پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 March 29
کد خبر: ۸۹۲۶۷
تاریخ انتشار : ۰۷ آبان ۱۳۹۶ - ۱۱:۴۰
دراین مقاله سه موضوع ازمهارت های مدیران مدارس کوچک مورد بررسی قرار داده شده که به شرح ذیل می با شد.

شعار سالدراین مقاله سه موضوع ازمهارت های مدیران مدارس کوچک مورد بررسی قرار داده شده که به شرح ذیل می با شد.

موضوع :

1-شيوه هاي مدیریت كلاس هاي چند پايه

2-طراحي آموزش و مديريت زمان

3-تقويت بنيه علمي مدیرآموزگاران

الف:(شيوه هاي مدیریت كلاس هاي چند پايه)

مقدمه:

كلاس هاي درس محيط هاي اجتماعي قراردادي هستند كه عناصر تشكيل دهنده آن به طور كامل ويژه و بي همتا هستند يعني دانش آموزان ، معلمان و شرايط يادگيري در يك لحظه از زمان هرگز شبيه به هم نخواهد بود توقع همه اين است كه معلم به مثابه عنصر هوشمند (مدير) كلاس درس و برنامه ريز اين سيستم ،برنامه درسي كلاس خود را با توجه به شرايطي انتخاب كند در كلاس حاكم است و با خدمت گرفتن مجموعه اي مناسب از ابزارها ،وسايل و محتوا،كنش واكنشهاي ياددهي و يادگيري را سازمان بخشد بديهي است كه هرگز دو كلاس در يك زمان واحد كاملاً شبيه هم نخواهند بود زيرا عوامل انساني و شرايط يادگيري يكسان نيستند.

شيوه و قدرت مدیریت كلاس هاي چند پايه توسط مدیر آموزگاران در قالب توانايي ،دانايي ،و خلاقيت ظاهر مي گردد و با مهارت هاي عجين مي شود كه از شكل ساده تر آن يعني مهارت فني (يادگير اصول و روشهاي فني كلاس داري) آغاز وپس(از گذر از مهارت هاي انساني(يافته هاي علمي و تئوريهايي را كه يادگرفته عملاً درس انسانها يعني دانش آموزان و معلمان بكار ببرد)به مهارت ادراكي كه حاكي از بينش فلسه معلم نسبت به زندگي و تعليم و تربيت است مي رسد با توجه به اين مطالب معلمان بر سكويي از باورهاي بديهي خود كه رفتارهاي آموزشي آنها را شكل مي دهد ،ايستاده اند.پس با توجه به تفاوت هاي زمان و مكان و تفاوت هاي فردي معلمان چند پايه به تعداد اين عزيران شيوه اداره كلاس وجود دارد ولي آنچه مهم است كه هر كدام از اين عزيزان از چهار چوبي مشخص براي بهبود وضعيت موجود كلاس درس خود استفاده مي كنند كه در اين مقاله بيشتر اين چهارچوب ها براي راحتي كار در كلاس اين عزيزان مدنظر خواهد بود.

اهميت كلاس هاي چند و پايه و ضرورت آن:

در منطقه آموزشي ما يعني منطقه زيويه بيش از %96 كلاسها به صورت چند پايه اداره مي شوند.يعني از 189 كلاس درس مدارس ابتدايي 169 كلاس به صورت چند پايه داير است و %68 درصد مدارس اين منطقه به صورت پنج پايه (يك آموزگار) اداره مي شوند.

با بيان آمار فوق توجه به كلاس هاي چند پايه در اين منطقه و در سطح استان ما بيشتر خودنمايي مي كند ولي همچنانكه مستحضر هستيد در خصوص شيوه ي اداره ومدیریت اين كلاس ها اقداماتي ناچيز صورت گرفته كه از جمله مي توان (برگزاري همايش كلاس ها چند پايه در شهر بانه در سال 1385 و برگذاري همايش مديرآموزگاران مدارس كوچك در اردیبهشت ماه87 در شهر سنندج)از آنجايي كه كلاس هاي چند پايه جزئي از پيكره بزرگ آموزش و پرورش كشورمان مي باشد تحقيقات در رابطه با مسائل و مشكلات مدیریت اين كلاسها جاي توجه و عنايت خاص است پس لازم است برنامه ريزان آموزشي نسبت به تجزيه و تحليل مشكلات و جايگاه مدیران و نارسائيهاي كلاسهاي چند پايه اقدام اصولي و عملي به انجام رسانند.

با توجه به بررسي هاي به عمل آمد و با توجه به شرايط و امكانات موجود وجود كلاسهاي چند پايه در ايران ضروري و حتمي است يعني اين كلاس ها طبق قانون اساسي در دورترين نقاط نيز بايد داير شود پس با توجه به اجبار موجود توجه و رسيدگي به وضعيت اداره اين كلاس ها نيز اجباري به نظر مي رسد كه اميد است دراين خصوص بيشتر كار شود به هر حال بيان اهميت موضوع اين كلاس ها اين را نشان مي دهد كه بايد به نحوه مدیریت اين كلاس‌ها نيز توجه شود درذيل به تعدادي از مشكلات مدیر آموزگاران به صورت عموم اشاره خواهد شد .

مشكلات كلاس هاي چند پايه:

مشكلات اين كلاس ها به دو صورت بوجود مي آيد.

1- مشكلات ناشي از برنامه ريزي نظام آموزشي تقريباً مي توان گفت اين مشكلات كلي است و همه كلاس هاي درس را در برمي گيرد و حل اين مشكلات مثل (حجم كتابهاي درس ،متمركز بودن برنامه درسي .........) در سطح كلان آن بايد پي گيري كرد.

2- مشكلات واحد آموزشي(كه منحصر به چند واحد آموزشي يا همه واحدهاي آموزشي منطقه اي یاکل مدارس کوچک باشد). كه شامل ...

الف: كمبود وقت و زمان در ادراه اين كلاس ها 120 ساعت تدريس براي كلاس پنج پايه در هر دقيقه

ب: كمبود وسايل آموزشي مدرسه با توجه به كمبود سرانه اين مدارس

ج: كم تجربگي بيشتر مدیران اين مدارس در اداره كلاس ها

د: استفاده از سرباز معلمان براي اداره اين كلاس ها

ه: اختلاف سني 10 سال در بين دانش آموزان پايه اول 6 سال با پايه پنجم 16 سال در يك كلاس

و: مدارس كهنه كپري براي اين كلاسها (نداشتن نور كافي ،فضاي نامناسب از هر نظر)

ز: تفاوت هاي فردي دانش آموزان در اين كلاس ها (دانش آموزان در سطح بسيار عالي با يك دانش آموز ديرآموز).به اجباري از يك برنامه درسي براي آنها استفاده كرد.

ح:و بسياري از مشكلات ديگر مثل مساوي بودن حق اين معلمان با حقوق معلم تك پايه،عدم انگيزه دانش آموزان ،بي تفاوتي اوليا نسبت به وضعيت تحصيلي فرزندانشان و آگاه نبودن معلمان از روشهاي اداره ي اين كلاس ها و غيره ...

شيوه ها ي اداره ي كلاس چند پايه

با توجه به مقدمه اي كه در ابتدايي مقاله در مورد آن صحبت كرديم شيوه اداره كلاس هاي چند پايه خيلي متنوع و حتي غيرقابل تصور است هر معلم يك شيوه براي اداره كلاس كه مي توان شباهتي بين اين كلاس ها نديد اما گفتيم هر معلم برنامه اي لازم دارد كه بر اساس آن كلاس خود را اداره كند ارائه اين برنامه و چهارچوب جهت تسلط بيشتر بر كلاس و بالا بردن كارايي معلم نيز از اهميت زيادي برخوردار است كه از هر نظر شباهت اداره كلاس هاي چند پايه را به هم نزديك مي كند كه در ذيل به نمونه هاي آن اشاره مي كنيم:

1 :شيوه كلاس محوري:

در حال حاضر بيشتر معلمان بر اساس مشاهدات و بازديدهايي كه در سطح منطقه و كلاس ها همکاران به عمل آورده ایم از شيوه اداره اين كلاس ها به صورت محور قرار دادن 2 يا 3 كلاس در يك ساعت استفاده مي‌كنند و معلم مستقيماً و رودرو با اين 2 يا 3 كلاس مشغول كار مي شود و براي هر كلاس 15 دقيقه وقت صرف مي كند و 2 كلاس غير محور نيز مشغول دروسي چون انشا نويسي – نقاشي – خط ، تمرين رياضي و .... كه نياز كمتري به نظارت مستقيم آموزگار دارد.

گفتيم شيوه اداره كلاس به صورت محوري در منطقه ما خيلي زياد استفاده مي شود هر چند لاجرم استفاده از اين روش در كلاس هاي چند پايه (بخصوص پنج پايه) ضروري به نظر مي رسد ولي معايب زيادي نيز دارد كه استفاده از اين شيوه اداره كلاس براي مدیران چند پايه را زياد توصيه نمي كنيم به دلايل ذيل:

1- سروصداي دانش آموزان پايه غير محور به عنوان يك عامل مزاحم به هنگام تدريس پايه هاي محور در نحوه اداره كلاس اين عزيزان اختلال ايجاد مي كند.

2- فعاليت هاي اضافي پايه هاي غيرمحور به عنوان يك عامل مزاحم به هنگام تدريس پايه محور مي شود.

3- در كل كلاس از نظم خاصي برخوردار نخواهد بود.

4- معلم روي فعاليت دانش آموزان غير محور نظارتي مستقيم ندارد و همين باعث كم كاري گروه غيرمحور مي شود.

5- كم شدن نظارت معلم روي بعضي از دروس باعث مي شود كه دانش آموزان فكر كند دروسي مانند انشا و هنر از اهميتي چندان برخوردار نيستند و غيره.

با توجه به معايب فوق كه به آنها اشاره كرديم و باز هم اين شيوه اداره كلاس خيلي معمول و رواج و زيادي دارد آن هم به علت هاي زيادي كه به تعدادي از آنها در ذيل اشاره مي كنيم.

1- از نظر تقسيم زمان آموزگار مجبور است از اين روش استفاده كند(زمان لازم را براي تدريس در اختيار داريم).

2- با توجه به استفاده از زمان از نظر جدول بودجه بندي دروس زياد مشكل نخواهيم داشت.

3- گاهاً دانش آموزان مي توانند با استفاده از اين روش دروس سال قبل را مرور كنند يا دروس سال آينده را بياموزند (مثلاً معلم رياضي پايه پنجم در كنار پايه چهارم تدريس مي كند وقتي مساحت ذوذنقه را تدريس مي كند خودبه خود دانش اموز پايه چهارم آمادگي براي يادگيري بهتر اين مطلب درس را در سال آينده خواهد داشت و يا حتي آن را بياموزد كما اينكه معلمان چند پايه خيلي وقت ها اين مساله را بيان كرده اند در هنگام كار جدول ضرب پايه سوم گاهاً دانش آموزان پايه دوم بهتر پاسخگو هستند.)

4- آسانترين و راحترين شيوه اداره كلاس براي اتمام دروس است.

2: شيوه اداره كلاس به صورت (تدريس ماده درسي واحد به صورت همزمان به تمام پايه ها)[1]

در اين شيوه معلم بايد ابتدا مقدماتي را فراهم كند و مثلاً يك درس رياضي را كه ارتباط طولي با دروس پايه هاي ديگر را دارد انتخاب و همزمان مفاهيم را به صورت عمودي اهداف آن را استخراج مي كند وو همزمان در يك جلسه به دانش آموزان پايه هاي مختلف بدون جداسازي و قرار دادن يك گروه در محوريت و گروه ديگر در غير محور به دانش آموزان ارائه دهد.

مثلاً درس دايره : دانش اموز پايه اول با شكل گردي آشنا شود و بتواند گردي بكشد – پايه دوم با اسم دايره آشنا شود و بتوانند با وسايل مانند سكه دايره رسم كند – پايه سوم شعاع و قطر دايره را رسم كند – با پرگار دايره را رسم كند- چهارم به وسيله پرگار دايره رسم كند و قطر و شعاع دايره اي رسم كند و در مورد تعداد انها بحث كند بتواند با طناب و خط كش محيط دايره را محاسبه كند – و در پايه پنجم دانش اموز بتوانند با استفاده از عدد پي محيط و مساحت دايره را محاسبه كند اگر خوب توجه كرده باشيد ارتباط طولي بعضي از دروس اين توانايي را به معلم چند پايه مي دهد كه در يك جلسه همزمان تمام پايه هاي كلاس را در محور كار قرار بدهد و بيشتر از انچه كه دانش آموزان لازم دارد بياموزد مشكل اصلي اين روش از چند نظر قابل بررسي است اول اينكه از اين روش كه روش گروهي و بسيار فعال است پايه اول و دوم و سوم تاريخ و مدني و جغرافيا ندارند و اين دو درس در پايه چهارم و پنجم زياد مرتبط نيستند مهمتر از همه در تنظيم برنامه كلاسي مشكلاتي به وجود مي آورد ساعت هاي دروس همخواني ندارند.

از اين روش وقتي به خوبي استفاده مي كنيم كه ابتدا از اول سال تحصيلي جدولي از مفاهيم كليه دروس تهيه مي كنيم كه ارتباط عمودي در بين پنج پايه ديده شود دوم اينكه اين مفاهيم اهداف مشتركي نيز داشته باشند سوم اينكه برنامه اي از فعاليت هاي هر يك از گروههاي دانش اموزي تدوين شود.

مثلاً درس علوم بخش جانوران را در نظر بگيريد.

در پايه اول – آشنايي با حركت جانوران – محل زندگي متفاوت – فايده بعضي از آنها

در پايه دوم – آشنايي با پوشش بدن محل زندگي ،انواع جانوران فايده آنها و مقايسه آنها

در پايه سوم –نيازهاي جانوران – رابطه محل زندگي با آب و هوا و غذا و طبقه بندي مهره داران.

در پايه چهارم – طبقه بندي جانوران بي مهره – محل زندگي – انواع انگلها

در پايه پنجم آشنايي با جانداران زنده – آغازيان – خصوصيات بعضي از جانداران كه شبيه جانوران هستند با ياداشت اين مفاهيم براي هر هر پايه يك فعاليت گروهي در نظر مي گيريم تعدادي از برچسپ حيوانات مختلف مي آوريم مثلاً در پايه اول جانوراني كه در آب شنا مي كنند و پرواز مي كنند را در جدول هاي تهيه شده بچسپانند در پايه دوم آنهايي را كه در صحرا زندگي مي كنند و آنهايي را كه در جنگل و غير زندگي مي كنند به جدول مربوط به خود مي چسپانند و پايه سوم جدول مهره داران را با استفاده از برچسپ ها كامل كنند و خصوصيات انها را بنويسيم در پايه چهارم در گروهي جدول مربوط به بي‌مهره ها را كامل كنند و عكسهاي مربوط را در جاي خود بچسپانند و در پايه پنجم به بررسي انواع قارچها و باكتريها و ويروس ها بپردازند ، با استفاده از ميكروسكوپ و موارد كاري مشاهدات خود را ياداشت نمايند.

3: روش (تدريس مواد درسي مختلف با اهداف مشترك به چند پايه در يك زمان)

در روش قبلي ما يك درس را در نظر مي گرفتيم و همزمان آن واحد درسي را به كل پايه ها ارائه داديم اما در اين روش كه برنامه كلاسي را بيشتر مد نظر گرفته ما مي توانيم دروس مختلف را كه هدفهاي مشترك دارند را در يك جلسه تدريس نمايم سپس مراحل اجراي به صورت مختصر به اين قرار است.

الف : انتخاب مفاهيم درسي مختلف در پايه ها كه داراي اهداف مشترك باشند.

ب: استخراج و نوشتن اهداف مشترك

ج: تدوين برنامه فعاليت هاي هر يك از گروههاي كلاسي

مرحله 1 :در اين روش معلم طبق برنامه كلاسي خود مفاهيم دروس را انتخاب مي كند ومي داند چه بايد بگويد.

مثلاً اول رياضي ترتيب اعداد

دوم : علوم جانوران در كجا زندگي مي كنند.

سوم: اجتماعي رعايت نظم و قانون مقررات

چهارم : تاريخ و مدني مدرسه خانه دوم ماست (نقش هاي مدرسه)

پنجم : علوم: ماشينها (ماشين ساده و )

مرحله 2 :هدف مشترك براي تدريس مفاهيم در يك زمان واحد را بايد انتخاب كنيم (چون كدام از واحدهاي درسي كه بيان شد هدف كلي آن بيان شد ما نمي توانيم اهداف جزئي هر يك از دروس را استخراج و ارئه دهيم.)هدف مشترك دروس فوق (بيشتر نظم و ترتيب – مرتب بود – رعايت مافوق ومقررات).

مرحله 3 :تدوين برنامه اي براي فعاليت هاي گروهي كلاسها – (مثلاً ترتيب دادن نمايشي كه رعايت نظم و ترتيب به نفع ماست و براي پايه اول مهره هاي داده شود كه به ترتيب آنها را در خانه صفر تا 9 بچسپانند به صورت گروهي وآن را به گروههاي ديگر جهت بررسي بدهند پايه دوم جدول محل زندگي جانوران در روي تابلو بكشند و به صورت نمايشي هر يك شكل يك جانور را نشان دهد و در محل خود بنشيند در پايه سوم نظر خود را به صورت گروهي در مورد نمايش كل كلاس ارائه دهند دانش اموزان پايه چهارم جدولي تهيه كنند از كاركنان مدرسه وظايف هر يك به صورت گروهي خلاصه در گروههاي بيان خود بيان كنند علوم پايه پنجم در مورد نظم و مرتب بودن ماشينها فكر كنند و نظم كار ماشين ها را بيان كنند.

آموزش چند پايه در حقيقت تشكيل شده از فنوني است كه به معلمان امكان هدايت يادگيري دانش آموزان با سطوح سني متفاوت و توانايي هاي گوناگون را به صورت همزمان مي دهد و اين در حالي است كه طبق بازديدهاي به عمل آمده اكثر معلمان اين كلاسها از همان روشها آموزشي سنتي موجود در كلاس هاي تك پايه آنهم در سطحي بعضاً ضعيف تر (به دليل ناهمگوني جامعه مخاطب ،فرصت محدود آموزشي ،حجم وسيع كتب درسي ...) بهره مي گيرند.

با توجه به اينكه كيفيت فرايند فعاليت هاي معلم و روشهاي آموزشي او هسته مركزي آموزش چند پايه اي را تشكيل مي دهد مسلماً نقصان تجربه و كمبود اطلاعات معلمان اين كلاس ها مستقيماً به كيفيت آموزشهاي كلاسي آسيب مي رساند.

در زمينه يادگيري دو مساله مهم در تدريس چند پايه وجود دارد.[2]

1- يادگيري فقط جنبه رسمي ندارد بلكه يك جنبه غير رسمي و اتفاقي نيز دارد معلمان بايد اين مساله را تشخيص دهند و در تدريس خود لحاظ نمايند يعني اينكه گاهاً معلم مي تواند در هنگام تدريس و اموزش مسائل محلي و بومي را نيز در كتب درسي و رسمي به آن توجه نشده در نظر بگيرد و يافته هاي دانش آموزان و اموزش رسمي مي توانند مطالبي را كه مهم تر هستند را بياموزد كه معلمان ما مي توانند به بسط و گسترش آنها نيز بپردازند .

2- تشخيص پيوستار رقابت و مشاركت در محيط يادگيري دومين مسئله مهم در زمينه يادگيري و تدريس كلاسهاي چند پايه است كه از اهميت زيادي برخوردار است كه اين مهم از طريق روشهاي گروهي و مشاركتي تدريس ،دست ورزهاي فردي و گروهي ،آموزش از طريق همسالان و ... مي تواند ايجاد شده و حمايتي در جهت بهبود كيفيت آموزش در اين كلاس ها محسوب گردد.به همين منظور تهيه كتابهاي رهنماي معلم با توجه به اهداف مشترك دروس ،توالي مفاهيم و توجه به تكنيك هاي خاص آموزش در كلاس هاي چند پايه در آموزش غير حضوري و كارگاهي در اين مورد ضرورت مي يابد.

محاسن كلاس هاي چند پايه:

قبل از اينكه از بحث هاي بيان شده در اين مقاله نتيجه گيري كلي را بيان كنم لازم دانستم هرگاه معايب برنامه اي بيان شود از محاسن آن نيز بحث شود كلاس هاي چند پايه اي با توجه به مشكلات واضحي كه دارد محاسني هم دارد كه با اندكي مطالعه در تاريخ تعليم و تربيت مي توان دريافت كه سابقه ،كلاس هاي چند پايه به آغاز تعليم و تربيت گروهي منتهي مي شود و با در نظر گرفتن بافت جمعيتي روستاها در آينده نيز وجود خواهد داشت و حتي بيشتر خواهد شد :زيرا علاوه بر آن كه مساله غير اقتصادي بودن كلاس هاي كم تعدادي را حل مي كند به تكميل پايه هاي تحصيلي نيز كمك مي نمايند با توجه به اين تفاصيل مي توان به صورت خلاصه محاسن اين كلاسها را چنين بيان كرد.

1- ما مي توانيم از خود دانش آموزان پايه هاي بالاتر براي آموزش دانش آموزهاي پايه هاي پايين تر استفاده كنيم (اين كار باعث بالا رفتن عزت نفس دانش اموز شده و فشار كاري معلم را كم مي كند)

2- در اين كلاس ها مي توان جبران بعضي از عقب ماندگي هاي دانش آموزان پايه هاي بالاتر را با قرار دادن آنها در جريان آموزشي پايه هاي پايين تركرد براي مثال در پايه دوم دانش آموزي نمي تواند صداها را كاملاً تشخيص دهد ما مي توانيم در هنگام تدريس صداي جديد به پايه اول اين دانش آموز را نيز در جريان آن آموزش به صورت غيرمستقيم قرار دهيم.

3- در وقت و هزينه مي توان صرفه جويي كرد به اين ترتيب كه معلم مي تواند از برخي وسايل آماده شده براي همه پايه ها استفاده نمايد.

4- تعامل بين دانش آموزان پايه هاي بالاتر و پايين تر باعث ايجاد انگيزه در يادگيري مي شود و همچنين مي توانند از همديگر بياموزند (يعني يك دانش آموز هم مي تواند از دوستانش ياد بگيرد و هم ياد بدهد .)

5- دانش آموزان پايه هاي بالاتر در جريان تكرار دروس سالهاي قبل خود قرار مي گيرد و مروري بر آموخته هاي پيشين خود خواهند كه در تثبيت يادگيري موثر است.

6- دانش آموزان پايه هاي پايين تر تا حدودي با درسهاي سالهاي بالاتر آشنا مي شوند و اين خود پيش زمينه اي براي يادگيري وسيع تر آنها خواهد بود.

قسمت دوم مقاله :طراحي آموزشي و مديريت زمان

طراحي آموزشي فرايندي پوياست و عناصر تشكيل دهنده آن دائماً با يكديگر در تعاملند.تعين و تنظيم هدفهاي كلي ؛تحليل آموزشي ؛تعين محتوا ؛روش و وسيله ؛تحليل و تعيين نظام ارزشيابي چهار مرحله اساسي در اين فرايند هستند.اگرچه صاحبنظران و متخصصان طراحي آموزشي با بنياني بودن اين چهار مرحله موافقند،كساني نيز با تقدم و تاخر آنها به ترتيبي كه در اين بخش مطرح شده چندان موافق نيستند[3].بعضي معتقدند كه گزينش هدفهاي كلي و تعيين محتوا با هم صورت بگيرد و برخي ديگر معتقدند كه نظام ارزشيابي بايد بلافاصله پس از تدوين هدفهاي رفتاري تعين شود،اما نكته قابل ذكر اين است كه هر يك از اين مرحله ها در مرحله پيشين و پسين خود و در نتيجه در كل فرايند تاثير مي گذارد.هدفهاي مناسب ،كيفيت عناصر ديگر را مثل انتخاب محتوا ،روشها،رسانه ها و نظام ارزشيابي متاثر مي كند ،چنانكه روشهاي آموزش نيز بر ميزان تحقق هدف ها اثر مي گذارد ،براي حصول اطمينان از مطلوب بودن طرح بايد با تاثير دو يا چند جانبه عوامل را در طرح مورد توجه قرار داد و هنگام روبه رو شدن با اشكال ،به تحليل تك تك آن عوامل پرداخت و آنها را اصلاح كرد و آنچه بايد در كليه مراحل مورد توجه قرار گيرد زمان هر يك از مراحل و مديريت زمان در هر مرحله و در كل طراحي آموزشي بايد مورد توجه قرار گیرد مانند جداول پیوستی

تقويت بنيه علمي معلمان

مقدمه :

جهت گيري سياست هاي آموزش و پرورش در دو دهه اخير تاكيد بيش از پيش به توسعه اهداف كيفي و شناسايي عوامل موثر در نظام تعليم و تربيت بوده است كنترل كيفيت فعاليت هاي آموزشي از طريق شناسايي و بكارگيري معيارها و استانداردهاي آموزشي،تحقيق و جمع آوري اطلاعات از عملكرد موجود نظام آموزش ارزشيابي و تفاوت نسبت به فرايند آموزش بر اساس ملاك هاي از پيش تعين شده صورت مي گيرد دستيابي به نتايج پايدار كيفي در آموزش نيروي انساني بستگي دارد ميزان مشاركت معلمان ،اوليا دانش آموزان كارشناسان تعليم و تربيت در ارائه يافته هاي پژوهشي ،بازخورد برنامه ها ،معرفي شاخص ها و استانداردهاي كيفي در تضمين كيفيت فعاليت هاي آموزش نقش موثري بر عهده دارند.

« افزايش دستيابي به اطلاعات از طريق فناوري هاي جديد همراه با نياز به آماده سازي دانش آموزان براي رقابت در عرصه اقتصادي جهاني اطلاعات مدار ما را متعهد مي كند كه همزمان با حركت به سوي قرن آينده ،به طور اساسي در برنامه هاي مدارس تجديد نظر كنيم»[4]

نقش معلم در اجراي موفقيت آميز هر برنامه درسي ،انكار ناپذير است در برنامه درسي خوب به شرطي موفق مي شود كه معلمان آموزش ديده و پرتوان مسئول اجراي ان باشند و اين مستلزم آن است كه در برنامه ي آموزش معلمان در ايران ،تحول اساسي صورت گيرد.معلمان عزيز و فداكار،اغلب با تلاش فراوان و با سعي و خطا به انتخاب شيوه هاي تدريس پرداخته اند و كمتر فرصت بازبيني در آنها را داشته اند.

«آموزش معلمان در ايران ،معمولاً محدود به دانش موضوعي چندين درس در حوزه ي علوم تربيتي (شامل روش هاي تدريس و اصول و فنون معلمي) و تدريس هاي علمي (تمرين هاي معلمي) است كه سالها است به شيوه ي قبلي تدريس مي شوند ،با اين حال نقش دانش حرفه اي معلمان كمتر مورد بررسي قرار گرفته و نظريه هاي آموزشي مبتني بر تجربه هاي فني معلمان كمتر مورد بررسي قرار گرفته و از نظريه هاي آموزشي مبتني بر تجربه هاي غني معلمان كمتر گفتگو شده است»(گويا 1375).[5]

آموزش معلمان ومدیران در ايران

ميزان دسترسي به كاركنان آزموده و با انگيزه در امر تدريس و ظرفيت اين مدرسان حتي بين مليت هايي كه آماده اند منابع خود را به ظرفيت سازي اختصاص دهند دشوارترين مانع در اموزش علوم و فناوري است در مناطق گوناگون دنيا مسائل گوناگون و پيچيدگي هايي اين چنين وجود دارد در بعضي حوزه ها ،دولت هايي كه پروژه هاي ويژه براي بازاموزي كاركنان با هدف داشتن معلمان موفق ارائه كردند از اين كه كاركنان اموزش ديده با مزاياي بالاتر به استخدام يك كشور همسايه در آمده اند ،به شدت آزرده شدند و به اين ترتيب به پر كردن جاي خالي اين كاركنان پرداختند و اين علي رغم منابع افزوده و طرح يك برنامه براي پاسخ به مشكل بود.

«تدريس كارآمد :يك فعاليت پيچيده است كه از طريق آموزش و تمرين به تدريج كسب مي شود.بررسي ويژگي هاي معلمان كشورهاي مختلف نشان مي دهد كه معلمان ايران در مقايسه با همكاران خود در كشورهاي ديگر از نظر مدت ،آموزش كمتري دريافت مي كنند ،جوان تر و بالطبع كم تجربه هستند با وجود اين ميزان باورهاي معلمان ايراني در زمينه‌ي «اهميت يادگيري براي نشان دادن دنياي واقعي »دادن تمرين بيشتر به باورهاي دانش آموزان داراي مشكل زمينه درسي»،«استفاده از روش هاي مختلف براي آموزش» در حفظ كردن فرمول ها و شيوه ها براي يادگيري رياضي و « توانايي در ارائه دلايل منطقي بر حمايت راه حل اي مساله» در حد باورهاي معلمان ساير كشورها يا حتي بيشتر از آنها مي باشد.[6]

ميزان باورهاي معلمان ايران در زمينه ي «بعضي دانش آموزان استعداد ذاتي براي يادگيري دارند و بعضي ندارند» درك چگونگي كاربرد رياضي در دنياي واقعي و «توانايي تفكر خلاق» از ميزان باورهاي معلمان نيمي از كشورهاي مورد تحقيق بيشتر است.معلمان ايراني در مجموع «عامل تفاوت فردي در كلاس» را بيشتر از معلمان كشورهاي ديگر مانع آموزش يادگيري مي دانند معلمان ايران در مقايسه با معلمان بسياري از كشورها از «تمرين براي كسب مهارت هاي محاسباتي» كمتر استفاده مي كنند ،اما ميزان استفاده معلمان ايران از فعاليت هاي استدلالي در كلاس و استفاده از اشيا و مواد واقعي براي حل مسائل را تا حدودي بيشتر از معلمان بسياري از كشورها مي باشد.[7]

فوايد آموزش هاي كوتاه مدت مدیران ومعلمان چند پایه

الف : آموزش هاي كوتاه مدت براي سازمان فوايد زيادي را به شرح زير به دنبال دارد :

1- به سود آوري منجر مي شوديا دست كم نگرش هاي مثبت تري را در مورد سودآوري پديد مي‌آورد.

2- دانش و مهارت هاي شغلي را درتمام رده هاي سازمان بهبود بخشند.

3- روحيه كاركنان را بهبود مي بخشد.

4- به افراد كمك مي كند تا هدف هاي سازماني را بشناسند.

5- به ايجاد تصوير ذهني بهتري از سازمان كمك مي كند.

6- صداقت ،بي پردگي و اعتماد را تقويت مي كند.

7- رابطه ميان فرا دست و زير دست را بهبود مي بخشد.

8- بالندگي سازمان را گسترش مي دهد.

9- تهيه دستور العمل هاي شغلي را ميسر مي كند.

10-ازكارآموزان بازخورد مي گيرد.

11-به درك و اجراي سياست هاي سازماني كمك مي كند.

12- موجب مي شود سازمان به تصميم گيري و مشكل گشايي ار بخش تري دست يابد.

13- پيشرفت سازماني را از درون ميسر مي كند.

14- به افزايش بهره وري و كيفيت كار كمك مي كند.

15- احساس مسئوليت نسبت به سازمان را باي توانمند شدن و با معلومات بودن گسترش مي دهد.

16- روابط مديريت و نيروي انساني را بهبود مي بخشد.

17- رفتارهاي ناپسند را از ميان مي برد.

18- جو مناسب را براي رشد و ارتباط به وجود مي اورد.

19- ارتباطات سازماني را بهبود مي بخشد.

20- به كاركنان كمك مي كند تا با دگرگوني ها سازگار شوند.

21- تعارضات را برطرف مي كند و بدين ترتيب فشار رواني و تنش را از ميان مي برد.

ج: فوايد آموزش هاي ضمن خدمت براي مديريت منابع انساني روابط انساني ،روابط گروهي و سياست هاي سازماني بدين ترتيب است :

1- ارتباط ميان گروهها و افرا د را بهبود مي بخشد.

2- توجيه و اماده سازي كاركنان جديد و افرادي را كه از طريق انتقال به مشاغل جديد گماشته مي وند ساده مي كند.

3- مهارت در افراد را بهبود مي بخشد .

4- اجراي سياست ها و مقررات سازماني را ساده مي كند .

5- روحيه ي گروهي را بهبود مي بخشد.

6- همبستگي گروهي به وجود مي اورد.

7- جو مناسبي را براي يادگيري ،رشد وهماهنگي به وجود مي اورد.

8- سازمان را به محل مناسبي براي كار و زندگي تبديل مي كند.

جمع بندي و نتيجه گيري:

در دنياي امروز تعليم و تربيت از دشوارترين ،ظريف ترين و پرثمرترين امر انساني به حساب مي‌آيد و كاري است پر ارج وقت گير كه نتايج و ثمره نهايي آن دير به بار مي نشيند.

عصر كنوني را دوره اي مي دانند كه در آن هدف از اموزش وپرورش تنها انتقال معلومات و تجارب بشري به هر نسل جديد نيست ،بلكه رسالت آن ايجاد و تثبيت نگرشهاي مطلوب و شايسته در مخاطبان و درك و اقعيت هاي زندگي آنان و در نهايت رشد و تعالي ابعاد وجودي انسانهاست اين عصر را مي توان دوره ي تحقيقات فن آوري ،تبادلات ،انفجار دانش و عصر ارتباطات نام نهاد.

زيربناي هر آموزش را فلسفه هاي آموزشي تشكيل مي دهند تدريس چند پايه اي نيز داراي مباني فلسفه اي ويژه اي است كه از ادبيات ان بوجود امده است و به دليل پراكندگي قابل توجه عقايد نمي توان ديدگاهها و نظرات را به كشورهاي خاصي نسبت داد ولي با اندكي بررسي متوجه مي شويم كه فلسفه هاي آموزشي حاكم بر كلاسهاي چند پايه بر روي يك طيف قرار دارند كه از طريقي با اعتقاد شديد به مراحل رشد و تئوريهاي آمادگي جسمي و ذهني و روبه روست كه اجراي صحيح آموزش را محدود به سن و پايه تحصيلي مي نمايد و از طرف ديگر با ديدگاه نامحدود بودن ظرفيت يادگيري و هر چيزي را به هر كسي مي توان ياد داد برخورد مي كند ايجاد همسويي و توافق بين اين دو ديدگاه كاملاً مغاير كه هر كدام در جاي خود ارزشمند است حساسيت فلسفه حاكم بر اداره و تدريس در كلاس هاي چند پايه ضرورت توجه به وضعيت اين كلاس ها در ابعاد نيروي انساني ،فضاي اموزشي ،مزاياي تخصصي ،امكانات رفاهي و ... را صدچندان مي كند با توجه به وسعت و گستردگي دوره ابتدايي مخصوصاً در مناطق محروم و صعب العبور روستايي و غيره افزايش كلاس هاي چند پايه اجتناب ناپذير است از طرفي زمان تدريس و حجم كار آموزش بسيار بيشتر از كلاس هاي تك پايه (عادي) مي باشد.

نيروي انساني شاغل در كلاس ها پنج پايه عمدتاً علاوه بر تدريس محتواي اموزش 30 كتاب 120 ساعت تدريس در هفته مي باشد.كارهايي از قبيل امور اداري – معاون – ناظم – مدير – متصدي امور دفتري – مستخدم و ....... را نيز خود انجام مي دهد. با توجه به مطالب فوق به اين سوال مي رسيم آيا به اهميت نقش ويژه آموزش و پرورش ابتدايي در شكل گيري شخصيت كودكان فكر كرده ايد؟

به منظور برقراري عدالت اموزش نيز شايسته است كه به تدريس چند پايه اي به عنوان شكل خاصي از آموزش نظر بيفكنيم و روشها و شيوه هايي را كه معلمان چند پايه بهتر و مناسب تر مي توانند در كلاس درس كار كنند ابلاغ و ارائه دهيم چون هر يك از مسئولان و مديران و راهنما معلمان در كلاس هاي درس به خصوص چند پايه ها مسئول هستيم ما نياز داريم به توليد منابع بيشتر در زمينه تحقيقي تر كردن معلمان چند پايه رفع مشكلات مدیران آموزگاران از اهم وظايف است كه ما معتقدم به اين قشر كم توجهي شده است.

اميدوارم كه مقاله حاضر توانسته باشد كه موارد مهم و موثري در زمينه اموزش و شيوه هاي مدیریت واداره كلاس هاي چند پايه با توجه به مديريت زمان و بالا بردن سطح علمي معلمان و دانش آموز مطالبي قابل قبول ارائه كرده باشد

پيشنهاداتي جهت رفع مشكلات كلاسهاي چند پايه و شيوه‌هاي مدیریت واداره اين كلاس‌ها:

الف : مسئولان

1- گفتیم يكي از مسائل موثر در شيوه هاي اداره كلاس (فضاي آموزشگاه) است منظور فضاي فيزيكي است كه مسئولان محترم بايد به احداث مدارس جديد و مرتب در نقاط دور افتاده براي داير نمودن كلاس هاي چند پايه بيشتر توجه كند.

2- با توجه به آمار كم اين كلاسها سرانه هاي واريزي بسيار ناچيز است و چون اين كلاس ها در مناطق محروم داير مي باشد لذا كمك هاي مردمي نيز ناچيز خواهد بود پس در نتيجه تجهيز اين مدارس از طريق مدير اين مدارس ميسر نخواهد شد پس پيشنهاد مي شود مسئولان محترم جهت تجهيزات و امكانات براي اين مدارس بودجه اي خاص در نظر بگيرند تا معلمان راحت تر بتوانند با وسايل آموزش مناسب مطالب را به دانش آموزان ارائه دهند و خود بچه ها در يادگيري خود شريك باشند.

3- مسئولان در بازديد از اين كلاسها و مدارس مقداري سطح توقع خود را پايين بياورند چون واقعيت اين است كه اداره كلاس پنج پايه با 19 نفر دانش آموز قطعاً با يك كلاس تك پايه 14 نفري تفاوت خواهد داشت هر چند كه گاهاً مي بينيم با همت و تلاش معلمان پنج پايه برعكس است اما آنچه مهم است كه در بازديدها مسئولان مد نظر بگيرند نحوه اداره ومدیریت اين كلاسها است كه به اين نكته كم توجهي زيادي شده (يعني بازديدهامنحصراً چند سوال از پايه هاي مختلف است و بس)كه اين معضل بزرگي براي بازدید کنندگان است كه عملاً هيچ كاري براي يادگيري مدیرو معلم و دانش آموزان انجام نمي دهند.

4- پايين آوردن نرم كلاسها در حال حاضر تا 20 نفر در يك كلاس پنج پايه مشغول تحصيل هستند كه پيشنهاد مي شود تعداد پايه براي اين نرم ها نيز در نظر گرفته مي شود يعني اگر مدرسه‌هاي دو پايه باشد و تعداد دانش آموزان 20نفر باشند دو معلم به ان تعلق مي گيرد و اگر 19 نفر وپنج پايه هم باشد يك معلم تعلق مي گيرد كه پيشنهاد مي شود حتماً توجه به تعداد پايه در نرم كلاسها چند پايه شود يعني مثلاً مدرسه اي پنج پايه با 15 نفر دانش اموز دو معلم تعلق مي گيرد.

5- با توجه به ساعات تدريس و سختي كار مدیران چند پايه ما مي بينيم سختي كار به معلمان تربيت بدني تعلق مي گيرد معلمي كه در هفته 30 كتاب با 120 ساعت كلاس درس در 6 روز كاري از شنبه تا پنج شنبه با يك معلم راهنمايي كه شنبه تا پنج شنبه كار كند 12 ساعت كم تر مي گيرد هر ساعت 5 هزار تومان مبلغي در حدود هفته 60 هزار تومان بيشتر كه اضافه كاري با حقوق معلم پنج پايه برابر است.

6- پيشنهاد مي شود ساعات كار پرورشي به صورت اضافه كار به مدير آموزگاران تعلق بگيرد.چون ما شاید به اندازه یک معلم پرورشی بیشتر درمدرسه فعالیت داشته باشیم

ب: پيشنهاداتي جهت حل مشكلات مدیریت مدارس چند پايه

1- اگر بهترين برنامه هاي درسي توليد شود ولي معلمان قوي و آگاه به برنامه آن را اجرا و در كلاس درس ارائه ندهند آن برنامه محكوم به شكست خواهد پس به مدیر آموزگاران محترم پيشنهاد مي شود كه حتماً سطح آگاهي و كارايي خود را با مطالعه و تحقيق اينترنت و ...بالا برند.

2- داير نمودن كلاسهاي ضمن خدمت براي كليه مدیران مدارس چند پایه در خصوص شيوه های مدیریت و اداره ي اين مدارس

3- استفاده از تجارب معلمان پنج و چند پايه براي اداره كلاسهاي درس كه در سطح مناطق موفق هستند براي بازديد از كلاس مدارس چند پايه و ارائه مطالب مفيد به همكاران از طريق بازديد حضوري مقاله يا بروشور

4- شركت كليه مدیر آموزگاران در همايشها و كنفرانسها (در سال جاري شركت در همايش مديران آموزگار و كلاسهاي چند پايه جهت بالا بردن توان علمي و يادگيري روشهاي جديد براي اداره كلاس)

5- تهيه طرح سالانه – ماهانه – هفتگي و روزانه جهت اينكه مدیران اين مدارس در مورد زمان و وقت اگر برنامه ريزي شده عمل نكنند گاهاً بايد سريع درس بدهند و در بعضي از مواقع خيلي زودتر مطالب درس را تمام مي كنند. و يا ديرتر دروس را به اتمام مي‌رسانند.

6- مديريت كلاسهاي چند پايه وشيوه اداره ي اين كلاس ها به قدرت و توانايي و استعداد ذاتي معلمان نيز بستگي دارد پيشنهاد مي شود معلماني كه اين توانايي در خود سراغ ندارند به مدارس تك پایه يا كارهاي خدماتي مشغول شوند.

7- به مدیر آموزگاران محترم پيشنهاد مي شود از امكانات كم روستايي استفاده بهينه بكنند و تا جايي كه مي توانند با استفاده از امكانات موجود و به كمك دانش اموزان و اوليا آنها از وسايل دست ساز در تدريس استفاده كنند .

8- مدیران در تصميم گيري ها براي اداره مدرسه در نظر داشته باشد كه 1- اطلاعات را جمع آوري كنند 2- با ذهن باز مسائل را تحليل كنيد 3- قدرت و توانايي هاي خود را بشناسيد 4- نتايج را تجزيه و تحليل كنيد 5- هدفي روشن و قابل تفهيم را در نظر بگيريد. 6- زمان ا در نظر بگيريد. 7- با ديگران در مورد تصميم خود مشورت كنيد 8- تصميم آخر را خودتان با هم فكري ديگران بگيريد.

9- معلمان چند پايه در اداره كلاس خود بايد بسيار انعطاف پذير باشيد.

10-اسرار ورزيد براي اداره كلاس فقط يك شيوه كار اشتباهي خواهد بود وگاهاً لازم است از انواع شيوه هاي اداره ي كلاس استفاده شود تا كلاس تحمل كنند و بي روح نباشند.

مديريت زمان وپيشنهادات مربوط به آن:

1- هدف هاي آموزشي را مورد تجديد نظر قرار دهد و در صورت نامطلوب بودن ،محتوايي متناسب با هدف انتخاب كنید.

2- روشهاي تدريس خود را بررسي و تحليل كند و در حقيقت در صورت عدم موفقيت در بازده ،نخستين سوالي كه براي معلم بايد مطرح شود اين است كه روش تدريس من چه معايبي داشت كه شاگردان نتوانستند به هدف هاي مورد نظر دست يابند ،در صورت نقص در روش و انتخاب محتوا، معلم بايد آنها را اصلاح كند.

3- انتخاب تجارب يادگيري جديد ،زيرا ممكن است تجارب قبلي براي رسيدن به هدف كلي نباشند.

4- پيش بيني براي استفاده بهتر از وسايل موجود و انتخاب وسايل آموزشي بهتر و مطلوب تر با توجه به امكانات و شر ايط موجود.

5- تجديد نظر در مسئوليت هاي افرادي كه در فعاليت هاي آموزشي با او مشاركت دارند.

6- تحليل و بررسي مدت زمان اجراي برنامه و اصلاح آن در صورتي كه زمان تدريس با محتواي مورد نظر متناسب نيست.

7- اصلاح روشهاي ارزشيابي به هر حال ،معلم بايد از تجارب حاصل از طرح و برنامه براي طراحي بعدي و پيشبرد هدفهاي آموزشي استفاده كند.در واقع ،ارزشيابي و اصلاح مستمر برنامه ها و فعاليت هاي آموزشي است كه مي تواند معلم را نسبت به فعاليت هاي رو به رشد خود اميدوار سازد و او را معلمي موفق در تدريس معرفي كند.

سخن آخر :

ما بايد اين حقيقت را قبول داشته باشيم كه معلمان نقطه آغاز هر گونه تحول آموزشي و تربيتي در هر جامعه هستند و معلمان فاتحان عرصه علم و تمدن پيشرفته بشري بوده اند بايد هم باشند و به همين دليل دانشمندان سرمايه گذاري در اين نهاد مهم را بهترين و سودمندترين نوع سرمايه گذاري دانسته اند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبلاگ کار آموز ، تاریخ انتشار 19 تیر89، کدمطلب:14، www.karamoz.blogfa.com


اخبار مرتبط
خواندنیها-دانستنیها
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین