شعار سال: حدود یک‌سال پیش در کشور شاهد هجوم ملخ‌ها به شهر‌های جنوبی و برخی دیگر از شهر‌ها بودیم. معضلی که دردسر‌های زیادی را برای کشاورزان و باغداران ایجاد کرد و خسارت‌های فراوانی را به‌بار آورد. البته این مشکل تنها منحصر به ایران نیست و کشور‌های مختلف دنیا هم بار‌ها مورد حمله ملخ‌ها قرار گرفته و آسیب‌های زیادی را متحمل شده‌اند. تاکنون بسیاری تلاش کرده‌اند با روش‌های مختلفی ملخ‌ها را دفع کنند که مرسوم‌ترین روش استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی است. البته در سال‌های اخیر به‌دلیل استفاده بیش از حد از این آفت‌کش‌ها، ملخ‌ها هم دربرابر این موادشیمیایی مصون و مقاوم شده‌اند و تاثیر بسیار کمی روی آن‌ها دارد. اما با رشد فناوری در دنیا، محققان سعی می‌کنند با کمک گرفتن از فناوری‌های جدید مانع از گسترش ملخ‌ها شوند و از هجوم آن‌ها به مناطق مختلف جلوگیری کنند.

ابرکامپیوتر‌ها در جنگ با ملخ‌ها

«گاردین» در جدیدترین گزارش خود به یکی از تازه‌ترین راهکار‌های دانشمندان برای مقابله با ملخ‌ها اشاره می‌کند. آن‌ها حرکت و جابه‌جایی این حشرات را با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری ردیابی می‌کنند. مدتی پیش، یکی از شدیدترین حملات ملخ‌ها به کنیا طی ۷۰ سال گذشته رخ داد و محققان امیدوارند با برنامه جدید کامپیوتری بتوانند مانع از هجوم دوباره آن‌ها به این کشور شوند. سازمان ملل متحد به‌تازگی شیوع حمله ملخ‌ها را در شاخ آفریقا تشریح کرده و نسبت به تخم‌گذاری این حشرات در کشورهایی، چون کنیا، اتیوپی و سومالی هشدار داده است. سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد هشدار داده که تخم‌ریزی ملخ‌ها که حکایت از موج دوم حمله این حشرات دارد، با نزدیک شدن به فصل برداشت محصول می‌تواند امنیت غذایی حدود ۲۵ میلیون‌نفر را در این مناطق آفریقا به‎خطر بیندازد. یکی از دانشمندان اطلاعات ماهواره‌ای، براساس مراجع بین‌الملل توسعه پیش‌بینی آب‌وهوا و مرکز کاربردی اعلام کرده است که محققان از مدل‌های ابرکامپیوتری برای پیش‌بینی مناطق تخم‌ریزی ملخ‌ها استفاده می‌کنند که از تیررس کنترل‌های زمینی دور می‌ماند. این مناطق در معرض خطر درصورتی که سمپاشی نشوند جزو مناطق جدید حمله ملخ‌ها در آینده‌ای نزدیک خواهند بود. درواقع، مدل‌هایی که ازطریق ابرکامپیوتر‌ها تهیه می‌شود، مناطقی را که ملخ‌ها تخم‌ریزی می‌کنند، تعیین کرده و از این طریق می‌توان پیش‌بینی کرد که با خارج شدن ملخ‌ها از تخم، با موج تازه‌ای از حمله ملخ‌ها در چنین مناطقی روبه‌رو خواهند شد.

پس از پیش‌بینی محل تخم‌ریزی، تمرکز اصلی باید روی مساله بالغ شدن این حشرات بالغ باشد تا چرخه تخم‌ریزی دیگری در آن‌ها صورت نگیرد. با اطلاع‌رسانی سریع‌تر و پیش از موعد به کشور‌های در معرض خطر می‌توان این چرخه را از بین برد و ملخ‌ها را تا پیش از رسیدن به بلوغ و تخم‌ریزی مجدد نابود کرد. تاکنون استفاده از ابرکامپیوتر‌ها به‌عنوان نوعی سیستم اطلاعاتی آب‌وهوایی، برای انگلیس ۳۵ میلیون پوند هزینه داشته است، اما تاکنون به‌خوبی توانسته جابه‌جایی ملخ‌ها را با احتساب سرعت و جهت باد، دما و رطوبت هوا مشخص کند. این مدل‌های کامپیوتری با دقت بالای ۹۰ درصد می‌توانند نقطه‌ای را شناسایی کند که ملخ‌ها به آن حمله خواهند کرد. درحال‌حاضر، محققان داده‌های مربوط به رطوبت خاک و پوشش گیاهی را به سیستم ابرکامپیوتر می‌دهند تا از این طریق به تهیه مدل‌های کامپیوتری برای پیش‌بینی محل تخم‌ریزی و رشد ملخ‌ها کمک کند. بعد از پیش‌بینی دقیق و هشدار به دولت‌ها، آن‌ها می‌توانند با سم‌پاشی‌های زودهنگام خود و پیش از حمله ملخ‌ها، در کنترل آن‌ها موثرتر عمل کنند. درحال‌حاضر، دولت کنیا بیشترین هشدار را دریافت کرده و اقدامات کنترل‌کننده موثری را هم در نقاط مشخص شده در دستور کار خود قرار داده است. میلیون‌ها ملخ تاکنون به محصولات کشاورزی در سومالی، اتیوپی و کنیا حمله‌ور شده‌اند و شواهد هم از نقاطی در اوگاندا، تانزانیا، جمهوری کنگو و سودان جنوبی بوده و هشدار‌ها به دولت‌ها داده شده است. در یک بار هجوم ملخ‌ها به یک منطقه، به ازای هر کیلومترمربع بیش از ۱۵۰ میلیون ملخ حمله می‌کنند. ملخ‌های جوانی که تازه از تخم بیرون می‌آیند، در رطوبت ۵۰ تا ۷۰ درصد و دمای بین ۳۰ تا ۴۰ درجه هم زنده می‌مانند. طی سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴، ملخ‌ها حدود ۲۳ کشور آفریقایی را دربرگرفت و کشور‌ها در مدت دوسال توانستند آن را کنترل کنند. اجرای یک شیوه موثر کنترل‌کننده حدود ۶۰ میلیون دلار هزینه به‌دنبال دارد، اما اگر شرایط به‌گونه‌ای پیش رود که حمله ملخ‌ها اتفاق بیفتد، این هزینه تا ۵۰۰ میلیون دلار هم می‌رسد که بار سنگینی را به دولت‌ها تحمیل می‌کند.

کمک ماهواره‌های ناسا

ماه‌ها، مناطق گسترده‌ای از آفریقا در معرض هجوم ملخ‌ها قرار داشته و محققان شیوه‌های مختلفی را برای مقابله با این اوضاع آزمایش کرده‌اند. به گزارش space، سازمان ملل متحد اعلام کرده است که به‌دلیل موقعیت غیرمعمول آب‌وهوایی، ملخ‌های سریع‌تر تخم‌ریزی کرده‌اند که با فرا رسیدن فصل بارندگی در این نقاط از آفریقا که از ماه مارس آغاز شده و تا ماه می‌هم ادامه دارد، این شرایط وخیم‌تر هم می‌شود. درچنین شرایطی، ناسا به کمک سازمان ملل آمده تا با مشارکت هم راحت‌تر و سریع‌تر بتوانند این موقعیت را مدیریت کنند. ناسا در این اقدام، از ماهواره‌های خود استفاده کرده است، به‌طوری که با کمک آن‌ها رطوبت خاک و پوشش‌های گیاهی را از فضا کنترل کرده و از این طریق، دانشمندان می‌توانند تغییرات محیطی ایجادشده تحت تاثیر هجوم جمعیت ملخ‌ها را بررسی کرده و از اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط ماهواره‌ها استفاده کنند تا بتوانند مانع از آغاز هجوم دوباره ملخ‌ها شوند. این شیوه به‌شکل موثری از هجوم گسترده ملخ‌ها در مراحل ابتدایی زندگی و خارج شدن از تخم جلوگیری می‌کند. ناسا طبق برنامه مشترکی با آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا، با کمک داده‌های به‌دست آمده از ماهواره‌ها در راستای بهبود سیاست‌های محیطی در دولت‌های درحال توسعه اقـــــدام
کــــرده اســــــت.

کنترل زیستی

سومالی یکی از کشور‌های آفریقایی است که به‌شدت تحت‌تاثیر هجوم ملخ‌ها در چندماه اخیر قرار گرفته است. محققان در اقدامی موثر که یکی از راه‌های بی‌سابقه مقابله با ملخ‌هاست، از قارچ‌ها برای کنترل این حشرات استفاده کرده‌اند که بزرگ‌ترین استفاده از آفت‌کش‌های زیستی درمقابله با حشرات به‌شمار می‌رود. اما این کار باید دربازه زمانی کوتاه و در فرصتی طلایی صورت گیرد که تا پیش از بالغ شدن ملخ‌ها و خورده شدن محصولات کشاورزی کاشته‌شده توسط کشاورزان، موثر واقع شده و حشرات را نابود کنند. در حملات گسترده ملخ‌ها، باید با پرواز هواپیما سم‌پاشی گسترده‌ای با آفت‌کش‌های شیمیایی انجام شود. اتیوپی و کنیا دوکشوری هستند که در ماه‌های اخیر با اسپری این مواد شیمیایی به مقابله با ملخ‌ها رفته‌اند. به‌دلیل گسترده بودن منطقه سومالی، با کمک فائو توانسته‌اند از آفت‌کش‌های زیستی استفاده کنند که خطرات زیست محیطی کم‌تری را هم به‌دنبال دارند. در این آفت‌کش‌های زیستی از تخم‌های قارچ استفاده شده و سمی تولید می‌کند که تنها قادر به کشتن ملخ‌هاست و بسیار هم موثر عمل می‌کند. تاکنون کشور‌های مختلفی، چون چین از این آفت‌کش‌های زیستی را برای مقابله با ملخ‌ها استفاده کرده‌اند. چین در سه‌سال گذشته از همین آفت‌کش‌ها برای سم‌پاشی سالانه بیش از ۴۸ هزار هکتار استفاده کرده است.

استفاده از امواج رادیویی

یکی از شیوه‌هایی که در سال‌های اخیر برای کنترل هجوم ملخ‌ها و نابودی آن‌ها در مزارع استفاده می‌شود، به‌کارگیری فرکانس‌های بالای امواج رادیویی است. حشرات معمولا به‌طور دائم درمعرض میدان‌های الکترومغناطیسی رادیوفرکانس قرار دارند. محدوده این فرکانس‌ها که برای سیستم‌های بی‌سیم مخابراتی استفاده می‌شوند در آینده از ۶ گیگاهرتز به فرکانس‌های بالاتر از ۱۲۰ گیگاهرتز نیز افزایش می‌یابد. محققان در سال‌های اخیر در مقاله‌هایی که ارائه کرده‌اند، از افزایش فرکانس‌های رادیویی برای مقابله با حشرات از دو تا ۱۲۰ گیگاهرتز خبر داده‌اند. آن‌ها مدل‌هایی را از محرک‌های الکترومغناطیسی زمانی تهیه کرده‌اند که نشان می‌دهد حشرات میزانی از این فرکانس‌ها را جذب می‌کنند. وقتی میزان فرکانس‌ها بالاتر می‌رود، میزان جذب‌شان هم در بدن حشرات بالا رفته و باعث گرم شدن بدن حشرات می‌شود. این گرم شدن، رفتار، فیزیولوژی و حتی شکل ظاهری آن‌ها را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و در موارد شدید می‌تواند حشرات را نابود کند. محققان از این شیوه برای نابودی ملخ‌های مهاجم استفاده می‌کنند. با توجه به درخواست بالا بردن فرکانس‌های رادیویی، انتظار می‌رود که در آینده‌ای نزدیک شاهد فرکانس‌هایی بین سه تا ۳۰۰ گیگاهرتز باشیم.

امواج مایکروویو

یکی دیگر از روش‌های کنترلی که محققان در سال‌های اخیر برای مواجهه با ملخ‌ها درپیش گرفته‌اند، استفاده از سیستم‌های مایکروویو است. مساله حائز اهمیت در اینجا، انتخاب محدوده فرکانس مناسب امواج است که با توجه به عوامل فنی و اقتصادی تعیین می‌شود. درواقع استفاده از تشعشعات مایکروویو و امواج الکترومغناطیس روی تشخیص حشرات و کپسول‌های تخم آن‌ها نیز اثر می‌گذارد. محققان، ملخ‌های منطقه را با کمک تصویرگر‌های حرارتی از راه‌دور تحت‌تاثیر امواج مادون قرمز قرار می‌دهند. بسته به میزان امواج ساطع‌شده به سمت تخم ملخ‌ها و میزان جذب این امواج، تخم‌ها تحت‌تاثیر قرار گرفته و ساختار آن‌ها تغییر می‌کند.

شعار سال،  با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  از روزنامه فرهیختگان ، تاریخ انتشار 14 اردیبهشت    99، کد خبر:    40490، www.farhikhtegandaily.com