شعار سال:برداشت پاییزه سیب‌زمینی آغاز شده است و با تولید خوب این محصول دست‌کم با ۵۰۰هزار تن مازاد تولید مواجهیم که اگر مشکلات برای صادرات این محصول رفع نشود، شاهد ادامه کاهش شدید قیمت‌ در داخل و ضرر کشاورزان خواهیم بود. در این بین عدم‌توانایی کشاورزان برای نگهداری و انبار این محصول نیز خود عاملی برای افزایش سرعت فسادپذیری است و ممکن است بخش قابل‌توجهی از سیب‌زمینی محکوم به نابودی شود. به‌ گفته کارشناسان، در شرایط فعلی کارخانجات صنایع‌تبدیلی هم با مشکلات اقتصادی دست‌ به ‌گریبان شده‌اند و نتوانسته‌اند به میزان سال‌های گذشته خرید انجام دهند.در گفت‌وگو با کارشناسان و فعالان حوزه تولید سیب‌زمینی به بررسی وضعیت تولید این محصول و ‌دغدغه‌های کشاورزان پرداخته است.
 
رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران در پاسخ به این پرسش که وضعیت تولید سیب‌زمینی چگونه است و پیش‌بینی‌ها برای میزان تولید چه مقدار است، گفت:‌ امسال تولید سیب‌زمینی‌ شرایط بسیار مناسبی داشت و به‌عبارتی ایده‌آل بود و بیش از پنج‌میلیون تن تولید داشتیم. این درحالی است که سیب‌زمینی پاییزه برداشت نشده و در استان‌های همدان، زنجان، کرمانشاه، چهارمحال‌و‌بختیاری و بخشی از اصفهان در نیمه دوم مهرماه برداشت آغاز خواهد شد.
 
صادرات سیب‌زمینی با مشکل مواجه شده است
 
رحیم نیازی اظهار داشت: کشاورزان آگاهی بیش‌تری در کشت و کار پیدا کرده‌اند و از بذرهای مرغوب، آبیاری قطره‌ای و تحت‌فشار استفاده می‌کنند که درپی آن هم کیفیت و هم کمیت محصول افزایش یافته است؛ البته با افزایش تولید، شاهد کاهش قیمت‌ها هستیم.
 
نیازی با اشاره به هزینه‌های تولید سیب‌زمینی در کشور گفت: هزینه‌های تولید با توجه به افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی، حمل‌ونقل و ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی به‌شکل افسار گسیخته‌ای افزایش یافته است. به‌علت مدیریت ضعیف در بخش کشاورزی در این شرایط سخت کشاورز حامی ندارد. محصول سیب‌زمینی هم فسادپذیر است، لذا کشاورز یا باید محصولش ارزان و همراه با ضرر بفروشد یا این‌که سیب‌زمینی‌ها فاسد شوند.
 
رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران با اشاره به مشکلات پیش‌روی کشاورزان برای فروش این محصول گفت: سیب‌زمینی قابلیت نگهداری طولانی‌مدت را ندارد. اکنون هم صادرات آن با مشکل مواجه شده و بازار داخلی هم اشباع شده است که با این شرایط کاهش قیمت‌ها همچنان ادامه خواهد داشت.

ترکمنستان و پاکستان واردات سیب‌زمینی از ایران را ممنوع کرده‌اند
 
نیازی در توضیح موانع صادرات سیب‌زمینی به نقص دیپلماسی سیاسی اشاره کرد و گفت: ترکمنستان و پاکستان واردات سیب‌زمینی را از ایران ممنوع کرده‌اند، درحالی‌که سال گذشته این دو کشور مقصد سیب‌زمینی‌های مازاد داخل بودند. متأسفانه دیپلماسی در بخش کشاورزی ضعیف است و سبب‌شده بازارهای کشورهای همسایه را از دست بدهیم.
 
وی با بیان این جمله که برای تولید محصولات کشاورزی منابع بسیاری ازجمله آب، خاک، سرمایه انسانی و مالی هزینه می‌شود و با سوء‌مدیریت شاهد هدررفت این منابع هستیم، افزود: در دولت هماهنگی لازم و جدی برای حمایت از تولید وجود ندارد. در شرایط فعلی نیازمند فعال‌شدن دیپلماسی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در کشورهای همسایه ازجمله عراق هستیم و انتظار داریم دولت نیز در این زمینه ورود کند. با شعار نمی‌‌توان مشکلات را حل کرد. وقتی رئیس‌جمهور می‌گوید اقتصاد ما بهتر از آلمان است، باید حداقل مشخص کند چه چیزی را مقایسه می‌کنیم. با شعارهای رنگی چیزی تغییر نمی‌کند. اگر می‌خواهیم از تولید داخلی به‌خصوص محصولات کشاورزی حمایت کنیم، باید امکان صادرات فراهم باشد تا مازاد تولید صادر شود و هرگز صادرات ممنوع نشود.
 
ممنوع‌شدن مقطعی صادرات به اعتبار صادرکننده ضربه می‌زند
 
رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران در ادامه تأکید کرد: ممنوع ‌شدن مقطعی صادرات هم به اعتبار صادرکننده ضربه می‌زند و هم باعث می‌شود بازارهای صادراتی از دست برود.
 
نیازی در پاسخ به این پرسش که امسال چه میزان سیب‌زمینی مازاد بر نیاز داخل تولید شده است، گفت: بیش از 500هزار تن سیب‌زمینی مازاد بر نیاز داخل داریم، زیرا این محصول در هر چهار فصل تولید می‌شود و هیچ کشوری مانند ایران این شرایط را ندارد. بخشی از تولید سیب‌زمینی برای تازه‌خوری استفاده می‌شود، بخشی به‌عنوان بذر مصرف می‌شود و بخش دیگر هم به کارخانه‌ها برای فرآوری می‌رود.
 
وی در رابطه با نقش صنایع‌تبدیلی برای کمک به بخش کشاورزی به‌خصوص محصول سیب‌زمینی گفت: صنایع‌تبدیلی با مشکلات بسیاری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند؛ درحال‌حاضر کارخانه‌ها در تأمین روغن مشکل دارند و از سویی با گرانی سلفون برای بسته‌بندی و افزایش قیمت حمل‌ونقل مواجهند و مانند سال گذشته خرید انجام نداده‌اند، زیرا توان تولید آن‌ها کاهش یافته‌ است. حال این افزایش تولید اگر صادر نشود، شرایط برای کشاورزان سخت‌تر خواهد شد.
 
رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران در رابطه با تأثیر کرونا بر این بخش نیز گفت: کشاورز اگر روی زمین‌های زراعی کار نکند، نمی‌تواند معیشت خود را تأمین کند؛ بنابراین کار کشاورزی تعطیلی‌بردار نیست. معیشت کشاورزان با کار روی زمین گره خورده است. البته کرونا بر معیشت، تأمین مواد مورد نیاز و توقف زمانی خدمات‌دهی به کشاورزان مؤثر بوده و در صادرات نیز تأثیر گذاشته است.
 
سوءمدیریت و بی‌برنامگی هر ساله دامان کشاورزان را می‌گیرد
 
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع‌طبیعی کشور نیز در بررسی وضعیت بازار سیب‌زمینی و گلایه‌های کشاورزان از نبود بازار برای این ‌محصول اظهار داشت: متأسفانه در بازار با یک آشفتگی مواجهیم، نه مدیریت درستی وجود دارد و نه تکلیف تولیدکننده و مصرف‌کننده مشخص است. این سوءمدیریت و بی‌برنامگی هر ساله دامان کشاورزان را می‌گیرد و در نتیجه هم تولیدکننده متضرر می‌شود و هم مصرف‌کننده نهایی با هزینه بالا باید محصول را تهیه کند.
 
محمدشفیع ملک‌زاده در گفت‌وگو با «سبزینه» گفت: حداقل قیمت تمام‌شده برای تولید سیب‌زمینی با توجه به شرایط آب‌وهوایی در مناطق مختلف بین یک‌هزار و 600 تا دوهزار تومان است. حال با توجه به تولید بالا امسال با کاهش قیمت مواجهیم و سیب‌زمینی در مزرعه از کشاورز کیلویی 400تومان هم خریداری نمی‌شود.
 
وی ادامه داد: بی‌برنامگی در تولید مشکل همیشگی کشاورزی کشور است و باید فکری اساسی برای تولید داشت. در چنین مواقعی ایجاد زیرساخت‌ها و صنایع‌تبدیلی و تکمیلی در استفاده بهینه از این محصول ارزشمند می‌تواند مفید باشد، درحالی‌که ما همچنان به خام‌فروشی فکر می‌کنیم.
 
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع‌طبیعی کشور ادامه داد: اکنون ذائقه در آمریکا و اروپا تغییر کرده است و سیب‌زمینی به‌شکل فرآوری‌شده استفاده می‌شود؛ به‌عنوان مثال بسیاری از اروپاییان یا آمریکایی‌ها از پودر سیب‌زمینی یا چیپس که ماندگاری بیش‌تری دارد، استفاده می‌کنند؛ اما در ایران صنایع‌تبدیلی و تکمیلی به‌خصوص در بخش سیب‌زمینی رشد چشمگیری نداشته و نبود انبارهای مناسب نگهداری سیب‌زمینی هم خود مشکلی مضاعف برای کشاورزان است.
 
به گفته ملک‌زاده، وقتی امکان نگهداری محصول وجود نداشته باشد، در شرایط خاص که نیاز به محصول افزایش می‌یابد، به‌دلیل کاهش عرضه شاهد افزایش قیمت خواهیم بود.
 
قیمت فروش فعلی یک‌چهارم هزینه‌های کشاورز را هم پوشش نمی‌دهد
 
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع‌طبیعی کشور ادامه داد: در پیک زمان برداشت این محصول با کاهش قیمت مواجهیم و کشاورز متضرر می‌شود، تا جایی‌که قیمت فروش فعلی یک‌چهارم هزینه‌های کشاورز را هم پوشش نمی‌دهد که ادامه این شرایط سبب می‌شود برخی از کشاورزان ورشکست شوند و برخی هم از ادامه فعالیت در این حوزه دست بکشند.
 
ملک‌زاده به نبود انبار برای نگهداری سیب‌زمینی اشاره کرد و گفت: عدم‌توانایی در انبارداری این محصول سبب می‌شود دلال و تاجر که امکان ذخیره‌سازی آن را دارند، با خرید ارزان به کنترل قیمت بپردازند و مدتی بعد با قیمتی چند برابر محصول را به فروش برسانند که مصرف‌کننده در این‌ شرایط متضرر خواهد شد.
 
وی در تشریح راهکارهای مقابله با این شرایط هم توضیح داد: باید شرایط برای صادرات سیب‌زمینی فراهم شود. اگر موانع رفع شوند، مازاد تولید صادر خواهد شد که هم کشاورز ضرر نمی‌کند و سود متعارفی به‌دست می‌آورد و هم مصرف‌کننده محصول را با قیمتی مناسب تهیه می‌کند. برای برنامه‌ریزی در این بخش نیازمند حذف بوروکراسی هستیم. بوروکراسی موجود سرمایه‌گذاری در این حوزه را با چالش مواجه می‌کند، زیرا سرمایه‌گذار به‌دلیل وجود شرایط سخت، از ورود به این عرصه استقبال نمی‌کند.
 
قیمت خرید تضمینی سیب‌زمینی هزینه‌ها را پوشش نمی‌دهد
 
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع‌طبیعی کشور در توضیح خرید تضمینی سیب‌زمینی هم گفت: در رابطه با خرید تضمینی هم که حداقل حمایت از کشاورزان است، دولت قیمت 800تومان را برای هر کیلو پیشنهاد داده که باز هم بسیار کم‌تر از هزینه‌های کشاورز برای تولید است. با ادامه روند فعلی ممکن است سال آینده با کاهش رغبت کشاورزان برای تولید مواجه شویم. درحالی‌که ما ظرفیت صادرات حداقل یک‌سوم تولیدات را داریم، بدون این‌که مصرف داخلی با مشکلی روبه‌رو شود، باید به‌سمت رفع موانع صادرات حرکت کنیم.
 
موانع صادرات رفع شود
 
یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز با تأکید بر ضرورت حمایت از سیب‌زمینی‌کاران اظهار داشت: امسال با افزایش تولید مواجهیم و برای حمایت از فعالان این حوزه باید راه صادرات را هموار کنیم؛ زیرا این مازاد تولید باعث تداوم روند کاهش قیمت و ضرر کشاورزان خواهد شد.
 
جعفر راستی در گفت‌وگو با «سبزینه»، در رابطه با نقش صنایع‌تبدیلی برای کمک به بخش کشاورزی به‌خصوص سیب‌زمینی‌کاران گفت: صنایع‌تبدیلی ما دچار مشکل است و کارخانه‌ها در تأمین روغن مشکل دارند. از سویی با گرانی لوازم بسته‌بندی و افزایش قیمت حمل‌و‌نقل مواجهند و مانند سال گذشته خرید انجام نداده‌اند، زیرا توان تولید آن‌ها نیز کاهش یافته‌ است. مهم‌ترین کاری که در این مقطع باید انجام شود، بازکردن مسیر برای صادرات مازاد تولید است.
 
این نماینده مجلس با اشاره به اهمیت صادرات گفت: با عملکرد درست در بخش صادرات هم مازاد تولید تبدیل به ارز برای کشور خواهد شد و هم با جلوگیری از کاهش قیمت به‌دلیل اشباع بازار موجب زیان کشاورز نمی‌شویم. کشورهای همسایه بازار مناسبی هستند و به این محصول نیز نیاز دارند، لذا باید برای صادرات به این کشورها برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشیم.
 
راستی در ادامه افزود: در این حوزه با مشکل نداشتن کارخانه به‌میزان رفع نیاز مواجهیم که باید ساخت و راه‌اندازی این صنایع‌تبدیلی مورد توجه قرار گیرد، البته امر زمان‌بر است و با توجه به مازاد تولید فعلی مشکل همچنان پا برجاست.
 
وی به برنامه کمیسیون کشاورزی برای تدوین برنامه‌ای جامع در حوزه تولید نیز اشاره کرد و گفت: در تلاشیم با تصویب طرحی به برنامه‌ریزی مدون در زمینه میزان کشت محصولات مختلف بپردازیم تا این‌چنین در زمان برداشت یک‌محصول با مازاد تولید یا کاهش برداشت مواجه نشویم.
 
راستی بیماری کرونا را یکی از موانع صادرات عنوان کرد و توضیح داد: کرونا باعث بسته‌شدن مرزها شده است و کشورهای همسایه مانند ترکیه، پاکستان و... ورود مواد غذایی را ممنوع کرده‌اند، از این‌رو شاهد ممنوعیت ورود سیب‌زمینی به این کشورها هستیم. آذربایجان و ارمنستان نیز که به سیب‌زمینی ما نیاز بسیاری دارند، اکنون درگیر جنگ شده‌اند. به هرحال باید تلاش کنیم تا به طریقی راه صادرات باز شود.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از  روزنامه سبزینه ، تاریخ انتشار:  20 مهر1399  ، کدخبر: 1250،www.sabzineh.org