شعار سال: نیویورک تایمز با انتشار گزارشی از شکل جدیدی از دور زدن تحریم‌های نفتی توسط روسیه پرده برداشته است، گزارشی که به محض انتشار موجب توقف بیمه دو ابرنفتکشی شد که به روسیه در دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کردند. اما نکته عجیب ماجرا اینجا است که مسیر جدید دور زدن تحریم‌ها با اینستاگرام افشا شده است.

ماجرا این است که نیویورک تایمز برای ماه‌ها مسیر حرکت چندین نفتکش را که به نظر می‌رسد در دور زدن تحریم‌ها دست دارند، از طریق سیگنال‌هایی که صادر می‌کردند زیر نظر می‌گیرد. آن‌ها مشاهده می‌کنند که مسیر حرکت برخی از این نفتکش‌ها بسیار غیرعادی است و همین هم موجب می‌شود که تمرکز بیشتری رو آن‌ها داشته باشند و در نهایت برای اولین بار کشف کنند که نفتکش‌هایی که نفت کشور‌های تحریمی را منتقل می‌کنند، گاهی مسیر استقرار خود را جعل می‌کنند. به طوریکه در یک نمونه نفتکشی به نام فینیکس از منطقه‌ای در شرق ژاپن سیگنال می‌فرستاد، اما تحقیقات نشان می‌داد درست در همان زمان نفتکش در یکی از بنادر روسیه در حال بارگیری است.

در این گزارش آمده است که جعل کردن محل نفتکش چندان کار ساده‌ای نیست و افشای آن برای اولین بار است که انجام شده. اما از آن جالب‌تر این است که خبرنگار نیویورک تایمز برای انجام تحقیقات خود از سوشال مدیا استفاده کرده است. آن‌ها اکانت بسیاری از کارکنان نفتکش‌های مشکوک را در سوشال مدیا تحت نظر داشتند. دریانوردان که به دلیل ماه‌ها سفر دریایی حسابی خسته و کسل می‌شوند سعی می‌کردند با استفاده از سوشال مدیا، سفر خود را مستندسازی کنند و آب جهان خشکی به نوعی ارتباط بگیرند.

اما آن‌ها نمی‌دانستند که همزمان در حال افشای محل دقیق نفتکشی هستند که سوار بر آن در حال دور زدن تحریم‌ها هستند.

دور زدن تحریم‌ها؛ ایران و روسیه از چه روش‌های برای تحویل نفت خود به مشتریان استفاده می‌کنند؟

در پی وضع در سال ۲۰۱۸، مقامات جمهوری اسلامی به منظور دور زدن تحریم‌ها شروع به استفاده از راه‌های جایگزین برای فروش فرآورده‌های نفتی خود کردند. اکنون روسیه نیز در پی جنگ در اوکراین به روش‌های مشابه روی آورده است.

در پی وضع تحریم‌های آمریکا علیه صنایع نفت و گاز ایران در سال ۲۰۱۸ میلادی، مقامات جمهوری اسلامی به منظور دور زدن تحریم‌ها شروع به استفاده از راه‌های جایگزین برای فروش فرآورده‌های نفتی خود کردند.

پس از اجرایی شدن تحریم‌ها و ممانعت از قاچاق نفت ایران در دریاها، تهران از روش‌های متنوعی برای گم کردن رد نفتکش‌هایش استفاده کرده و با همین راه‌ها موفق شده تا بازاری برای فروش نفت خود دست و پا کند؛ هرچند منتقدان می‌گویند دولت جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا نیز به دلیل تمرکز بر دستیابی به یک توافق جدید هسته‌ای با ایران، تمایلی به اعمال تحریم‌ها بر صادرات نفت این کشور نداشته و با دیده اغماض به تردد نفتکش‌های ایرانی نگاه کرده است.

خاموش کردن فرستندۀ ای‌آی‌اس

کلر جانگمن، رئیس دفتر سازمان غیرانتفاعی «متحد علیه ایران هسته‌ای» در نیویورک که در سال‌های اخیر حرکت نفتکش‌های ایران را زیر نظر دارد، در مصاحبه با نشریه پولیتیکو می‌گوید: «قبلاً بیشتر کشتی‌ها را می‌دیدیم که از صفحه رادار محو می‌شوند؛ زیرا فرستنده ای‌آی‌اس (AIS) خود را خاموش می‌کردند (سیگنال ردیابی ماهواره‌ای منحصربه‌فردی که همه کشتی‌ها از موقعیت جغرافیایی خود می‌فرستند)، اما این راه پس از مدتی کارآیی خود را از دست داد چراکه افراد ناظر می‌توانستند کشتی‌هایی را که ناگهان ناپدید می‌شوند تشخیص دهند.»

در واقع زمانی که سیستم‌های ردیابی ماهواره‌ای به صورت عمدی خاموش می‌شوند، وبسایت‌های ناظر کشتیرانی در دریا‌ها نظیر «هاوک‌آی۳۶۰» یا «تانکر ترکرز» با استفاده از اطلاعات دیگر نظیر رادار ناوبری باند ایکس و اس و یا نشان‌دهنده موقعیت اضطراری چراغ‌های رادیویی موسوم به EPIRB رد آن‌ها را در دریا می‌زنند و موقعیت احتمالی‌شان را مشخص می‌کنند.

دستکاری فرستنده‌ها

خانم جانگمن می‌گوید به دلیل لو رفتن روش خاموش کردن فرستنده سیگنال مکان‌یابی ماهواره‌ای، «اکنون شاهد ترفند جدیدی هستیم یعنی آن‌ها فرستنده خود را دستکاری می‌کنند تا به نظر برسد که در یک مکان لنگر انداخته‌اند، در حالی که در واقعیت در حال بارگیری در بنادر ایران یا درگیر عملیات انتقال محموله از یک کشتی به کشتی دیگر هستند.»

انتقال کشتی به کشتی یا تغییر پرچم

او می‌افزاید: «یکی دیگر از روش‌ها، انتقال محموله‌ها است. نفتکش‌ها ابتدا مشخصات خود را مخدوش می‌کنند، سپس یک انتقال کشتی به کشتی را در دریا برای تخلیۀ محمولۀ نفت خود انجام می‌دهند».

مخدوش کردن مشخصات از طریق تغییر پرچم کشتی به پرچم کشوری دیگر نیز از دیگر روش‌ها است.

به گفته نهاد‌های ناظر از ۲۰۰ کشتی که نفت ایران را حمل می‌کنند، حدود ۳۷ درصد آن‌ها پرچم پاناما را روی عرشه‌های خود دارند. تغییر پرچم کشتی‌ها به پرچم کشور‌های دیگر یکی از روش‌هایی است که پس ایران اکنون روسیه نیز به آن روی آورده است.

به گزارش بلومبرگ اخیرا بسیاری از کشتی‌های روسیه، پرچم‌هایشان را برای پنهان کردن رابطۀ خود با مسکو و اجتناب از تحریم‌ها تغییر داده‌اند.

ورود روسیه به بازار انتقال محموله‌های نفتی غیرقانونی

برای مدت‌ها ایران به دلیل تحریم‌ها، نفت خود را از طریق نفتکش‌های کرایه‌ای سرگردان موسوم به «اشباح آرمادا» انتقال می‌داد. با این حال در پی بروز بحران اوکراین و وضع تحریم‌ها علیه مسکو، روسیه نیز به مشتریان این نفتکش‌ها تبدیل شده است.

گفته می‌شود این نفتکش‌ها که پیش‌تر معمولاً نفت ایران را حمل می‌کردند، اکنون به حاملان نفت‌خام روسیه تبدیل شده‌اند چراکه روس‌ها پول بیشتری برای استفاده از این کشتی‌ها به مالکان و اپراتور‌های آنان پرداخت می‌کنند.

برآورد می‌شود تعداد کشتی‌هایی که تا کنون از انتقال نفت ایران به نفت روسیه تغییر کاربری داده‌اند به حدود ۱۳ فروند برسد که همه با هم می‌توانند تقریباً ۱۲ میلیون بشکه نفت حمل کنند.

اگر کشتی‌های حامل نفت ونزوئلا را (که آن‌ها نیز به خدمت نفت روسیه درآمده‌اند) در نظر بگیریم، در مجموع ۲۵ کشتی در این پروسه فعالیت دارند.

به کار بستن روش‌های مختلف برای دور زدن تحریم‌ها، هزینه‌های جانبی گزافی دارد. جدا از حق‌الزحمۀ دلال‌ها و واسطه‌ها، شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات به کشتی از جمله شرکت‌های بیمه که حوادثی همچون نشت سوخت، غرق شدن کشتی و صدمات شخصی را پوشش می‌دهند، تجارت با نفتکش‌های مشکوک را متوقف می‌کنند تا به نوبه خود در لیست سیاه تحریم‌های ثانویه ایالات متحده قرار نگیرند.

دور زدن تحریم‌های نفتی غرب به سبک روسیه!

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت فردای اقتصاد، تاریخ انتشار:24خرداد 1402، کدخبر: 24037، www.fardayeeghtesad.com/ و یورونیوز