شعار سال: عيسي كلانتري گفته بود ما اجازه نمي‌دهيم كه اين نفت كوره در نيروگاه‌ها به‌عنوان سوخت مصرف شود، چرا‌كه توليد آن آلودگي‌هاي زيست‌محيطي را به همراه خواهد داشت. حرفي كه البته چندان مورد تأيد مسئولان در صنعت نفت نيست. عليرضا صادق‌آبادي، مديرعامل شرکت ملي پالايش و پخش چندي‌پيش در پاسخ به این سوال مبني بر آنكه آيا صادرات نفت كوره كشور كاهش يافته و به مرحله بحراني رسيده است يا خير، گفت: «نفت کوره در ايران هنوز تبديل به بحران نشده و بابت تصفيه در اختيار پالايشگاه‌ها قرار مي‌گيرد و امور بين‌الملل به نيابت از پالايشگاه‌ها اين نفت کوره را مي‌فروشد». او در ادامه گفت: «فعلا نفت کوره چه در پالايشگاه و چه در بخش بين‌الملل به‌منظور فروش در نظر گرفته مي‌شود و پالايش و پخش هم بر آن نظارت دارند و هنوز به گلوگاهي بحراني بدل نشده است.»
مديرعامل شرکت ملي پالايش و پخش البته اين پرسش را در نشستي خبري پاسخ داد و از توضيحات بيشتر درباره استفاده اين نفت كوره در نيروگاه‌ها امتناع كرد. با اين حال با درنظرگرفتن آمارهايي كه از توليد و صادرات نفت كوره در كشور وجود دارد، اين ظن تقويت مي‌شود كه نفت كوره توليدي كه چيزي بين 400 تا 450 هزار بشكه در روز است، تنها بين 150 تا 200 هزار بشكه صادر مي‌شود و باقي در نيروگاه‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين همان بخشي است كه كلانتري نسبت به استفاده آن هشدار داده بود. هرچند استفاده از نفت كوره در نيروگاه‌ها چندان غيراقتصادي نيست، اما ميزان آلايندگي آن در حدي بالاست كه توصيه اكيد آن است كه در نيروگاه‌ها از اين سوخت استفاده نشود. اما اينكه با اين مازاد نفت كوره كه در كشور وجود دارد، اگر قرار است در نيروگاه‌ها استفاده نشود، چه بايد كرد، مسئله‌اي است كه هنوز پاسخ روشني براي آن وجود ندارد. نمي‌توان ناديده گرفت كه تا ژانويه 2020 قوانين جديد سازمان جهاني IMO (نهاد بين‌المللي کشتي‌راني) اعمال مي‌شود و طبق آن، حکم ممنوعيت استفاده از نفت کوره به‌ويژه نفت کوره با گوگرد بالا در کشتي‌ها در آب‌هاي بين‌المللي اجرائي مي‌شود.
پيش‌تر مديركل خاورميانه مؤسسه مشاوران بازار نفت و گاز FGE در گفت‌وگو با «شرق» هشدار داده بود كه نفت كوره توليدي در ايران با گوگرد بالاست و در دو، سه سال اخير، مازاد عجيب‌وغريبي به‌واسطه جايگزيني نفت طبيعي در نيروگاه‌ها به جاي نفت کوره‌ (مازوت) پيدا کرده است. به گفته او، ايران شايد امسال ٣٠٠، ٤٠٠ هزار بشکه در روز مازاد نفت کوره خود را صادر مي‌کند که کيفيت آن بسيار پايين است و از اول ژانويه ٢٠٢٠ هيچ کشتي‌اي در هيچ آبي اجازه ندارد اين سوخت را بسوزاند.
‌

نيمي از نفت كوره صادراتي اكنون در داخل استفاده مي‌شود
چيزي تا اين زمان باقي نمانده و خبرها از كاهش صادرات نفت كوره ايران نشان دارد. ايمان ناصري اين‌بار هم مي‌گويد:‌ در حال حاضر، بيش از نصف مازوت صادراتي قبل از شروع دور جديد تحريم‌ها در داخل استفاده مي‌شود و به سمت نيروگاه‌هاي برق روانه شده است. مقداري از آن، فصلي است اما امسال به نظر مي‌رسد اين روند بيشتر شده و احتمالا همين‌گونه باقي خواهد ماند.
علت اين ماندگاري استفاده از مازوت در نيروگاه‌ها چه مي‌تواند باشد؟ پاسخ اين پرسش را او اين‌گونه بيان مي‌كند: «معمولا در فصل بهار، استفاده از مازوت دوباره كاهش مي‌يابد و به گاز سوئيچ مي‌كند، اما در نيروگاه‌ها امسال به نظر مي‌رسد چنين نشود، هم به دليل مشكلات صادرات نفت كوره و هم به دليل آنكه بايد در توليد گاز مقداري مراعات كنند تا مازاد ميعانات گازي رخ ندهد، زيرا آن هم صادراتش دچار مشكل شده است. بنابراين فكر مي‌كنم صحبت آقاي صادق‌آبادي كمي محافظه‌كارانه است. در هر حال، پالايشگرها كماكان نفت كوره توليد مي‌كنند، اما فروش آن داخلي و براي بخش نيروگاهي است.
‌

صادرات 150 هزار بشكه نفت كوره
اعداد و ارقام صادرات نفت كوره از نظر او با تغييرات قابل توجهي روبه‌رو بوده است‌: براساس مصرف ماهانه، صادرات نفت كوره متفاوت است، اما به‌طور ميانگين صادرات نفت كوره روزانه 350 هزار بشكه در روز يا چيزي بين 300 تا 400 هزار بشكه در روز بوده است، اما اكنون چيزي بين صد تا 150 هزار بشكه صادرات را بر مبناي كشتي‌هايي كه توسط سرويس‌هاي ردياب كشتي مشاهده مي‌شوند، مي‌توان رصد كرد. آن بخشي كه احيانا ممكن است فروخته و صادر شود و توسط سرويس‌هاي ردياب كشتي ديده نشود، مي‌تواند بر اين 150 هزا بشكه صادراتي كه تخمين زده شده، افزوده شود، اما احتمال اينكه حدود 200 هزار بشكه يا بيشتر بتواند به اين طريق ارسال شود، بسيار كم است، زيرا مقاصد وارداتي اين نفت‌‌كوره‌ها هم رصد مي‌شود و مشخصات نفت كوره ايراني خاص است و مي‌توان آن را از نظر هويت بار شناسايي كرد. بنابراين تصور نمي‌كنم صادرات نفت كوره بتواند به بيش از 200 هزار بشكه در روز با درنظرگرفتن تمامي ملاحظات برسد.
‌

حذف نفت كوره ايران از بانكرينگ تا يك سال ديگر
ناصري مي‌افزايد: از ژانويه سال 2020 كه قوانين جديد IMO عملياتي مي‌شود، كار فروش و صادرات نفت كوره ايران سخت‌تر مي‌شود و همين مسئله، زمينه را براي تغيير كاربري از صادرات به مصرف داخلي بيشتر مي‌كند زيرا ديگر بازار نفت كوره صادراتي ايران را براي بانكرينگ نخواهد خواست. به گفته او، در هر دو صورت، ايران با داشتن حجم بالاي نفت کوره با گوگرد بالا دچار مشکل صادرات خواهد بود. از اين كارشناس درباره شيوه‌هاي كنترل اين وضعيت مي‌پرسم. او پاسخ مي‌دهد: «راهکار درست اما زمان‌بر و نيازمند سرمايه‌گذاري، ارتقاي پالايشگاه‌هاست، اما تنها راه دررو در کوتاه‌مدت (با هزينه نسبتا بالاي زيست‌محيطي) مصرف در بخش نيروگاه‌هاي برقي‌ است.
‌

باران اسيدي و آلودگي هوا در انتظار نفت كوره بالا
شيوه‌هاي آلودگي اين ماده را نيز از او مي‌پرسم و او پاسخ مي‌دهد: نمي‌توان دقيق آن را مطرح كرد، اما آلودگي هوا به‌طور کلي و باران‌هاي اسيدي (به‌دليل گوگرد بالاي داخل مازوت) به‌طور جانبي و مشخص‌تر از آسيب‌هاي زيست‌محيطي مصرف مازوت با گوگرد بالاست.
‌

افزايش استفاده از نفت كوره در نيروگاه‌هاي برق
محمدعلي وحدتي، رئيس هيئت‌مديره سنديكاي توليدكنندگان برق نيز در اين رابطه به «شرق» مي‌گويد: در زمستان كه محدوديت استفاده از گاز طبيعي وجود دارد، طبيعي است كه استفاده از گازوئيل و نفت كوره در نيروگاه‌ها افزايش پيدا مي‌كند. همه نيروگاه‌ها هم گاز مصرف مي‌كنند و هم سوخت دوم دارند. نيروگاه‌هاي بخاري، سوخت دومشان، نفت كوره است و نيروگاه‌هاي سيكل طبيعي از گازوئيل استفاده مي‌كنند. هروقت كه محدوديتي از نظر تأمين گاز وجود داشته باشد، نيروگاه‌ها از سوخت دوم استفاده مي‌كنند.
به گفته او، نيروگاه‌ها ذخاير مناسبي از سوخت دوم دارند. با نظر شركت ملي گاز محدوديت‌هايي براي نيروگاه‌ها اعلام مي‌شود و نيروگاه‌ها با درنظرگرفتن محدوديت‌ها، استفاده از سوخت دوم را در دستور كار قرار مي‌دهند. نيروگاه‌هاي بخش خصوصي چون پول سوخت را نمي‌دهند و اين پول از سوي وزارت نيرو پرداخت مي‌شود، چندان فرقي نمي‌كند. ترجيح آنها استفاده از گاز طبيعي است، زيرا نيروگاه‌ تا زماني ‌كه از گاز استفاده مي‌كند، از نظر سلامت به نفع آن است. نيروگاه‌ها مجاز نيستند كه در طولاني‌مدت روي سوخت مايع باشند، اما نيروگاه‌هايي كه از مازوت استفاده مي‌كنند، مي‌توانند طولاني‌مدت هم از آن استفاده كنند، اما در كل، ترجيح مالكان نيروگاه اين نيست كه از سوخت مايع استفاده كنند و ترجيح مي‌دهند كه از گاز طبيعي استفاده كنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 13 بهمن 97، شماره: 3358