شعارسال: در سال‌های اخیر، هر بار منطقه‌ای در اطراف پایتخت یا در خود شهر لرزید، نگرانی‌ها برای وقوع زلزله احتمالی در تهران تکرار شد. نگرانی‌ای که حکایت از تعطیلی کل کشور به دنبال وقوع زلزله در شهر تهران و عواقب و حوادث بعد از آن دارد.

حالا محمد شکرچی‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، نیز خبر داده است 9 درصد پایتخت روی گسل قرار دارد. این موضوع در شرایطی که فراهم‌ کردن الزام‌های تاب‌آور شدن شهرها در قانون جدید مدیریت بحران به مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی سپرده شده باید جدی‌تر از گذشته مورد بررسی قرار گیرد. به ویژه برای تهران که سال‌هاست خطر بروز زلزله آن را تهدید می‌کند.

رشد شهری در تهران به شکل نادرست انجام شده و حدود هشت میلیون نفر از جمعیت تهران در ناحیه بسیار خطرناک قرار دارند. یک تحقیق زمین‌شناسی پیش‌بینی کرده که زلزله‌ای با بزرگی حدود هفت ریشتر در تهران 640٫000 مسکن را از مجموع 1٬100٬000 مسکن ویران می‌‌سازد و علاوه بر این بیش از یک و نیم میلیون نفر از جمعیت تهران را کشته و حدود چهار میلیون و 300 هزار نفر را زخمی‌ می‌کند. از پس چنین اتفاقی، متخصصان بیماری‌های داخلی پیش‌بینی کرده‌اند 20 درصد از مرگ‌هایی که در 2 ساعت نخست بعد از این حادثه رخ می‌دهد به سبب تنگی نفس، فشار به قفسه سینه، استنشاق گردوغبار و شوک ناشی از افتادن قند خون خواهد بود.

از سوی دیگر، تخریب لوله‌کشی‌های گاز و آب شهری حادثه بزرگی برای تهران رقم می‌زند که باز هم کارشناسان شهری پیش‌بینی کرده‌اند اگر زلزله تنها نقاط حادثه‌خیز را تخریب کند، خرابی لوله‌کشی‌ها ممکن است باعث انفجاری شدیدتر شود.

در این میان نباید فراموش کرد که زلزله‌های اطراف تهران هم می‌توانند به سادگی گسل‌های موجود در پایتخت را تحریک کنند و وقوع حادثه‌ای وخیم را سبب شوند؛ از کرج گرفته تا فیروزکوه.

اکنون در چنین شرایطی چگونه می‌توان از وقوع این حوادث جلوگیری کرد و به نوعی تاب‌آوری شهرها را افزایش داد؟

برج‌های بلند، یار اصلی گسل‌های شهری

حسن لاله، رئیس شورای اسلامی شهر پردیس، 2 ماه پیش گفته بود پردیس روی گسل مشاء قرار دارد و از سوی دیگر با وجود ساخت برج‌های بلندمرتبه با 360 درصد تراکم در ارتفاعات بالای هزار و 800 هزار متری، قطعاً اگر حادثه‌ای رخ دهد، با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهیم شد. همین خبر ساده که از سوی مسئولان دیگر هم اعلام شده نشان می‌دهد ساخت‌و‌ساز بدون مجوز شهری تا چه اندازه در این زمینه دخیل است.

پیرو اهمیت این موضوع بود که ممنوعیت احداث ساختمان‌های مهم روی گسل‌ زلزله، هفته گذشته به شهرداری همه مناطق تهران ابلاغ شد.

باید به پیشواز زلزله تهران رفت

کسری پیشاوری، مهندس شهرسازی، معتقد است مدیران شهری باید با شناسایی خطرات به پیشواز هر نوع مخاطره‌ای بروند.

او با اشاره به این مساله گفت: «شناسایی پهنه گسل‌های اصلی، فرونشست و ساختمان‌های بلندمرتبه جزو اقدامات مهمی است که مسئولان و مدیران شهری باید آن را در نظر بگیرند. در واقع مدیران باید به پیشواز خطرات احتمالی بروند چون در صورتی که بخواهیم منتظر بحران باشیم و پس از آن اقدام کنیم، همان اتفاق همیشگی می‌افتد و از مدیران می‌شنویم که می‌گویند «ما هم غافلگیر شدیم». خطر وقوع زلزله در تهران اصلاً دور از انتظار نیست و اقدامات مقابله با آن باید جزو دستورات اصلی مدیران شهری باشد.»

این مدرس دانشگاه همچنین به وجود بافت‌های فرسوده شهری هم اشاره کرد و گفت: «به گسل‌ها باید بافت‌های فرسوده شهری را هم اضافه کنیم که شدت خطرات را دو صد چندان می‌کند. به همین دلیل باید ترمیم بافت‌های فرسوده هم جزو برنامه‌های مهم مدیران باشد. مدیریت این مناطق چیزی نیست که بشود ساده از آن گذشت.»

پیشاوری در پایان با تاکید بر وجود موارد قانونی در این امر گفت: «پیشتر مصوبه‌هایی هم در این زمینه نوشته شد که به موضوع ممنوعیت ساخت‌و‌ساز در مناطق گسل پرداخته بود. مدت‌هاست این مصوبه اعلام شده، اما هنوز شاهد ساخت‌و‌سازهای غیرقانونی هستیم. از شهرداری تهران و همچنین شورای شهر می‌خواهیم که به طور جدی در این زمینه ورود کنند.»

شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت اعتماد آنلاین، تاریخ انتشار: 24آذر1398 ، کدخبر: 367839: etemadonline.com