شعار سال: درگیری میان ایران و آمریکا یکی از اصلی‌ترین خطرات ژئوپلیتیکی است که بازار نفت را طی سال جاری میلادی تهدید می‌کند. گزارش جدید مرکز سیاست جهانی انرژی دانشگاه کلمبیا سناریوهای احتمالی سال جاری در صورت عملی شدن موضع خصمانه دولت ترامپ علیه تهران را ارائه کرده است.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تاکنون چندین بار قانون چشم‌پوشی از تحریم‌ها علیه ایران را تأیید کرده است. بااین‌حال، زمانی که او در ماه ژانویه این قانون را که باید هرچند ماه یک‌بار تأیید کند، تأیید کرد، اعلام کرد که این آخرین بار خواهد بود مگر اینکه توافق هسته‌ای اصلاح شود، گرچه دقیقاً مشخص نیست که چطور می‌شود به این هدف دست یافت.

مشکل دولت ترامپ این است که اگر رئیس‌جمهور توافق هسته‌ای را رد کند، ایران احتمالاً برنامه هسته‌ای خود را از سر خواهد گرفت، دقیقاً همان‌طور که اعلام کرده است. ریچارد نفیو، عضو سابق تیم مذاکره‌کننده آمریکا در گزارش دانشگاه کلمبیا نوشت: «تصمیم به خروج از برجام بدون مدارک دقیق از نقض آن توسط ایران به شکل فاجعه‌باری غیرعاقلانه خواهد بود. به عبارت دیگر، تصمیم به خروج از برجام اقدامی بی ملاحظه، غیرضروری و غیرسازنده است.»

نفیو استدلال می‌کند که این اقدام ایران را به تسلیحات هسته‌ای نزدیک‌تر می‌کند. خروج از برجام همچنین پل‌های ارتباط با شرکای اروپایی و آسیایی را در زمانی قطع می‌کند که باید به مسائل مهم دیگر نیز توجه شود، که شاید کم‌اهمیت‌ترین آن بحران شب جزیره کره است.

اما اگر بعد فاجعه‌بار این موضوع را کنار بگذاریم، تأثیرات آن بر بازار نفت چه خواهد بود؟

متغیرهای بسیاری را باید مدنظر قرار داد. روش دولت اوباما چندین سال پیش برای کاهش صادرات نفت ایران این بود که تمام بانک‌های خارجی را تهدید کرد که تجارت با ایران منجر به تحریم آن‌ها می‌شود، مگر اینکه خرید نفتشان از ایران را کاهش دهند. این مسئله برای کشورهایی چون ژاپن، چین و هند که به نفت ایران وابسته بودند سخت بود اما در تصویر کلی‌تر، آمریکا توانست محدود کردن فروش نفت ایران را مدیریت کند. دولت آمریکا با نظارت بر خرید نفت ایران از سوی کشورهای مختلف در یک دوره 180 روزه این شرایط را مدیریت کرد تا اطمینان حاصل شود که رقم خریدها رو به کاهش خواهد بود.

در این شرایط، اگر دولت ترامپ اجازه دهد که قانون تعلیق تحریم‌ها منقضی شود، محتمل‌ترین سناریو این خواهد بود که آمریکا در یک دوره 180 روزه جریان خروج نفت از ایران را بررسی کند، که یا در نوامبر 2018 پایان می‌یابد یا شاید سال دیگر، اگر اجرای آن‌ها به تعویق افتاده باشد. در آن دوره زمانی، کشورها تحت‌فشار قرار می‌گیرند که خریدهای خود را کاهش دهند.

اما فهرست طولانی از تصمیماتی که دولت ترامپ خواهد گرفت، وجود دارد. تحریم‌های چندگانه‌ای وجود دارد که ممکن است به‌طور مرحله‌ای یا یک‌باره اعمال شود. مهم‌تر از همه، واکنش بین‌المللی است که اکثراً منفی خواهد بود، به‌خصوص در اروپا که انگلیس، فرانسه و آلمان بخشی از توافق اصلی بودند.

غیبت اروپا در تشدید فشارها بر ایران تأثیرگذاری این کمپین را نسبت به بار اول کاهش خواهد داد. علاوه بر این، هرگونه تحریم‌ها آمریکایی بر شرکت‌های اروپایی به دلیل تجارت با ایران با اقدامات تلافی‌جویانه تجاری از سوی اروپا روبرو می‌شود. چین و روسیه حتی از این هم کمتر همکاری خواهند کرد و شاید اصلاً همکاری نکنند.

باتوجه به تمامی این شرایط آمار و ارقامی وجود دارد که دانشگاه کلمبیا در گزارش خود ارائه کرده است. بر این اساس، اگر تحریم‌های اجرایی آمریکا تنها خرید نفت از ایران را هدف قرار دهد، «منطقی است که افت 400 تا 500 هزار بشکه‌ای روزانه نفت» را به دلیل افت خرید ژاپن، کره و برخی کشورهای اروپایی، برآورد کنیم. این در حالی است که اگر چین، هند یا ترکیه نیز تصمیم به همکاری با آمریکا بگیرند، این رقم به 600 هزار بشکه در روز نزدیک‌تر خواهد شد.

اما اگر چین یا هر کشور دیگری درصورت عقب‌نشینی سایر خریداران، تصمیم به افزایش خرید نفت از ایران بگیرد، که البته سناریوی کاملاً منطقی هم هست، تأثیر کمپین آمریکا به شدت کاهش خواهد یافت. دولت اوباما تنها از آن جهت موفق بود که بخش عمده جهان با آن همکاری کردند. این احتمال این بار وجود ندارد.

ریچارد نفیو در گزارش دانشگاه کلمبیا نوشت: برخلاف سال 2012، جامعه بین‌المللی آماده تصمیم آمریکا برای خروج از برجام نیست. به نظر می‌رسد دولت‌های خارجی این مسئله را بلوف آمریکا تلقی می‌کنند و این بسیار خطرناک است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی رویداد 24، تاریخ انتشار 11 اسفند 96، کد مطلب: 109254، www.rouydad24.ir