دارد. وقتی شما متوجه می شوید در ملکتان یک تعداد اموال عمومی است موظف هستید آن را اطلاع بدهید. اموال عمومی که می گویم چیزی شبیه یوزپلنگ منظورم است. یوزپلنگ به صحرا تعلق دارد و یا درخت متعلق به جنگل است. وقتی یک هیزم شکن یا تبرزن ادعا می کند جنگل مال اوست، شما می توانید آن را اعلام کنید.

مردم در خانه هایشان گربه نگه می دارند و این طبیعی است (البته نه ۵۰۰ گربه) اما وقتی یکی ۵۰۰ یوزپلنگ در جایی نگه دارد، شک برانگیز است

مردم در خانه هایشان گربه نگه می دارند و این طبیعی است (البته نه ۵۰۰ گربه) اما وقتی یکی ۵۰۰ یوزپلنگ در جایی نگه دارد، شک برانگیز است. از او می پرسیم تو شکارچی هستی یا شکاربانی و بعد می گوید نه من بیزینس دارم. بعد نباید بپرسیم این ۵۰۰ یوزپلنگ نزد شما چه کار می کند!

این آثار هنری در یک یا دو سال خلق نشده اند. این آثاری است که دولت ها آنها را می خرند و به موزه ها می برند یا موزه های خصوصی دارای جواز آنها را نگه می دارند، اما همیشه یک عده هستند که زیرخاکی بیرون می آورند و یا گنج یاب ها که این زیرخاکی ها را به مال خرها می فروشند و...

دولت باید بیدار باشد که اینها به چه دلیل این گنج ها را جمع می کنند. آیا می خواهند به عنوان میراث ملی نگهداری کنند یا می خواهند از کشور خارج کنند. ما به چنین آدم هایی رو به رو هستیم که اینقدر گستاخ هستند که وقتی می گوییم این مال نوعا نمی تواند متعلق به شخص باشد و مال، مال ملی است و اصلا چرا در فرهنگستان هنر است و در انبار خودتان نیست، اینچنین حمله می کنند. مشخص است می خواهند آثار را ببرند در بازارهای دروغین و فاسدشان بفروشند و این میان حیثیت فرهنگستان هنر را از بین ببرند. آنوقت می روند در دو دادگاه مختلف از رییس فرهنگستان شکایت می کنند. رییس فرهنگستان هنر چه کاره است؟ باید از فرهنگستان هنر شکایت می کردند. اموال که در خانه من نیست و در فرهنگستان هنر است. من هم چون سرپرست اینجا هستم از حرف حق دفاع می کنم. حالا اگر من بروم یکی دیگر بیاید یا از این حق دفاع می کند یا نمی کند.

بیایند بگویند شکایتشان از من به چه دلیل است. آنها از فرهنگستان سوءاستفاده کرده اند که این یک جرم است. دوم مالی نزد آنهاست که نمی توانند ثابت کنند متعلق به آنهاست. اینها چه کاره هستند که چنین مالی در اختیارشان باشد. حالا رییس جمهور دستور داده است به وزیر دادگستری که هیاتی برای بررسی قضیه تعیین کنند. اصلا اتهام متوجه من است یا فرهنگستان هنر و اصلا قانونی برای این موارد وجود دارد؟ اینجاست که مساله خیلی غم انگیز می شود.

مشخص است می خواهند آثار را ببرند در بازارهای دروغین و فاسدشان بفروشند و این میان حیثیت فرهنگستان هنر را از بین ببرند

این اموال ملی است و بنده این اموال را برای خودم که نمی خواهم. باید پیش ارشاد باشد یا قوه قضاییه تشخیص دهد، نزد یک موزه ای باشد.

عده ای نیز این میان برای آثار هنری عنوان جعلی و اصلی تعیین می کنند بدون اینکه از جایی به صورت رسمی گواهی داشته باشند. بعد اینها زیر تابلوهای جعلی را به عنوان کارشناس امضا می کنند تا تبدیل به تابلو اصلی شود.

می بینید! مساله بزرگتر از من است. یک مساله ملی است که دولت را رسوا می کند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازخبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 28 شهریور 1396، کدخبر:  4091196،www.mehrnews.com