شعار سال: ۱۴ روز پیش نمایندگان مجلس وزارت نفت را مکلف کردند که در طرح‌های توسعه‌ای اولویت را به میادین مشترک نفتی داده تا فرصت‌های بهره برداری به نفع جمهوری اسلامی حاصل شود. طی این مصوبه وزارت نفت مکلف شد، از طریق بخش‌های خصوصی، تعاونی و نهاد‌های عمومی غیردولتی، در طرح‌های توسعه‌ای در ابتدا با اولویت میادین مشترک نفتی به نحوی عمل نماید که فرصت‌های بهره برداری به نفع جمهوری اسلامی کاملا و به موقع صیانت شود و هرگونه تاخیر در اجرا یا اجرای ناقص این حکم به تناسب تخلف و جرم محسوب می‌شود که در مراجع قانونی و ذی صلاح قابل رسیدگی است.

تصویب این طرح، اما سرو صدای زیادی هم به پا کرد و مواضع متفاوت و صد البته کاملا متناقض دولت و مجلس شورای اسلامی در زمینه میادین مشترک توجهات زیادی را به خود جلب کرد، از یکسو دولت معتقد یود در بهره‌برداری از میادین مشترک موفق بوده است، اما از آن طرف در مجلس نمایندگان از عملکرد ضعیف وزارت نفت تحت فرمان بیژن زنگنه سخن می‌گفتند.

به گونه‌ای که پیشنهاد دهنده این طرح، علی خضریان نماینده تهران گفته بود: تولید و توسعه از میادین مشترک نفتی و گازی با کشور‌های همسایه یکی از راهبرد‌های اساسی جمهوری اسلامی ایران در عرصه انرژی است که متاسفانه کشور‌های همسایه از فقدان ساز وکار مشخص تولید از میادین مشترک سوءاستفاده کرده و با شتاب بخشیدن به تولید منابع نفتی و گازی ما را به یغما می‌برند و با گذشت ۷ سال از وزارت آقای زنگنه با وجود برنامه مربوط به برداشت منابع از میادین فرزاد A و B و فاز ۱۱ پارس جنوبی نه تنها اقدام موثری جهت توسعه و تولید از این میادین انجام نگرفته بلکه قرارداد‌ها و توافق نامه‌های منعقد شده با پیمانکاران داخلی نیز فسخ شده است.

اما ناگهان دیروز نمایندگان مجلس بندالحاقی ۱۰ تبصره ۵ که وزارت نفت را مکلف به توسعه و استفاده از میادین مشترک نفتی کرده و هرگونه تأخیر یا انحراف در استفاده از این حکم را تخلف و جرم محسوب می‌کرد، را حذف کردند!؛ در ایراد شورای نگهبان به بند الحاقی ۱۰، گفته شد این حکم غیربودجه‌ای بوده و مغایر اصل ۵۲ قانون اساسی شناخته شد. همچنین از این جهت که تأخیر یا انحراف از این حکم، در کدام موارد تخلف یا جرم است و همچنین در صورت جرم بودن از جهت عدم ذکر مجازات، محسوب میشود، ابهام دارد؛ پس از رفع ابهام اظهارنظر خواهد شد که درمصوبه کمیسیون تلفیق بند الحاقی (۱۰) حذف شد.

 

 عدم موفقیت ایران در برداشت از میادین مشترک نفتی و ضعف دیپلماسی انرژی

اما مساله میادین نفتی مشترک با همسایگان از دیرباز یکی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت نفت ایران بوده است و مشکلات و ضعف‌های بی‌چون و چرایی در زمینه مواردی مانند عدم سرمایه‌گذاری کافی، سرعت بسیار پایین تجهیز و توسعه، ضعف تکنولوژیک، هزینه‌های سرسام‌آور توسعه، ضعف‌کیفی و مباحث تکنیکی و فنی مربوط به نگهداشت سطح تولید و افت شدید برخی از میادین مشترک وجود داشته و دارد و حالا معلوم نیست چرا این ظرح یکباره و بعد از جریان بهره‌برداری از طرح توسعه میدان نفتی آذر در دهلران تصویب می‌شود و تنها ۱۳ روز بعد حذف می‌شود.

در این میان نکته‌ای که به نظر می‌رسد مغفول مانده، توجه به دلیل عدم موفقیت ایران در بحث برداشت از میادین مشترک نفتی است، که شاید یکی از مهمترین آن‌ها ضعف دیپلماسی انرژی است؛ آن‌گونه که به‌نظر می‌رسد کشور در پیشبرد دیپلماسی انرژی برای توافق با همسایگان طی چند دهه اخیر، برای طرح عملیات مشترک در میادین گازی و نفتی چندان موفق عمل نکرده است. مساله‌ای که می‌توانست با وجود مشکلاتی که کشور در دوران تحریم‌ها با آن روبه‌رو شده است، معافیت تحریمی حتی برای کشور ایجاد کند. کما اینکه مواردی از این دست هم اکنون نیز وجود دارد.

حالا چه نمایندگان مجلس وزارت نفت را مکلف به اولویت قرار دادن استفاده از میادین بنمایند یا نه توفیری در اصل ماجرا ندارد، و پیش از این نیز بار‌ها نمایندگان در ادوار مختلف آمدند و گفتند که اولویت تولید باید برای میادین مشترک باشد که اتفاق خوبی است. اما بالاخره باید این مصوبه‌ها در چارچوب قوانین، ردیف‌ها و بودجه‌های خاص و تعریف یکسری آزادی عمل‌ها برای تولید در میادین مشترک اعمال شود حالا این که صرف طی ۱۳ روز مصوبه‌ای تصویب شود و دوباره حذف شود چندان هم فرقی در اصل ماجرا ندارد و ما همچنان نیازمند یک اسیب شناسی تخصصی هستیم تا دریابیم چرا طی حداقل ۳۰ سال اخیر ما در میادین مشترک آن‌طور که می‌خواستیم، نتوانسته‌ایم عمل کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از نفتی ها، تاریخ انتشار: ۲۵ اسفند ۱۳۹۹، کد خبر: ۴۰۳۳۹، naftiha.ir