مسکن ملی، بار خانه به دوشی را کاهش می‌دهد؟!

وعده خانه‌دار شدن مردم یکی از وعده‌های مهم دولت در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری بود و ضمن انتقاد عنوان کرد که به مسکن توجه ویژه‌ای خواهد داشت و این توجه ویژه به نحوی بود که هیچ‌گونه اقدامی جز تخریب مسکن مهر و در نهایت انفعال صورت نگرفت و اکنون نیز که تقریبا کمتر از دو سال به پایان دولت دوازدهم زمان باقی مانده، بالاخره مسئولان اجرایی تصمیم گرفته‌اند که طرح مسکن ملی را اجرایی کنند.

شعار سال: وعده خانه‌دار شدن مردم یکی از وعده‌های مهم دولت در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری بود و ضمن انتقاد عنوان کرد که به مسکن توجه ویژه‌ای خواهد داشت و این توجه ویژه به نحوی بود که هیچ‌گونه اقدامی جز تخریب مسکن مهر و در نهایت انفعال صورت نگرفت و اکنون نیز که تقریبا کمتر از دو سال به پایان دولت دوازدهم زمان باقی مانده، بالاخره مسئولان اجرایی تصمیم گرفته‌اند که طرح مسکن ملی را اجرایی کنند.

ادامه طرح‌های ملی اقتصادی که توسط دولت‌های مختلف تصویب و اجرایی شده همواره یکی از بحث‌برانگیز‌ترین، موضوعات در حوزه اجرای طرح‌های ملی بوده، زیرا اغلب دولت‌های جدید پس از روی کارآمدن با انتقاد از طرح‌های توسعه‌ای دولت قبل، پروژه‌های جدیدی را کلید می‌زنند و همین موضوع موجب نیمه کاره ماندن طرح دولت قبلی و از بین رفتن سرمایه‌های مردمی می‌شود و اکنون نیز این سؤال درباره اجرای طرح مسکن ملی مطرح است که آیا دولت توان به اتمام رساندن آن را در بازه دو سال یا یک سال و نیمه دارد؟

شباهت‌های مسکن ملی و مسکن مهر

دولت و عباس آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی، مسکن مهر را طرحی مزخرف خوانده بودند، اما اکنون می‌بینیم مانند همان شرایط دوباره مطرح می‌شود.

نکته جالب این جاست که بر اساس اعلام رسمی قیمت‌تمام شده ساخت واحد‌های مسکونی در طرح مذکور ۱/۵ تا ۲/۵ میلیون تومان اعلام شد و متقاضی همان ابتدا باید ۳۰ درصد قیمت تمام شده واحد مسکونی را پرداخت کند که این رقم نیز هنوز نهایی نشده است.

در طرح ملی مسکن قرار است ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان وام به متقاضی پرداخت شود که سود این تسهیلات ۱۸ درصد بوده و متقاضی ماهانه در روش ساده و پلکانی به ترتیب ۱/۹ میلیون و حدود ۲ میلیون تومان را طی ۱۲ سال پرداخت کند.

اما در طرح مسکن مهر بیشترین وام ۵۰ میلیونی بود که حدود ۴۵۰ هزار تومان قسط داشت.

نکته مهم در این میان این است که مسکن مهر از همان ابتدای دولت نهم استارت زده شد، اما مسکن ملی در حالی قرار است اجرایی شود که زمان زیادی تا پایان کار دولت باقی نمانده و نشان می‌دهد دولت حسن روحانی عزمی جدی برای خانه‌دار شدن مردم نداشته است.

به نظر می‌رسد طرح مسکن ملی به دولت بعدی کشیده شود و دولت آینده باید بار مسئولیت این پروژه را به دوش بکشد.

خانه‌دار شدن مردم موضوعی اساسی است، اما واقعا سؤال اینجاست با این شرایط ۴ گانه و وام ۱۲ ساله با سود ۱۸ درصد آیا مردم خانه‌دار می‌شوند؟ در همین رابطه سید احسن علوی نماینده مردم سنندج و عضو کمیسیون عمران در گفتگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «مسکن ملی مانند مسکن مهر است و دولت فعلا ۴۰۰ هزار واحد آن را کلنگ‌زنی کرده و قرار است آن را به ۹۰۰ هزار واحد برساند.»

وی ادامه می‌دهد‌: «طبیعی است که اول تمرکز روی اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر باشد که امکان خرید مسکن و تهیه سرپناه ندارند، وزارت راه و شهرسازی اجرای طرح مسکن ملی را شروع کرد و اشکالاتی هم به آن وارد است، به ویژه در بحث قیمت تمام شده، البته در تلاش هستند تا زمین رایگان و مصالح ارزان در اختیار انبوه‌سازان قرار دهند تا قیمت تمام شده پایین‌تر بیاید.»

علوی می‌افزاید: «نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم گرفتن تسهیلات بانکی خودش یک نوع ترمز است. اینکه مردم با چه شرایطی بتوانند آن را دریافت کنند، گرفتاری خاص خودش را دارد، اینکه وام با سود ۱۸ درصد در اختیار متقاضیان قرار گیرد، طبیعتا هزینه‌ها را برایشان سرسام‌آور می‌کند.»

عضو کمیسیون عمران تاکید می‌کند: «در شرایط امروز قشر آسیب‌پذیر ما هرگز نمی‌تواند ماهانه چیزی حدود ۲ میلیون تومان بپردازد، در نتیجه این طرح هم دقیقا مانند مسکن مهر راه را برای سوداگران باز می‌کند تا در نیمه کار وقتی مردم توان پرداخت ندارند از آن‌ها می‌خرند و احتکار می‌کنند برای زمانی نا معلوم.»

وی تصریح می‌کند: «دولت باید مصالح ارزان را در کنار تسهیلات بانکی ارزان قیمت در اختیار قشر آسیب‌پذیر قرار دهد آن هم افرادی که حتی در پرداخت قسط اولشان مشکل دارند.»

علوی خاطرنشان می‌کند: «دولت باید با عزم جدی در دو سال باقیمانده پروژه مسکن مهر را به پایان برساند و اگر عزمش جدی نباشد، ادامه این پروژه به دولت بعد منتقل خواهد شد که آن هم معلوم نیست چه سرانجامی پیدا کند که همین خود یک معضل و مشکل است.»

منحصر به فرد یا افزودن بر بار مشکلات؟!

راهکار دولت نهم برای برقرار کردن توازن میان عرضه و تقاضا در بازار مسکن کشور و رونق بخشیدن به آن، راه‌اندازی پروژه‌های ساخت و ساز مسکن دولتی با عنوان «مسکن مهر» بود که با مشکلات زیاد و خدمات حداقلی همراه و موجب خانه‌دار شدن بسیاری از مردم در نقاط دور از مرکز شهر شد. هنوز نیز ساخت بسیاری از واحد‌های این پروژه ادامه دارد و انجام و تکمیل آن به دولت دوازدهم نیز رسید.

طرح مسکن مهر علاوه بر اینکه توانست حدود دو میلیون نفر را صاحب خانه کند، با توجه به پیشرو بودن صنعت مسکن، صنایع وابسته دیگری اعم از فولاد، سیمان و... را هم رونق داد و تولید کشور را افزایش داد. بر همین اساس، می‌توان گفت، مسکن مهر نه تنها یک طرح مسکنی، بلکه یک طرح تولیدی- صنعتی هم به شمار می‌آید.

در شرایطی که عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی مسکن مهر را «مزخرف» نامیده بود، سازمان ملل این طرح را، تجربه‌ای منحصر به فرد و قابل انتقال به مجامع بین‌المللی دانسته است.

مازیار حسینی، معاون وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد، دفتر اسکان بشر در سازمان ملل، ساخت مسکن مهر را جزو تجربه‌های منحصر به فرد و قابل انتقال به مجامع بین‌المللی اعلام کرده است.

وی با بیان اینکه چهار دولت درگیر این برنامه بودند، مدعی شد بیشترین کارایی مسکن مهر در دولت یازدهم و دوازدهم بوده است. این ادعا در حالی صورت گرفته که احداث مسکن مهر در دولت نهم آغاز شد و در دولت دهم نیز ادامه یافت، ولی با شروع به کار دولت حسن روحانی به دلیل مخالفت‌های مداوم عباس آخوندی با آن تقریبا به حاشیه رفت. معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین اذعان کرد که پروژه‌های مسکن مهر از نظر اسکلت و کیفیت و استحکام مسکن، مناسب ارزیابی می‌شود. این در حالی است که برخی از مسئولان دولت از رئیس‌جمهور گرفته تا معاون اول در اظهاراتی خلاف واقع مدعی شدند، بیشترین آسیب مردم از خانه‌های مسکن مهر بوده است!

در طرح اقدام ملی تولید مسکن قرار است طی ۲ سال ۴۰۰ هزار واحد مسکونی احداث و به متقاضیان تحویل شود. این در حالی است که با وجود وعده‌های بسیار برای اتمام واحد‌های باقیمانده مسکن مهر و گذشت بیش از ۶ سال از دولت تدبیر و امید، هنوز بیش از ۳۰۰ هزار متقاضی مسکن مهر واحد‌های خود را تحویل نگرفته‌اند.

گفته می‌شود اگر دولت به دنبال رفع مشکل مسکن اقشار کم‌درآمد است، شاید بهینه‌ترین راه در حال حاضر تکمیل واحد‌های باقیمانده از طرح مسکن مهر باشد که اتفاقا هزینه بخش زیادی از آن از محل بازپرداخت اقساط تسهیلات مسکن مهر قابل تامین است، به ویژه اینکه بخش زیادی از واحد‌های باقیمانده در شهر پردیس واقع شده و باید خدمت‌رسانی و برنامه‌ریزی برای آن صورت گیرد.

البته مسکن مهر نیز نقص‌هایی داشت که می‌شد با برنامه‌ریزی و کارشناسی بیشتر آن را برطرف کرد و اکنون باید پرسید طرح مسکن ملی با شرایط گفته شده، می‌تواند اقشار کم‌درآمد را هدف‌گذاری کند؟

مردم در انتظار زمین و تسهیلات بانکی

سید کمال‌الدین شهریاری نماینده مردم دشتی و تنگستانِ بوشهر و عضو کمیسیون عمران در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «وقتی طرح ملی مسکن را مطالعه می‌کنیم و به دنبال مزیت‌هایی در آن می‌گردیم تا به این نتیجه برسیم این طرح برای اقشار کم‌درآمد و برای خانه‌دار شدن کسانی که توان مالی ندارند، مناسب است؛ می‌بینیم که بیشتر شبیه یک شعار بوده و مزیت خاصی ندارد.»

وی ادامه می‌دهد: «تولید مسکن فرمول پیچیده‌ای ندارد، زمین و سرمایه می‌خواهد بنابراین هر کسی که زمین و سرمایه داشته باشد، می‌تواند مسکن بسازد یا حتی اگر زمین هم ندارد سرمایه داشته باشد، می‌تواند مسکن تهیه کند، خوشبختانه در کشور ما ۹۵ درصد تولید مسکن در بخش خصوصی صورت می‌گیرد و ما در تولید مشکلی نداریم.»

شهریاری می‌افزاید: «مشکل اقشار کم‌درآمد این است که زمین گران است، مسکن گران است و تمام مالی هم ندارند، مسکن هم ندارند، بنابراین دولت باید فکری به حال این موضوع کند.»

وی اضافه می‌کند: «طرح ملی مسکن می‌گوید ما اگر زمین داشته باشیم آن را مجانی یا به شرط تملیک ۹۹ ساله در اختیارتان قرار می‌دهیم که این حرف درست، اما بیشترین مشکل مسکن ما در شهر تهران بوده و تاکنون نتوانسته‌اند حتی یک درصد این طرح را برای در اختیار قرار دادن زمین به متقاضیان اجرا کنند، چون زمینی ندارند.»

عضو کمیسیون عمران اضافه می‌کند: «وقتی زمینی ندارند که ارائه کنند، طبیعتا باز می‌خواهند بروند فاز ۱۱ پردیس این طرح را اجرایی کنند؛ در حالی که همین الان ساکنان آنجا مشکلاتشان بیشتر از مردم دیگر است، گاز و فاضلاب ندارند، آب را‌تانکر می‌کنند، می‌برند.»

شهریاری یادآور می‌شود: «بسیاری از مسکن‌های مهر خالی مانده، به طور مثال در پرند پنج سال است، خانه ساخته‌اند، اما هیچ کس جرأت نمی‌کند به آنجا برود؛ بنابراین اگر می‌خواهند بازهم در پرند و پردیس مسکن بسازند که طرح مهر داشت، همین کار را انجام می‌داد و فقط نیاز بود تا نقص‌های آن برطرف شود.»

وی در ادامه با اشاره به اینکه موضوع که هرکس برای ثبت‌نام در مسکن ملی باید ۴۰ میلیون تومان پرداخت کند، می‌گوید: «به فرض اینکه طرف این ۴۰ میلیون تومان را داشت و پرداخت کرد، اما بعد آن‌چه می‌شود؟ اینکه می‌گویند مسکن به قیمت تمام شده چه اتفاق جدیدی است؟ بخش خصوصی هم که دقیقا همین کار را می‌کند، حتی می‌توان گفت، قیمت تمام شده در بخش خصوصی به مراتب پایین‌تر از آن چیزی است که دولت می‌خواهد ارائه دهد، چرا که در بخش خصوصی رقابت وجود دارد وآن‌ها می‌خواهند قیمت تمام شده پایین‌تر باشد تا تا فروش بهتری داشته باشند، اما وقتی ماجرا دولتی می‌شود، چون هم حقوق‌بگیر هستند، اتمام سریع پروژه و قیمت تمام شده ابهام خواهد داشت.»

عضو کمیسیون عمران با اشاره به اینکه افرادی که نمی‌توانند دو میلیون تومان پرداخت داشته باشند، در این پروژه ثبت‌نام نکنند، اظهار می‌دارد: «یک خانواده باید ماهی ۵ میلیون تومان درآمد داشته باشد تا بتواند فقط دو میلیون تومان از آن را قسط بدهد، خب خانواده‌ای که ۵ میلیون تومان درآمد دارد، آنچنان دیگر نیازمند کمک دولت نیست!»

وی تاکید می‌کند: «به نظر من طرح ملی مسکن هیاهو برای هیچ است، اگر دولت واقعا می‌خواهد کمک کند، بیاید بگوید که من رایگان زمین می‌دهم یا بودجه‌ای تعیین کند تا بانک مسکن وام با سود ۵ درصدی در اختیار مردم قرار دهد؛ بنابراین دولت یا باید در زمین کمک کند یا در یارانه و تسهیلات بانکی.»

عضو کمیسیون عمران خاطرنشان می‌کند: «برای کمک به اقشار کم درآمد سود وام‌ها باید پایین باشد و اقساط آن ۲۰ ساله تا این افراد بتوانند از این تسهیلات استفاده کرده و صاحب خانه شوند. هزینه اقساط هر ماه هم باید حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان باشد تا مردم از پس پرداخت آن بربیایند.»

امروز ما با چهار میلیون کاستی مسکن در کشور مواجهیم و در طرح اقدام ملی قرار است ۴۰۰ هزار واحد ساخته شود که می‌تواند ۱۰ درصد کمبود مسکن را جبران کند. همچنین بازوی اصلی تولید مسکن کشور، بخش خصوصی است که قطعا می‌توان با تسهیل قوانین و مقررات مزاحم، از ظرفیت این بخش استفاده شود.

برای کمک به قشر ضعیف و کم درآمد باید اول توان همراهی و همکاری آنان را شناخت و دردهایشان را کارشناسی کرد و بعد خدماتی را به عنوان کمک به آنان ارائه کرد در غیر این صورت کلید زدن هر پروژه‌ای صرفا جهت پر کردن کارنامه دولتی خواهد بود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه کیهان، تاریخ انتشار: 15 دی 1398، کدخبر: 179114 ، www.kayhan.ir