شعار سال: آب مجازی یا غیرمستقیم آبی است که در مراحل مختلف تولید یک کالا استفاده میشود. برای تجارت آب مجازی باید کالاها و محصولات کشاورزی را تولید کنیم که آب کمتری نیاز داشته و در مقابل کالاهایی وارد کنیم که برای تولید، به آب بیشتری نیاز دارند. محمدحسین شریعتمدار در پایان نشست خبری نخستین همایش بینالمللی آب مجازی در پاسخ به پرسش خبرنگاران افزود: در حدود سه دهه گذشته (سال ۱۹۸۶ تا ۲۰۱۱ میلادی) میزان صادرات آب مجازی در جهان از ۴۳۸ میلیارد مترمکعب به ۹۸۹ میلیارد مترمکعب افزایش یافت.به گفته وی، در این میان، امریکا با ۳۴ درصد بیشترین سهم صادرات آب مجازی و کشورهای افریقایی با ۳/۸ درصد کمترین سهم را به خود اختصاص دادهاند.سرپرست مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اظهار کرد: در ایران میزان واردات آب مجازی از ۱۲ میلیارد مترمکعب در اوایل دهه ۱۳۵۰ به ۳۷ میلیارد مترمکعب تا سال ۱۳۹۲ افزایش یافت و در مقابل میزان صادرات کشور در این حوزه در این دوره از یک به چهار میلیارد مترمکعب رسید. وی یادآوری کرد: کشورهای موفق در صادرات آب مجازی، کشورهایی بودند که سعی کردند به بحران آب دچار نشده و بهرهوری مصرفشان را افزایش دهند.شریعتمدار ادامه داد: اکنون میانگین جهانی بهرهوری آب در بخش کشاورزی ۱/۱ کیلوگرم محصول به ازای هر مترمکعب آب است؛ آماری که در ایران عملکرد به مراتب پایینتری دارد.
دستیابی به خودکفایی باید پایدار باشد
شریعتمدار با اشاره به مقوله امنیت غذایی تصریح کرد: «خودکفایی» واژه خوب و ایدهآلی است، مشروط به اینکه در شرایط توسعه پایدار به آن دست یابیم.دبیر اجرایی همایش بینالمللی آب مجازی بیان کرد: این در حالی است که در شرایط حاضر کشور اصرار بر خودکفایی در هیچ محصول کشاورزی در دستور کار دولت نیست.وی به طور نمونه به محصول گندم اشاره کرد و گفت: سال ۱۳۶۸ و همزمان با آغاز طرح خودکفایی گندم، بهرهوری آب برای این محصول فقط ۳۰۰ گرم به ازای مصرف هر مترمکعب آب بود، این آمار در سال ۱۳۷۷ به ۵۳۰ گرم محصول در هر مترمکعب آب و در سال زراعی ۱۳۸۴-۱۳۸۳ (سال خودکفایی گندم) به ۶۴۰ گرم به ازای هر متر مکعب آب رسید. شریعتمدار اضافه کرد: در سال زراعی ۱۳۹۲-۱۳۹۱ این آمار با کاهشی چشمگیر به ۴۰۰ گرم محصول و در سال ۱۳۹۵ که بار دیگر شاهد خودکفایی در این محصول استراتژیک بودیم به ۷۵۰ گرم به ازای هر مترمکعب آب رسید که رکوردی در نوع خود بود و نسبت به سال اجرایی طرح رشد بیش از ۲/۵ برابری نشان میدهد.وی با اشاره به برنامهریزی برای دستیابی به رکورد تولید یک کیلوگرم محصول به ازای مصرف هر مترمکعب آب در برنامه ششم توسعه، گفت: اگر خودکفایی در محصولات کشاورزی با ارتقای بهرهوری آب حاصل شود ارزشمند است، اما دستیابی به خودکفایی به هر قیمتی پایدار نیست.
خودکفایی گندم با کاهش سطح اراضی آبی
همچنین عباس کشاورز، معاون امور زراعی وزیر جهاد کشاورزی در این نشست افزود: کشورهای موفق در زمینه تجارت آب مجازی، همواره توانستهاند از هزینه تمامشده تولیدات خود کاسته و بر بهرهوری استفاده از آب بیفزایند؛ بر این اساس یکی از ابزارهای موفقیت در بخش کشاورزی، اتکا به دانش و فناوری است.به گفته این مقام مسئول، به جز برخی کشورهای پرآب با اراضی اندک (مانند ژاپن، کره و اندونزی) که به تجارت آب مجازی روی آوردهاند و برخی کشورهای افریقایی و خاورمیانه (که بارندگی ناچیز دارند)، کشاورزی به طور عام هنوز جزو کالاهای تجاری در جهان به شمار نمیرود. وی ادامه داد: بر این اساس، جهان هنوز به توافقی که کشاورزی را تجارت به شمار آورد، نرسیده به طوری که حجم تجارت محصولات کشاورزی در جهان کمتر از نه درصد است و ۹۱ درصد دیگر صرف خودمصرفی کشورها میشود.کشاورز یادآوری کرد: خودکفایی در محصول گندم در سال ۱۳۹۵ با کاهش ۳۶۰ هزار هکتاری سطح زیر کشت آبی این محصول بهدست آمده است. وی بیان کرد: خط قرمز وزارت جهاد کشاورزی در دستیابی به خودکفایی در هر محصول، خواست سیاسیون حکومت و ارتقای بهرهوری آب در یک مدل توسعه پایدار است. عضو کمیته علمی و اجرایی نخستین همایش بینالمللی آب مجازی تصریح کرد: مطابق برنامهریزیها، در پنج سال آینده باید بتوانیم به ازای مصرف هر مترمکعب آب در بخش کشاورزی ۹۰۰ گرم شکر، ۱/۱۵ کیلوگرم گندم و شش کیلوگرم سیبزمینی بهدست آوریم.
نخستین همایش بینالمللی آب مجازی نه و ۱۰ اردیبهشت ۹۷ با مشارکت وزارت نیرو، وزارت امور خارجه، وزارت جهاد کشاورزی و اتاق بازرگانی ایران و همکاری اعضای هیاتعلمی دانشگاههای مختلف کشور به میزبانی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار میشود.
سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه گسترش صنعت، تاریخ انتشار 30 آبان 96، کد مطلب: 3654، www.sanatnewspaper.com