شعارسال: پایان تصدی‌گری دولت در یکی از ۲ شرکت عظیم و بزرگ خودروسازی ایران، واجد معانی خاصی برای اقتصاد ایران است. قبل از هر چیز ذکر این نکته ضروری است که این واگذاری هر نامی که داشته باشد، قطعا نمی‌توان ذیل عنوان خصوصی‌سازی از آن یاد کرد، چراکه ایران خودرو قبلا واگذار شده بود و مالک جدید آن با در اختیار گرفتن اکثریت سهام این شرکت توانسته، این شرکت را در اختیار بگیرد. اما این فعل و انفعالات در بطن خود مسائل پیچیده‌ای دارد که باید به آن‌ها پرداخته شود.

۱) در اقتصادی مانند اقتصاد ایران که ذاتش ذی‌نفعانه است و عدم شفافیت در آن حرف اول را می‌زند باید مراقب روند‌ها و رویکرد‌ها بود. تجربه‌های موفق جهانی از خصوصی‌سازی در کشورهایی، چون لهستان و آلمان شرقی و ... نشان می‌دهد مساله شفاف‌سازی و آزادسازی اقتصادی رکن رکین توفیق خصوصی‌سازی‌هاست. زمانی که در این کشور‌ها خصوصی‌سازی آغاز شد، بسیاری از کشور‌های توسعه یافته منتظر بودند تا عکس‌العمل دولت را در مواجهه با خصوصی‌سازی‌ها ببینند، وقتی مشخص شد که دولت اراده‌ای برای تصدی‌گری ندارد، خیل سرمایه‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در این کشور‌ها به راه افتاد. باید دید چرا ایران خودرو نهایتا پس از این همه سرمایه‌گذاری و توجه و برنامه‌ریزی به زیان انباشته‌ای تا این اندازه وسیع رسیده است؟ فراموش نکنید ایران خودرو در گذشته پارتنر‌های معتبری، چون بنز و سوزوکی و نیسان داشته است. اما تحریم‌های اقتصادی دور این شرکت را خالی کرد و باعث شد نتواند از ظرفیت‌های مورد نظرش برای بهبود، ارتقا و رشد استفاده کند. این همه ماجرا نیست، بخشنامه‌های شبانه، دخالت‌های ذی‌نفعانه و قیمت‌گذاری دستوری در ایران، کار را به جایی رساند که ایران خودرو با یک زیان انباشته بالا مواجه شود. باید مراقب بود تا نسخه زیانده بودن ایران خودرو برای سایر شرکت‌های مهم دولتی ایران تکرار نشود. یعنی به صورتی برنامه‌ریزی نشود که شرکت‌های مهم با مدیریت فشل دولتی به ویروس زیان انباشته شدید مواجه و بعد در شریط اضطرار واگذار شوند. تجربه ثابت کرده که ذی‌نفعان اقتصاد ایران دست به هر اقدامی برای سود بیشتر می‌زنند.

۲) کروز در یک روند قانونی به لحاظ حقوقی، ایران خودرو را در اختیار گرفته است. دولت باید تصدی‌گری‌اش را واگذار کند و تنها به تنظیم‌گری و رفع موانع برای صنایع ایران اقدام کند. نباید فراموش کرد، ایران خودرو در سال‌های قبل از انقلاب خصوصی بود، بعد از انقلاب مصادره شده و دولتی شده، بعد به شکل خصولتی واگذار شده و تصدی‌گری مدیریت آن در اختیار دولت بوده است. بعد دوباره یک شرکت خصوصی آن را خریداری کرده است. اگر اقتصاد ایران بپذیرد که این روند به‌طور کامل محقق شود همه باید از آن استقبال کنیم. ایران خودرو حتما به سمت بهبود عملکرد میل می‌کند. کروز دیگر اجازه نمی‌دهد بحث قیمت‌گذاری دستوری اعمال شود. دیگر افراد دارای نفوذ سیاسی نمی‌توانند نیرو‌های مدنظر خود را به شرکت غالب کنند. ممکن است مدیران جدید ایران خودرو بخواهند نیروی انسانی خود را تعدیل کنند، بهره‌وری را ارتقا داده و هزینه‌های خود را کاهش دهند. در چنین شرایطی مسوولان سیاسی باید قبول کنند که این موارد ضرورت‌های بازار است. در این بخش واکنش دولت بسیار مهم است.

۳) اگر پرونده ایران خودرو منجر به واگذاری تصدی‌گری دولت در سایر بخش‌های اقتصادی شود همه باید از آن استقبال کنند. اگر اجازه اصلاحات لازم داده نشود، تجهیزات و فناوری‌های نوین وارد کشور نشود، اگر آب باریکه برخی جریانات تامین نشود و... در آن صورت ممکن است، مشکلاتی علیه این کشور ایجاد شود. کروز هم باید متوجه باشد که در شمایل یک نماد و الگو برای سایر بخش‌های اقتصادی کشور مطرح شده است. موفقیت این شرکت این پیام را ارسال می‌کند که خصوص‌سازی منتج به بهبود وضعیت تولید شود. همه امیدوارند از این نوع تصمیمات که خصوصی‌سازی واقعی (و نه بده‌بستان‌های سیاسی) را محقق می‌کند، بیشتر در اقتصاد ایران اتخاذ شود تا صنایع پیشران رشد اقتصادی و توسعه را در کشور محقق کنند.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از تعادل، تاریخ انتشار:21بهمن1403، کدخبر:333564، https://www.taadolnewspaper.ir/