شاخص پیشرفت اجتماعی، شاخصی است که پیشرفت اجتماعی را مستقیماً و بدون درنظرگرفتن متغیرهای اقتصادی اندازهگیری نموده و معتقد است که تین شاخص اشاره به «ظرفیت جامعه برای رفع نیازهای اولیه شهروندانش، و همینطور ایجاد شرایطی که پایداری زندگی شهروندان و اجتماعات تضمین شود و همه افراد به ظرفیتها و پتانسیلهایشان تحقق کامل ببخشند»، دارد. شاخص پیشرفت اجتماعی تاکید خاصی روی سه مولفه نیازهای اساسی انسانی، بنیانهای بهزیستن و فرصتها مینماید. بر اساس گزارش سال ۲۰۲۰ شاخص پیشرفت اجتماعی، ایران نمره ۶۷.۴۹ را کسب کرده و در رتبه ۹۳ قرار دارد
شعار سال: «شاخص پیشرفت اجتماعی» شاخصی است که با دیدگاه اجتماعی و انسانمحور وضعیت توسعه و پیشرفت کشورها را اندازهگیری میکند. ایده اصلی گزارش شاخص پیشرفت اجتماعی این است که دیگر تولید ناخالص داخلی و دیگر سنجههای اقتصادی نمیتواند بهتنهایی بهعنوان معیاری کارآمد و جامع برای سنجش توسعهیافتگی کشورها استفاده شود. طبق این شاخص، «پیشرفت اجتماعی» عبارت است از «ظرفیت جامعه در برآوردن نیازهای اساسی شهروندان، ایجاد شرایطی که به شهروندان و اجتماعات محلی اجازه دهد کیفیت زندگی خویش را ارتقا داده و تثبیت کنند و به وجود آوردن موقعیتی که همه افراد بتوانند به همه ظرفیتها و توانمندیهای خود دست یابند.»
ابعاد سهگانه شاخص پیشرفت اجتماعی به ۱۲ مولفه و ۵۴ سنجه تقسیمبندی میشود که هرکدام تعاریف جداگانه دارند و از منابع مختلفی احصاء میشوند (نظرسنجیهای موسسه گالوپ و مرکز تحقیقات پیو، دادههای بانک جهانی، دادههای سازمان بهداشت جهانی، دادههای یونسکو و یونیسف و...). شاخص پیشرفت اجتماعی از ترکیب ۵۴ سنجه و با امتیازدهی (صفر تا ۱۰۰) به دست میآید. کشورها براساس نمره کلی دریافتی رتبهبندی میشوند. ابعاد و مولفههای شاخص پیشرفت اجتماعی عبارتند از:
- نیازهای اساسی انسانی (Basic Human Needs): تغذیه و مراقبتهای پایه پزشکی، آب و بهداشت عمومی، سرپناه /مسکن، امنیت فردی
- بنیانهای بهزیستن/ بهزیستی (Foundations of Wellbeing): دسترسی به دانش پایهای، دسترسی به اطلاعات و ارتباطات، سلامت و تندرستی، کیفیت محیطزیست
- فرصتها (Opportunity): حقوق فردی، آزادی فردی و حق انتخاب، مدارا و ادغام، دسترسی به آموزش عالی
نتایج رتبهبندی سال ۲۰۲۰ نشان میدهد، ایران با نمره ۶۷.۴ از ۱۰۰ در میان ۱۶۳ کشور جهان، رتبه ۹۳ را به خود اختصاص داده است. کشور ترکیه با نمره ۶۸.۲ در رتبه ۹۲ و کشور عربستان با نمره ۶۵.۰ در رتبه ۱۰۱ قرار دارد. در نمودار، نمره (۱۰۰-۰) شاخص پیشرفت اجتماعی از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ در سه کشور ایران، عربستان و ترکیه مقایسه شده است.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران، تاریخ انتشار: ۶ بهمن ۱۳۹۹، کدخبر:۲۲۷۱، ispa.ir