مناره دارای پیشینه قبل از اسلام داشته و عموما با کاربردهای راهنمایی و هدایت، مورد استفاده قرار میگرفت. در بعد از اسلام بتدریج بر کارکردهای دینی مناره اضافه شد و مساجد از یک مناره به دو مناره تغییر معماری دادند. شکل مناره در دورههای مختلف تغییرات زیادی پیدا کرده به گونهای که میتوان قدمت برخی از اماکن مذهبی و مساجد را بر اساس شکل مناره و سبک معماری آن تخمین زد.
شعار سال: ساخت منارهها در دوره پس از اسلام در ایران متاثر از میلها و برجهای راهنمای پیش از اسلام بوده است. حالت منفرد و مجزای منارهها در دوران اولیه پس از اسلام و ادامه آن تا دوره سلجوقی مقارن با قرون پنجم و ششم هجری قمری از جمله (منار خسروجرد) ادامه سنت دیرین پیش از اسلام است که علاوه بر کارکرد میل راهنما نقش عبادی مساجد به عنوان جایگاه گفتن اذان را به عهده داشته است.
به جرات میتوان گفت احداث مناره در دوره سلجوقی به اوج تکامل خود میرسد و با گذشت زمان در این دوره و دورههای بعد تطوراتی به آن راه یافته و بر تزئینات بدنه آن علاوه بر آجرکاری، کتیبه و کاشیکاری افزوده شده است. منارهها در قرن پنجم هجری قمری به بعد نقش تزئینی بنا به خود گرفته و بر نقشه مساجد اضافه شدند و از حالت منفرد به حالت زوجی درآمدند. در دوران تیموری منارههایی با ارتفاع زیاد ساخته شدند و در دوران صفوی بدنه منارهها به نقشها و تزئینات بیشمار آراسته شد و از این دوره به بعد منارهها سیر نزولی خود را سپری کردند. از دوران زندیه و افشاریه منارههای بسیار اندکی باقی مانده است و در دوره قاجار از ارتفاع منارهها کاسته شد؛ لذا اوج تکامل معماری منارهها را میتوان مقارن با دوران سلجوقیان در ایران دانست.
سمیرا اصغرپور سارویی دکتری فلسفه هنر (سیر تکاملی مناره در معماری ایرانی)
اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون