شعار سال: در متن کامل سخنان حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی آمده است:

خداوند در سوره مبارکه «فجر» فرمود: بعضی‌ها مبتلا به سلامت و بعضی‌ها هم مبتلا به بیماری هستند؛ منتها این‌ها خیال می‌کنند که وقتی مریض شدند مبتلا هستند، دیگر نمی‌دانند که آن وقتی هم که سالم می باشند مبتلا هستند. [۱]بعضی‌ها مبتلا به ثروت اند، مبتلا به مال اند و مبتلا به جوانی اند؛ بعضی مبتلا به پیری اند، مبتلا به بیماری اند و مبتلا به فقرند. «مبتلا» یعنی ممتحَن، «ابتلاء» یعنی امتحان.

خداوند فرمود ما کسی را رایگان در این عالم چیزی نمی‌دهیم. هر چه می‌دهیم امتحان است و در برابرش مسئولیت است. درباره هر دو گروه تعبیر به ابتلا کرده است؛ بعضی ‎ها مبتلا به ثروت هستند، مبتلا به مال اند، مبتلا به قدرت اند. ما کسی را اکرام نکردیم، «دار الکرامه» بهشت است. ما کسی را اهانت نکردیم، کسی را هم گرامی نداشتیم؛ البته طبع انسان را یک گوهر_گرانب‌ها آفریدیم: ﴿وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنی‏ آدَم‏﴾ [۲]ما این گوهر را ارزشمند خلق کردیم، حفظ آن به دست خودش است. هر حادثه تلخ یا شیرینی که رخ می‌دهد آزمون است. این مطلب قرآنی را وجود مبارک حضرت امیر در بسیاری از خطبه ها، نامه‌ها و کلماتش آورده است.

نامه هفتاد و دوم نهج البلاغه این است: «أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّکَ لَسْتَ بِسَابِقٍ أَجَلَکَ»؛ عبدالله بن عباس! یک سلسله اموری است به دست ذات اقدس الهی، خدا با نظم کار می‌کند هیچ چیزی بدون نظم نیست: ﴿کُلُّ شَی‏ءٍ عِندَهُ بِمِقْدَارٍ﴾. فرمود: عبد الله بن عباس! به قدری عالم منظم است که لحظه مرگ نه قبل از زمان مناسب می‌رسد و نه بعد از زمان مناسب: «لَسْتَ بِسَابِقٍ أَجَلَکَ»؛ جلو بیفتی این طور نیست، بر اجلت مقدم بیفتی این طور نیست؛ این برای عمر است. «وَ لَا مَرْزُوقٍ مَا لَیسَ لَکَ»؛ آنچه برای تو نیست به او نمی‌رسی! اگر کار کردی حلال بود در آن شرایط به این حدّ می‌رسی. «کژ روی جف القلم کژ آیدت»، [۳]به قول حکیم فردوسی:

 

اگر بار خار است خود کِشته‌ای ٭٭٭ وگر پرنیان است خود رشته‌ای [۴]فرمود اگر راه درست رفتی، یک رزق خاص داری؛ بیراهه رفتی یک رزق مخصوص داری. نه رزق تو کم و زیاد می‌شود، شرایط خاص را اگر رعایت کردی؛ نه عمر تو کم و زیاد می‌شود اگر شرایط مخصوص را رعایت کردی. اگر با صله رحم و بهداشت زندگی کردی، عمر مشخص داری. بدون صله رحم و بهداشت زندگی کردی، عمر محدود داری، همه مشخص است.

ما یک أجل مقضی داریم یک أجل مسمّیٰ ﴿أَجَلٌ مُسَمّی عِندَهُ﴾، [۵]آن که تقدیرپذیر و تغییرپذیر است همین أجل مقضی است که به دست خود آدم است، ولی کلّ این جریان که «ففی نظام الکلّ کلٌ منتظم». گاهی می‌بینید در بعضی از این اعلامیه‌ها می‌گویند «مرگ نابهنگام»! خدا مرحوم حکیم سبزواری را رحمت کند! فرمود ما چیز نابهنگام در عالم نداریم، هر چیزی به هنگام است، ولی این شخص، چون حساب نمی‌کرد خیال می‌کرد که نابهنگام است؛ وقتی علل و عواملش را در نظر بگیرد معلوم می‌شود به هنگام است.

 

ما لیس موزوناً لبعض من نغم‏ ‏٭٭٭ ففی نظام الکلّ کلّ منتظم
موتاً طبیعیا غدا اخترامی‏ ٭٭٭ قیس إلی کلّیه النظام [۶]‏

«وَ اعْلَمْ بِأَنَّ الدَّهْرَ یوْمَانِ»؛ آن به دست ما نیست، ذات اقدس الهی این فراز و فرود را برای همه دارد، امتحان می‌کند. گاهی قدرت و ثروت را به دست زید می‌دهد، گاهی به دست عمرو می‌دهد. فرمود: ﴿تِلْکَ الأیامُ نُدَاوِلُهَا بَینَ النَّاسِ﴾، [۷]فرمود: این فراز و فرود روزگار را ما دست به دست می‌گردانیم همه را می‌آزماییم!

[۱]. سوره فجر، آیات۱۵ ـ ۱۷.
[۲]. سوره اسراء، آیه۷۰.
[۳]. مثنوی معنوی، مولوی، دفتر پنجم، بخش۱۳۵. «کژ روی جف القلم کژ آیدت * راستی آری سعادت زایدت».
[۴]. شاهنامه فردوسی، فریدون، بخش۲۰.
[۵]. سوره انعام، آیه۲.
[۶]. شرح المنظومه، ج‏۲، ص۴۲۲.
[۷]. سوره آل عمران، آیه۱۴۰.

درس اخلاق حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در ۱۳۹۶/۰۹/۳۰

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از شفقنا، تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۹۹، کد خبر: ۱۱۰۶۲۱۱، fa.shafaqna.com