بعد از بحران مالی سال  ۲۰۰۷ آمریکا که به همه بازارهای جهانی سرایت کرد و بازارهای مالی را به سقوط و اقتصاد کشورهای متعددی را به فروپاشی کشاند، برای بسیاری از نخبگان اقتصادی مسجل شد که الگوی اقتصاد مدرن یا لیبرال اکانامی، نمی‌تواند آن‌گونه که در سال ۱۹۸۹، فرانسیس فوکویاما در مقاله‌ پایان تاریخش گفته بود، الگوی نهایی بشر برای اداره‌ جامعه باشد.

ایدئولوژی لیبرالیسم، به عنوان یک سیستم عامل، از نرم‌افزارهای متعددی برای اداره‌ بخش‌های مختلف جامعه تشکیل شده است. یکی از این نرم‌افزارها، اکانامی یا همان الگوی معیشت غربی، از دیرباز، یعنی از زمان یونان باستان، الگویی برای اداره‌ معیشت انسان غربی بوده است که در طول تاریخ، ویرایش‌ها و نسخه‌های متعددی داشته و مدام به روز شده است.

نه تنها نسخه‌های اولیه الگوی لیبرال اکانامی که مبتنی بر ویراست‌های کلاسیک و کینزی عمل می‌کرد، موفق نبوده، بلکه ویراست‌های نئوی آن هم که شامل نئوکلاسیک و نئوکینزی می‌شود، بحران مالی ۲۰۰۷ را به بار آورده‌اند.

پروفسور دیوید کورتِن با مدرک مدیریت ارشد کسب وکار (MBA) و دکترای این رشته از دانشکده‌ کسب و کار دانشگاه استنفورد آمریکا با بیش از ۳۵ سال سابقه فعالیت در شرکت‌های معتبر، دانشگاه‌ها و نهاد‏های بین‏‌المللی توسعه، اکنون به فعالیت در زمینه اقتصادهای زنده‏‌ی محلی روی آورده است.

کورتن علت اصلی بحران اقتصادی‏ فعلی که زندگی‏ مردم آمریکا و جهان را تحت تاثیر قرار داده است می‌گوید: مشکل این است که امروزه پول، ثروت محسوب می‌شود.

استاد دانشگاه آمریکا در کتاب خود با نام  «طرح عمل برای یک الگوی معیشت جدید: از ثروت دروغین تا ثروت واقعی» می‌نویسد: در نظام سرمایه‌داری مدرن پول صرفا عددی است که با فن حسابداری ایجاد می‌شود و خارج از ذهن انسان موجودیتی ندارد. وقتی این باور که پول همان ثروت است کاملا در ذهن جا افتاد، خیلی راحت این دیدگاه پذیرفته می‌شود که «ایجاد پول» معادل با «ایجاد ثروت» ‏است و پول «اندوخته‌ای از ارزش» محسوب می‌شود و نه صرفا «اندوخته‌ای از توقعات نابه‌جا»!

وی می‌افزاید: از آنجا که وال استریت بی‌وقفه پول تولید می‌کند و ما نیز پول را معادل ثروت می‌دانیم، به وال استریت اجازه‏ داده‌ایم تا کنترل کل نظام اقتصادی را در دست بگیرد و ریشه‌ ‏مشکلات ما در همین جاست.

کورتن در نیمه­‌ اول این کتاب مسئله­­‌اش را با نقد جدی و کوبنده­‌ نظام اقتصادی و مالی حاکم بر جهان که امروزه به وسیله­‌ نهادهای مالی چون بانک، بورس، شرکت­‌های تامین اعتبار و تامین ریسک و… تعریف می­‌شود، شروع می­‌کند و مبادلات و معاملات مالی را که در بانک و بورس از طریق «وال­‌استریت» در آمریکا نبض جریان اقتصادی جهان را در دست دارند، تشریح می­‌نماید و اینکه ارزش زندگی بشر با پول سنجیده شود را عامل نابودی و اضمحلال تمدن بشری برمی‌شمرد.

کورتن می‌نویسد: در نظام اقتصاد مدرن، پول صرفاً عددی است که با فن حساب­داری در نظام بانک­‌داری و از طریق فرآیندهای موجود در بازار بورس ایجاد می­‌شود و بدون هیچ محاسبه­‌ای ازدیاد می­‌یابد در حالیکه این خلق پول صرفاً یک افزایش و فربه شدن یک عدد یا اعتبار است که به مثابه­ حباب می­‌ماند و خارج از ذهن انسان ارزش عینی و ماهیت واقعی ندارد.

کورتن معتقد است که مشکل از جایی دو چندان می­‌شود که اقتصاددانان، دولتمردان و عموم افراد جامعه، ایجادِ این پول را برابر با ایجادِ ثروت تلقی می­‌کنند و برای افزایش ثروت جامعه به وال‌استریت اجازه می‌­دهند تا کنترل نظام اقتصادی را به دست بگیرد و خلق پول کند، پولی که ارزش عینی و کارآمد ندارد.

کورتن در نیمه‌­ دوم کتاب، طرح جای­گزینی را برای نظام اقتصادی و مالی حاکم بر جهان ارائه می‌کند و می‌نویسد: سیاست اقتصادی از تاکید بر رشد ثروت خیالی یعنی خلق پول باید به رشد ثروت ‏واقعی تغییر جهت دهد. از سویی سود نابجای بانک‌ها و سفته‌بازها باید از آنها پس گرفته شود.

وی در اساسنامه طرح جایگزین خود می‌افزاید: باید جوامع محلی با هدف رسیدن به خودکفایی محلی در تامین نیازهای ‏بنیادی بازسازی و سیاست‌های تشویقی برای ایجاد کسب و کارهای محلی انسان محور اتخاذ گردد و خدمات مالی برای کمک به «مِین استریت» باسازی شود، و از سوی دیگر جلوی فعالیت وال ستریت و ابرشرکت‌های مکنده اقتصاد گرفته شود.

کورتن در تبیین این اساس‌نامه، اصالت را به طبیعت و زیست‌بوم زمین می­‌دهد که باید در حفظ و حراست از آن کوشید و نام آن را به جای وال‌استریت مین‌استریت می­‌گذارد و می‌نویسد: سازوکارهای بازار مالی چون تنظیم سود سهام­‌ها پاسخ­‌گوی نیازهای جامعه نیست و جایگزین آن اقتصادی است که ارزش­‌های ذاتی در خود داشته باشد و نام آن «اقتصاد زنده» یا «اقتصاد واقعی» است.

دیوید کورتن به تفکیک و تبیین مقوله­‌ ثروت در نظام اقتصادی به دو بخش ثروت واقعی و ثروت خیالی می‌پردازد و می‌افزاید: ثروت واقعی، ذخایر، منابع و دارایی­‌هایی است که طبیعت به طور ذاتی در اختیار بشر قرار داده و ثروت خیالی نیز آن بخش از دارایی­‌هایی است که در سیستم اقتصادی مدرن به­ وسیله­‌ نهادهایی چون بانک و بورس رقم می­‌خورد؛ که بر اساس مصرف، هزینه کردن و مکیدن آن بخش دیگر ثروت، یعنی ثروت واقعی به وجود می­‌آید.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازخبرگزاری  دانشجو ، تاریخ انتشار 24اسفند 1396، کدخبر:   ۶۷۳۴۳۰،www.snn.ir